Таълим вазирлиги тошкент давлат иқтисодиёт университети

1.2-жадвал 
Г.Шмоллер қарашларининг классик мактаб билан қиёсий тавсифи. 
Таққослаш мезони 
К.Менгер 
Г.Шмоллер 
Тадқиқот предмети 
Инсон
Халқ хўжалиги 
Таҳлил методологияси 
Индивидуализм 
Холизм 
Тадқиқотнинг 
асосий 
йўналишлари 
Хўжалик ҳаётининг 
элементлари ўртасидаги 
қонуниятлар (неъматларни 
танлаш, даромадларни 
тақсимлаш ва ҳ.к.) 
Одоб-аҳлоқ нуқтаи 
назаридан амалий муаммолар 
Тадқиқот усули 
Дедуктив 
Индуктив 
3. Вернер Зомбарт (1863-1946). 
Асосий ишлари: «Замонавий капитализм» (1902), «Яҳудийлар ва хўжалик 
ҳаёти » (1911), «Буржуа» (1913), «Немис социализми» (1934). 
Илмий қарашларнинг қисқача тавсифи ва таҳлили. 
- Институтларнинг иқтисодий тузумни шакллантиришдаги ролини таҳлил 
қилди. 
- Капитализмнинг ривожланиши – руҳ ҳаётининг ўзига хос намоён 
бўлиши. 
- Тадбиркорлар – бу србиқ қароқчилар, феодаллар, чайқовчилар, 
савдогарлар, давлат арбоблари шакллантирган синф. 
- Иқтисодий циклнинг “юксалиш” – “пасайиш” даврларини ажратган ҳолда 
«конъюнктура» тушунчасини киритди. 
4. Макс Вебер (1864-1920). 
Асосий ишлари: «капитализмнинг протестант этикаси ва руҳи» (1905), 
«Қонуний бошқарувнинг учта соф хили». 
Илмий қарашларнинг қисқача тавсифи ва таҳлили. 

давлатни бошқаришнинг учта «идеал» хилини ажратди: 

рационал-легал – қонун билан расмийлаштирилган рационал 
ҳуқуқда; 

анъанавий – тарихан юзага келган нормаларда; 

харизматик – етакчи шахсининг содиқлигида, унинг ноёб 
қобилиятларига ишонишда. 

Европа цивилизацияси иқтисодиёти ривожланишининг 
муваффақиятларини протестант менталлик билан боғлади. 
1.3-жадвал 
Анъанавий ва диний инсоннинг қиёсий тавсифи. 
Анъанавий инсон 
Протестант 
Иш
Яшаш учун ишлайди 
Ишлаш учун яшайди
Касб
Ташвиш
Ҳаёт кечириш шакли 
Стратегия 
Барқарор даромадни иложи 
борича сақлаб қолган ҳолда иш 
ҳажмини камайтириш 
Ҳатто бу интенсив меҳнатни талаб 
қилса, ҳам даромадни кўпайтириш 

---

15 
Тижорат принципи 
«Алдамасан – сотолмайсан
продашь» 
«Ҳалоллтк – энг яхши кафолат 
У бир қатор ижтимоий жиҳатларни кўриб чиқиш орқали классик 
назарияни кенгайтирди ва ана шундай синтеза асосида ўз иқтисодий 
ривожланиш назариясини таклиф қилди, яъни у ўз назариясига ҳозирги вақтда 
институционал хусусиятлар сифатида тавсифланадиган хусусиятларни касб 
эттирди.