Ta’minot, boshqaruv va h k. ham mavjudligi bilan

Soliqqa tortish normasi – soliqqa tortiladigan qiymatning haqiqiy 
qiymatga nisbati. 
Soliqqa tortish obyektlari – qonunga muvofiq foyda (daromad), 
ma’lum bir mahsulotlar qiymati, yuridik va jismoniy shaxslarning mulki, mol-
mulkni berish (meros, hadya etish), qimmatbaho qog‘ozlar bo‘yicha 
operatsiyalar, faoliyatning ayrim turlari va boshqalardan iborat. Soliqqa 
tortishning bir obyekti bir turdagi soliq bilan belgilangan muddatda (oy, 
chorak, yarim yil, yil) bir marta soliqqa tortilishi mumkin. 
Soliqqa tortish prinsiplari (tamoyillari) – soliq siyosatini amalga 
oshirishni belgilab beradigan va soliqlar bo‘yicha byudjet topshiriqlarini 
tuzish orqali realizatsiya qilinadigan mustahkam o‘rnashib qolgan qoidalar 
yig‘indisi. Ularning eng muhimlari qatoriga quyidagilar kiradi: 1) adolatlilik. 
Bu prinsip fuqarolar o‘rtasida ularning daromadlariga mos ravishda 
soliqlarning bir tekis taqsimlanishini va soliqqa tortishning hammaga (eng 
777 
umumiyligini) tegishli ekanligini taqoza etadi; 2) aniqlilik. Bu prinsip 
soliqning summasi, uni hisoblash tartibi (uslubi) va to‘lov vaqti soliq 
to‘lovchiga oldindan aniq ma’lum bo‘lishi kerakligini talab qiladi; 3) qulaylilik. 
Bu prinsip soliq to‘lovchilar uchun soliqning olinish uslubi (tartibi) va vaqti 
eng qulay bo‘lishi kerakligini anglatadi; 4) iqtisod qilish, tejab tergash. Bu 
prinsipning mazmuni soliqqa tortish tizimini oqilonalashtirish va soliqlarni 
undirish xarajatlarini kamaytirishdan iboratdir. Vaqt o‘tishi bilan soliqqa 
tortishning bu prinsiplari qatoriga soliqlarning harakatchanligi va etarliligini 
ta’minlash (davlatning obyektiv ehtiyojlari va imkoniyatlariga muvofiq soliq 
oshirilishi yoki qisqartirilishi (kamaytirilishi) mumkin), soliqqa tortishning 
zaruriy manbasi va obyektini tanlash, soliqqa tortishning bir martaliligi kabi 
prinsiplar ham qo‘shildi.