Tarix fakulteti
Download 60.71 Kb.
|
Kurs ishi Normuhammedova D
|
Qonun (FKning normalari) yana boshqa ba’zi hollarda ham shartnomalardan tashqari vujudga keladigan majburiyatlarda mulkiy huquqlarning himoya qilinishini belgilaydi. Xulosa
Fuqarolik huquqining eng muhim kichik sohalaridan biri majburiyat huquqi hisoblanadi. Majburiyat deb shunday fuqarolik huquqiy munosabatga aytiladiki, unga asosan bir shaxs (qarzdor) boshqa shaxs (kreditor) foydasiga muayyan harakatni amalga oshirishga, chunonchi: mol-mulkni topshirish, ishni bajarish, xizmatlar ko‘rsatish, pul to‘lash va hokazo yoki muayyan harakatdan o‘zini saqlashga majbur bo‘ladi, kreditor esa – qarzdordan o‘zining majburiyatlarini bajarishni talab qilish huquqiga ega bo‘ladi. Yuridik adabiyotlarda majburiyat atamasi bilan birgalikda burch atamasi borasida ham so‘z yuritiladi. Masalan, O‘zbekiston Respublikasi Konstitutsiyasida huquq va burchlar borasida so‘z boradi. Ushbu atamalar teng ma’noli bo‘lib, fuqarolik huquqiy munosabatlarda har doim majburiyat atamasi qo‘llaniladi. Majburiyat subyektlari, obyektlari, uning mazmuni majburiyatning eng muhim elementi hisoblanadi. Majburiyat subyektlari bu muayyan huquqlarga ega bo‘lgan va zimmasiga muayyan majburyatlar yuklangan shaxslardir. Odatda har bir majburiyatda kamida ikki taraf ishtirok etadi. Muayyan harakat qilinishini va muayyan harakatdan tiyilishni talab qilish ga haqli bo‘lgan taraf – kreditor (haqdor) deb ataladi. Muayyan harakatni qilishga yoki harakat qilishdan saqlanishga majbur bo‘lgan taraf esa – qarzdor (burchdor) shaxs bo‘lib hisoblanadi. Majburiyat huquqiy munosabatlari o‘z mohiyatiga ko‘ra nisbiy huquqiy munosabat hisoblanadi. Demak, kreditor faqat muayyan shaxsdan yoki shaxslarga nisbatan talab qo‘yish huquqiga ega. Majburiyat munosabatlarda kreditorning talab qilish huquqi va shunga muvofiq qarzdorni burchi nimaga qarata yo‘naltirilgan bo‘lsa u majburiyat obyekti hisoblanadi. Masalan, huquq va majburiyatlar biron-bir ashyoni olishga, topshirishga, muayyan pulni to‘lashga, ishni, xizmatni ijro etilishiga qaratilgan yuridik harakatlardan yoxud muayyan harakatlarni sodir etishdan o‘zini tiyish xulq-atvoridan iborat bo‘lishi mumkin. Sheriklik talablar koʻpincha birgalikdagi faoliyatdan, sherik mualliflikdan va boshqa ba’zi huquqiy munosabatlardan kelib chiqishi mumkin. Sherik kreditorlardan har birining harakati bilan boshqa kreditorning manfaatiga ziyon yetkazmasligi kerak. Chunonchi, sherik kreditorlardan birining qilgan harakati qarzdorlardan birini majburiyatning muayyan qismini bajarishdan ozod qilishga qaratilgan boʻlsa ham, bu qarzdor sherik kreditorlar huzurida majburiyatni toʻla bajarishdan ozod boʻlmaydi. Qarzdor sherik kreditorlarning biri tomonidan qoʻyilgan talabga qarshi oʻzining boshqa sherik kreditorlar bilan boʻlgan, mazkur kreditor ishtirok etmagan munosabatlarga asoslangan e’tirozini qoʻya olmaydi. Masalan, pudrat shartnomasi boʻyicha, pudratchi bir necha jamoa xoʻjaligining buyurtmasiga binoan stadion qurishi kerak boʻlib, keyinchalik shu jamoa xoʻjaliklarining biridan buyurtmani kechiktirib bajarishga muhlat olgan boʻlsa, qolgan jamoa xoʻjaliklarining buyurtmasini oʻz vaqtida bajarishi uchun qoʻygan talabiga kechiktirib bajarish uchun olgan muhlatini qarshi qoʻya olmaydi. FOYDALANILGAN ADABIYOTLAR O’zbekiston Respublikasining Konstitutsiyasi. - T.: 2014 yil. Erkin va farovon, demokratik O’zbekiston davlatini birgalikda barpo etamiz. O’bekiston Respublikasi Prezidenti lavozimiga kirishish tantanali marosimiga bag’ishlangan Oliy Majlis palatalarining qo’shma majlisidagi nutq / Sh. M. Mirziyoyev.-Toshkent: O’zbekiston, 2016. -56 bet. Qonun ustivorligi va inson manfaatlarini ta’minlash-yurt taraqqiyoti va xalq farovonligining garovi. O’zbekiston konstitutsiyasining qabul qilinganligining 24 yilligiga bag’ishlangan tantali marosimidagi ma’ruzasi. 2016-yil 7-dekabr/Sh.M.Mirziyoyev. –Toshkent:”O’zbekiston”,2017. -48 b Buyuk kelajagimizni mard va oliyjanob xalqimiz bilan birga quramiz. Mazkur kitobda O’zbekiston Respublikasi Prezidenti Sh. Mirziyoyevning 2016-yil 1-noyabrdan 24-noyabirga qadar Qoraqalpog’iston Respublikasi, viloyatlar va Toshkent shahri saylovchilari vakillari bilan o’tkazilgan saylovoldi uchrashuvlarida so’zlagan so’zlari o’rin olgan. /Sh.M.Mirziyoyev.- Toshkent:”O’zbekiston”, 2017 – 488 b. Баратов М.Х. Давлат мулк ҳуқуқи. – Т.: ТДЮИ, 2008. -Б.320. Баратов М.Х. Фуқаролик-ҳуқуқий муносабатлар субъекти сифатида давлат иштирокининг назарий ва амалий муаммолари: Юрид. фан. докт. дис... автореф. –Т.: 2008. -Б.48. Зокиров И.Б. Фуқаролик ҳуқуқи. –Т.: ТДЮИ, 2009. -Б.296. Имомов Н. Ф. Интеллектуал мулк ҳуқуқи. –Т.: 2012. -Б.270. Internet ma’lumotlari: Ziyonet.com My.goy.uz Arxiv.uz Uza.uz Wikipediya 1 Баратов М.Х. Давлат мулк ҳуқуқи. – Т.: ТДЮИ, 2008. -Б.320. 2 Баратов М.Х. Фуқаролик-ҳуқуқий муносабатлар субъекти сифатида давлат иштирокининг назарий ва амалий муаммолари: Юрид. фан. докт. дис... автореф. –Т.: 2008. -Б.48. 3 Зокиров И.Б. Фуқаролик ҳуқуқи. –Т.: ТДЮИ, 2009. -Б.296. 4 Имомов Н. Ф. Интеллектуал мулк ҳуқуқи. –Т.: 2012. -Б.270. 5 Имомов Н. Фуқаролик ҳуқуқида муддатлар ва даъво муддати. Монография. –Т.: ТДЮИ, 2005. -Б.123. 6 Муаллифлар жамоаси. Ўзбекистон Республикаси Фуқаролик кодексига шарҳ. 1-жилд. –Т.: Vektor-press, 2010. -Б.816. 7 Нуриддинова Ш. Юридик шахсларнинг бекор бўлиш усуллари. –Т.: ТДЮИ. 2007. -Б.80. 8 Оқюлов О. Интеллектуал мулкнинг ҳуқуқий мақомининг назарий ва амалий муаммолари. –Т.: ТДЮИ, 2004. -Б.431. 9 Рахмонқулов Ҳ. Битимлар. –Т. ТДЮИ, 2010. -Б.122. 10 Раҳмонқулов Х. Мажбурият ҳуқуқи. –Т. : ТДЮИ. 2005. -Б.306. 11 Раҳмонқулов Ҳ. , Рўзиназаров Ш. , Оқюлов О. , Азизов Х. , Имомов Н. Хусусий мулк объектларининг ҳуқуқий мақоми. –Т. Ўзбекистон Республикаси Президенти ҳузуридаги амалдаги қонун ҳужжатлари мониторинги институти, 2007. -Б.220. 12 Раҳмонқулов Ҳ.Р. Фуқаролик ҳуқуқи муаммолари. –Т.: ТДЮИ.2010. –Б.536. 13 Раҳмонқулов Ҳ. Р. Фуқаролик ҳуқуқининг предмети, методи ва тамойиллари. –Т.: ТДЮИ, 2003. –Б.49. 14 Раҳмонқулов Ҳ. Р. Фуқаролик ҳуқуқининг субъектлари. –Т.: Oʻzbеkistоn, 2008. –Б.168. [] Download 60.71 Kb. Do'stlaringiz bilan baham: 
|