Tarix-7 2017.(Uzb). indd

Màli dàvlàti VIII–XV asrlarda hukm surgan. XIII 
asrda Mali o‘z taraqqiyotining cho‘qqisiga erishgan.
Pîytàõti Niàrà shahri bo‘lgan.
Sîngài dàvlàti. Gànà và Màlining shimoli-sharqidà-
gi sîngài qàbilàlàri yirik sàvdî màrkàzlàridàn biri Gàî 
atrofla 
rida yashàgànlar. 1 ming yillik bîshlàridà sîngàilàr 
tuzgan dàvlàt birlàshmàsi dàstlàb Màli ta’siridà bo‘làdi. 
Màlining zàiflàshuvi esa islîmni qàbul qilgàn sîngàilàr 
hukmdîri Àlmigà XIV àsr îõiridà ulàrni yångib, pîytàõ-
ti Gàî bo‘l 
gàn mustaqil dàvlàt tuzish imkînini båràdi. 
Sîngài davlati XIV–XV àsrlàrdà yuksalgan. U Nigår dàr-
yosi hàvzàsidà o‘z hukmrînligini to‘liq o‘rnàtàdi.
Màmlàkàt vilîyatlàrgà bo‘linib, ulàrni hukmdorning 
yaqin kishilàri bîshqàrgàn. Sîngàining àsîsiy dàrîmàd 
mànbài trànzit sàvdîsi và îltin kînlàri edi. Àhîlidàn un-
dirilgàn sîliqlàr hàm muntàzàm îshib bîrgàn và õàzinàni 
to‘ldirish vositalaridan biri bo‘lgàn. Amàldîrlàrgà tàqdim 
etilgàn kàttà yer-mulklàrdà qullàr ishlagàn. Davrlar o‘tishi 
bilan qullàr qàràm dåhqînlàrgà àylànib bîrgan. Ulàrning 
àvlîdlàri esà kichik yer-mulkning erkin egàlàrigà àylànib, 
dàvlàtgà fàqàt sîliq to‘làgànlàr, xolos. Sîngàidà màõsus 
yollànmà qo‘shin hàm tuzilgàn edi.
Mamlakatda yuz bergan o‘zaro urushlar, nizolar dav-
latni zaiflashtirib borgan. Bundan foydalangan Marokash 
sultoni XVI asr oxirida Songaini bosib oladi.

---

150
V BOB. OSIYO, AMERIKA VA AFRIKA XALQLARI
Sîngài dàvlàti XIV àsr îõiridàn boshlab mustaqil 
faoliyat ko‘r 
satgan. Poytaxti – Gao shahri. Maro-
kash sultoni XVI asr oxirida Songaini bosib oladi.
Àksum dàvlàti. Hîzirgi Efiîpiya 
ning shimîlidà qàdimdà 
Àksum dàvlàti vujudgà kålib, uning yuksàlishi IV–V àsr-
làrgà to‘g‘ri kålàdi. Aksum hukm-
dîrlàri kàrvîn yo‘llàri jîylàshgàn 
Àràbistînning jànubiy sîhillàri-
ni, Sharqiy Sudànning bir qismini 
egàllàydilàr. Bu davlat Rim impåri-
yasi, kå 
yinchàlik Vizàntiya bilàn 
yaqin iqtisîdiy và màdàniy àlî 
qàdà 
bo‘lgàn. Shu sàbàbli Àksum hukm-
dîri và uning à’yonlàri õristiàn 
dinini qàbul qilàdilàr.
VII àsrdà Àksum qo‘shini-
ni Àràb õàlifàligi lashkari màg‘ 
-
lubiyatgà uch 
ràtib, Àràbistîn 
yarimîrîlining jànubi 
dàgi yerlàridàn 
màhrum qilgan. Àksumdàgi vàziyat ÕI àsrga kelib muràk-
kàblàshib, davlat parchalanib ketadi.
Rivîyatlàrgà ko‘rà, Àksumning birinchi hukmdîri