Miloddan avvalgi I asrning oxiri milodiy I asrning boshiga qadar Xan imperiyasining tashqi siyosati passiv korinishga ega boldi. I asrning ortalariga kelib esa Xan imperiyasi qadimgi dunyoning eng yirik davlatiga aylandi. Ushbu davrda imperiyaning eng asosiy vazifasi shimoliy syunnu qabilalarini boysundirish va garbiy olkada oz xukmronligini tiklash edi. - Miloddan avvalgi I asrning oxiri milodiy I asrning boshiga qadar Xan imperiyasining tashqi siyosati passiv korinishga ega boldi. I asrning ortalariga kelib esa Xan imperiyasi qadimgi dunyoning eng yirik davlatiga aylandi. Ushbu davrda imperiyaning eng asosiy vazifasi shimoliy syunnu qabilalarini boysundirish va garbiy olkada oz xukmronligini tiklash edi.
- 73 yilda Ban Chao elchilik vazifasi bilan garbiy olkaga yuborildi. Uning bu yerlardagi harakatlari osha zamon diplomatiyasiga xos tarzda olib borildi. Ban Chao faoliyati natijasida garbiy olkada Xan xukmronligining mustahkamlanishi Xitoyni garbiy mamlakatlar bilan siyosiy va savdo aloqalarining kengayishi uchun katta ahamiyatga ega boldi. 80-yillarning oxiridan boshlab Buyuk ipak yoli orqali Kushon davlati, Parfiya va Yaqin va Orta Sharqning boshqa Uzoq mamlakatlari bilan diplomatik munosabatlar ornatildi. Ular (munosabatlar) I va II asrlar chegarasida eng yuqori nuqtasiga kotarildi. Rim imperiyasi (qadimgi Xitoy manbalarida Datsin deb nomlanadi) bilan togridan-togri aloqa ornatishga urinishlar ham qilib korildi.
- Qadimgi Xitoyning deyarli 2000 yillik tarixi davomida yaqin va uzoq qoshnilar bilan tashqi munosabatlarni amalga oshirishning muayyan tamoyillari ishlab chiqildi. Qadimgi Xitoy uchun xos bolgan ikki eng muhim tendensiyani, davlatlararo aloqalar va shartnomalar negizidagi munosabatlarning ikki asosiy turini etirof etish lozimdir. Ularning birinchisi di go-teng davlatlar konsepsiyasiga tayanadi. Teng sheriklar nazariyasi birinchi galda, ortadagi podsholiklarning ozaro munosabatlari amaliyotidan kelib chiqqan va teng huquqli davlatlar ortasidagi munosabatlarni uzoq muddatli va mustahkam ananasiga ega bolgan.
- Ammo Udi xukmronligi davridan boshlab qoshni xalqlar bilan ozaro munosabatlarni amalga oshirishda ozgacha tamoyil ustunlik qildi. Bu tamoyil, konfutsianlikning dunyoni tartibga soluvchi monarxiya doktrinasiga tayanib, varvarlarning (yani chegaradan narigi barcha xalqlarning) yetilmaganligi togrisidagi nazariya bilan bevosita bogliq edi va barcha ozga mamlakatlarga Xitoyning ehtimolli olpon tolovchisi sifatida rasman qarardi.
Do'stlaringiz bilan baham: |
