Davlat byudjeti defitsitini moliyalashtirish – davlat tomonidan
xorijdan va ichki mablag‘ni jalb qilish, respublika byudjeti mablag‘larining
moliya yili boshlanishidagi qoldiqlari va qonunga muvofiq boshqa manbalar
hisobidan moliyalashtiriladi.
Davlat
byudjeti
mablag‘larini
byudjetlar
o‘rtasida
qayta
taqsimlash – 1) quyi byudjetlarga yuqori byudjetlardan byudjet
subventsiyalari va dotatsiyalari berish; 2) byudjet ijrosi jarayonida paydo
bo‘lgan o‘zaro hisob-kitoblar bo‘yicha mablag‘larni yuqori byudjetdan quyi
byudjetga, shuningdek, quyi byudjetdan yuqori byudjetga yo‘naltirish; 3)
byudjet ssudalarini ajratish bilan qayta taqsimlanadi. Respublika
byudjetidan byudjet subventsiyalari va dotatsiyalari Qoraqalpog‘iston
Respublikasi byudjeti, viloyatlar va Toshkent shahri byudjetlariga
tasdiqlangan Davlat byudjeti doirasida ajratiladi. Qoraqalpog‘iston
Respublikasi byudjeti, viloyatlar va Toshkent shahri byudjetlaridan byudjet
subventsiyalari va dotatsiyalari tumanlar hamda shaharlar byudjetlariga
tegishli
tasdiqlangan
byudjetlar
doirasida
ajratilishi
mumkin.
767
ko‘rinishlari bozori. Birlamchi moliyaviy bozorda yangi qimmatli qog‘ozlar
chiqariladi, ikkilamchi moliyaviy bozorda esa, oldin chiqarilgan qimmatli
qog‘ozlarning qayta sotilishi sodir etiladi.
Moliyaviy nazorat - moliyaviy boshqaruv tizimining elementlaridan
biri, barcha iqtisodiy subyektlarning (davlat, hududiy-ma’muriy bo‘linmalar,
korxona va tashkilotlar) moliyaviy faoliyati moliyaviy-xo‘jalik qonunchiligiga
rioya etilishi, amalga oshirilgan xarajatlarning maqsadga muvofiqli,
moliyaviy-xo‘jalik operatsiyalarining iqtisodiy samaradorligi ustidan amalga
oshiriladigan qiymatiy nazoratning alohida sohasi.
Moliyaviy mexanizm – moliyaviy munosabatlarni tashkil etishning
davlat tomonidan o‘rnatilgan shakllari, turlari va metodlari tizimi. Davlat
tomonidan tartibga solishning darajasiga bog‘liq ravishda ikkiga bo‘linadi:
direktiv moliyaviy mexanizm va tartibga soluvchi moliyaviy mexanizm.
Direktiv moliyaviy mexanizm davlat bevosita ishtirok etadigan munosabatlar
(soliqlar, davlat krediti, byudjet jarayoni va boshqalar) bilan bog‘langan.
Tartibga soluvchi moliyaviy mexanizm esa, davlatning manfaatlariga
to‘g‘rida-to‘g‘ri ta’sir etmaydigan moliyaviy munosabatlardan (masalan,
korxona ichki-xo‘jalik faoliyatini tashkil etish) foydalanishning asosiy
yo‘nalishlarini belgilab (aniqlab) beradi.
Do'stlaringiz bilan baham: |