Tarix 9-sinf 1-bilet qadimgi Misr va Qadimgi Xitoy sivilizatsiyalarini taqqoslang

18-BILET   
1. Sparta shahar-davlati haqida ma‟lumot bering.  
Milloddan avvalgi XII asrda Janubiy Yunoniston (Lakonika) hududiga doriylar 
qabilasi
bostirib kirdi. Ular mahalliy qabilalarni bo‘ysundirib, Sparta davlatiga asos 
soldilar. Sparta engyirik Yunon davlatlaridan biriga aylandi. Spartaliklar qulga 
aylantirilga mahalliy aholi – ilotlarham aslida yunonlar bo‘lib, ular bilan bir tilda 
so‘zlashgan. Mil. avv. VIII - VII asrlarda qullarsoni uncha ko‘p bo‘lmagan
Afinadan farqli o‘laroq Spartada qullarga aylantirilgan aholiko‘pchilikni tashkil 
etar, ular ham spartaliklardan qattiq nafratlanar edi. Chet elliklar 
Spartagakiritilmagan. Savdo-sotiq sust rivojlangan, san‘at asarlari, chiroyli 
ibodatxonalar hambo‘lmagan. Hamma uylar bir biriga o‘xshatib qurilgan. 
Spartada haykaltaroshlar ham, rassomlarham, olimlar ham bo‘lmagan.
  
2. Ismoil Somoniy haqida ma‟lumot bering  
Ismoil Somoniy o‗rta asrlarning qobiliyatli, serg‗ayrat va nihoyatda zukko 
davlat arbobi edi. U Movarounnahrni birlashtirib, mustahkam davlat tuzishga 
intildi. Shimoli sharqiy hududlarga yurish qiladi. 893-yilda Taroz shahrini zabt 
etib, dashtliklarga qaqshatqich zarba beradi.Movarounnahr aholisining 
mustaqillikka erishishi, shubhasiz, Arab xalifalariga yoqmas edi. Shu boisdan 
xalifalik safforiylar bilan somoniylarni to‗qnashtirishga va ularning har ikkisini 
ham zaiflashtirib, bu boy viloyatlarda o‗z ta‘sirini qayta tiklashga harakat qiladi. 
Xalifa Mu‘tazid (892–902)safforiylar hukmdori Amr ibn Laysga Xuroson bilan 
birga Movarounnahr ustidan ham hukm yuritish huquqi berilgani haqida farmon 
chiqaradi va uni Ismoilga qarshi gij-gijlaydi.Natijada 900-yilda ular o‗rtasida 
urush boshlanadi. Urush Ismoilning g‗alabasi bilan tugaydi. Butun Xuroson 
somoniylar qo‗l ostiga o‗tadi. Noilojlikdan xalifa Ismoilga hukmdorlik yorlig‗ini 
yuborishga majbur bo‗ladi. Ismoil Somoniy butun Movarounnahr va Xurosonni 
o‗z qo‗l ostida birlashtirdi. Buxoro shahri bu ikki davlatning poytaxtiga aylandi.
  
3. “Gildiya” atamasiga izoh bering.  
Lotin so'zidan kelib chiqqan atama gremĭum.Shuningdek, siz bir xil ijtimoiy 
mavqega ega bo'lgan yoki umumiy xususiyatlarga ega bo'lgan boshqa odamlar 
guruhiga murojaat qilishingiz mumkin.
Bir turdagi kabi uyushma , gildiya O'rta asrlarda Evropa shaharlarida savdo-sotiq 
bilan shug'ullanadigan hunarmandlarni birlashtirish uchun paydo bo'lgan. 
Birlashish orqali hunarmandlar faollikni oshirishi, talabni tashkil qilishi va 
barcha sheriklar uchun ishlashni kafolatlashi mumkin edi. Boshqa tomondan, 
ular o'z ishlarini o'qitishga bag'ishlangan edilar. Ushbu muammolar gildiyani 
boshlang'ich nuqtasi sifatida ko'rib chiqishga majbur qiladi zamonaviy kasaba 
uyushmalari , ierarxiyasiz bo'lsa ham. 19-BILET   

---

1. Qadimgi Afina va Sparta davlatlarini taqqoslang.  
Afina Yunonistonning Attika deb atalgan togʻli joyida vujudga kelgan. Arxeologik 
maʼlumotlarga koʻra, bu joylarda odamlar neolit davridan boshlab yashagan. 
Attikaliklar Afina maʼbudiga sajda qilganlar. Attikadagi qishloklar birlashib Afina 
shahri vujudga kelgan (miloddan avvalgi 9–8-asrlar). Bu vaqtda (Gomer davri) 
harbiy demokratiya susayib, urugʻchilik munosabatlari yemirila boshlagan edi. 
Hokimiyatni urugʻ aristokratlari (evpatridlar) boshqarardilar. Mil. av. 7-asrda Ada 
evpatridlar siquvi kuchayib dehqonlar ahvoli ogʻirlashgan edi. Mil. av. 594 yilda 
savdogarlar aristokratiyasidan Solon arxont (hokim) boʻldi. U Afinada 
ijtimoiysiyosiy tuzumni tubdan oʻzgartiradigan islohotlar oʻtkazdi. Qarzlarni 
bekor qildi, qarz tufayli qul qilib sotishni taqiqladi, urugʻchilik munosabatlariga 
uzil-kesil zarba berdi. Siyosiy huquq va lavozimlar kishilarning mol-mulkiga 
qarab belgilanadigan boʻldi. Aristokrat naslidan boʻlgan Pisistrat oʻz tarafdorlari 
va yollanma askarlariga tayanib, miloddan avvalgi 560 yilda oʻzini Attika 
dehqonlarining dohiysi deb eʼlon qildi va Afinaning mustabid hokimi boʻlib oldi. 
Pisistrat oʻziga qarshi boʻlgan aristokratlarning yerlarini tortib olib dehqonlarga 
ulashib berdi, ularga davlat hisobidan pul qarz berishni joriy etdi. Pisistrat davrida 
Afinada savdo munosabatlari rivoj-landi, ibodatxona va boshqa qasrlar qurildi, suv 
quvuri oʻtkazildi.  
  
2. Mahmud G„aznaviy haqida ma‟lumot bering.  
Mahmud G‗aznaviy davrida (997–1030) esa uning hududi kengayib, Sharqning 
eng qudratli davlatlaridan biriga aylangan. Somoniylar sulolasi barham topgach,
Mahmud G‗aznaviy Xuroson hududlarini, so‗ng Xorazm davlatini (1017) ham 
o‗z saltanatiga qo‗shib olgan.
  
3. “Dukchi” atamasiga izoh bering.