Tarix fanidan

TARIX FANI

Umumiy o‘rta va o‘rta maxsus, kasb-hunar ta’limi muassasalarida tarix fanini o‘rganish bosqichlari

Ta’lim bosqichi	Bitiruvchilar	Standart darajasi	Daraja nomlanishi
Umumiy o‘rta ta’lim	Umumiy o‘rta ta’lim maktablarining 5-sinf bitiruvchilari	A1	Tarix fanini o‘rganishning boshlang‘ich darajasi
	Tarix fani chuqur o‘rganiladigan ixtisoslashtirilgan umumta’lim muassasalarining 5-sinf bitiruvchilari	A1+	Tarix fanini o‘rganishning kuchaytirilgan boshlang‘ich darajasi
	Umumiy o‘rta ta’lim maktablarning 9-sinf bitiruvchilari	A2	Tarix fanini o‘rganishning tayanch darajasi (eng adimgi davrdan XX asr boshlarigacha)
	Tarix fani chuqur o‘rganiladigan ixtisoslashtirilgan umumta’lim muassasalarining 9-sinf bitiruvchilari	A2+	Tarix fanini o‘rganishning kuchaytirilgan tayanch darajasi
O‘rta maxsus, kasb-hunar ta’limi	O‘rta ta’limning 11-sinf bitiruvchilari, Akademik litsey va kasb-hunar kollejlari bitiruvchilari	B1	Tarix fanini o‘rganishning tayanch darajasi davom ettiriladi (XX asr boshlaridan hozirgi kungacha bo‘lgan davr). Tarix fanini o‘rganishning umumiy darajasi
	Tarix fani chuqurlashtirilib o‘rganiladigan o‘rta ta’limning 11-sinf bitiruvchilari, Akademik litsey va kasb-hunar kollejlari bitiruvchilari	B1+	Tarix fanini o‘rganishning kuchaytirilgan umumiy darajasi

Tarix o‘quv fanini o‘qitishning maqsad va vazifalari
Umumiy o‘rta va o‘rta maxsus, kasb-hunar ta’limi muassasalarida tarix fanini o‘qitishning asosiy maqsadi:

O‘quvchilarda tarixiy ong va tarixiy tafakkurni shakllantirish, dunyo xalqlari hamda ko‘p millatli xalqimizning tarixi va bugungi kuniga, milliy va umuminsoniy qadriyatlarga hurmat hissini tarbiyalash;

o‘quvchilarga davlatchiligimiz tarixi jahon sivilizatsiyasining ajralmas qismi ekanligini anglatish;

o‘quvchilarda tayanch va tarix faniga oid umumiy va kuchaytirilgan kompetensiyalarni shakllantirishdan iboratdir.

Umumiy o‘rta va o‘rta maxsus, kasb-hunar ta’limi muassasalarida tarix fanini o‘qitishning vazifalari:

O‘quvchilarga davlatchiligimiz tarixi jahon sivilizatsiyasining ajralmas qismi ekanligini anglatish;

ajdodlarimizning ma’naviy merosi va jasoratlaridan ibrat olishga, ularga munosib voris bo‘lishga o‘rgatish;

o‘quvchilarni tarixiy voqealarni idrok etishga yo‘naltirish orqali ularning o‘zligini anglash, shaxs sifatida kamol topishiga yordam beradigan tushunchalar, milliy, umuminsoniy qadriyatlar ruhida tarbiyalashdan iborat.

Tarix fani bo‘yicha umumiy o‘rta va o‘rta maxsus, kasb-hunar ta’lim muassasalari bitiruvchilariga qo‘yiladigan malaka talablari

1. Tarixiy voqelikni tushunish va uni mantiqiy izchillikda tushuntira olish kompetensiyasi

A1

tarixda yil hisobini biladi; tarixga oid muhim fakt, voqea va jarayonlar haqida ma’lumot bera oladi;

o‘z fikr va qarashlarini bayon etishda tarixiy bilimlaridan foydalana oladi.

A1+

tarixiy jarayonlarni ko‘rgazmali tushuntira oladi.

A2

tarixda davr va yil hisobini biladi;

tarixiy-geografik makon haqida ma’lumot bera oladi;

O‘zbekiston va jahon tarixining eng qadimgi davridan XX asr boshlariga qadar insoniyat tarixida muayyan iz qoldirgan muhim voqea va jarayonlar haqida ma’lumot bera oladi;

o‘zbek xalqining shakllanish bosqichlarini tushuntirib bera oladi;

o‘rganilgan tarixiy davrlarga munosabat bildirib, xulosa chiqara oladi;

davlatlarning tashkil topishi, hududi, aholisi va boshqaruv tartiblarini tushuntira oladi;

o‘zbek xalqining madaniyati, ma’naviyati, dunyoviy va diniy qadriyatlarining ravnaq topishi, ularning jahon sivilizatsiyasiga ta’siri haqida ma’lumot bera oladi;

mamlakatimizdagi tarixiy-me’moriy obidalar hamda ilm-fan, davlatchilik rivojiga hissa qo‘shgan tarixiy shaxslar haqida ma’lumot bera oladi.

B1

tarixiy-geografik makon haqida ma’lumot bera oladi;

O‘zbekiston va jahon tarixining XX asr boshlaridan bugungi kunga qadar bo‘lgan insoniyat tarixida muayyan iz qoldirgan muhim voqea va jarayonlar haqida ma’lumot bera oladi;

Mustaqillik yillarida mamlakatimizda amalga oshirilgan ijtimoiy-iqtisodiy, siyosiy, madaniy jarayonlar haqida ma’lumot bera oladi;

O‘zbekiston davlatining tinchlikni asrash siyosati, tashqi siyosiy faoliyati haqida ma’lumot bera oladi;

o‘rganilgan tarixiy davrlarga munosabat bildirib, xulosa chiqara oladi;

davlatlarning tashkil topishi, hududi, aholisi va boshqaruv tartiblarini tushuntira oladi;

mustaqillik yillarida o‘zbek xalqining madaniyati, ma’naviyati, dunyoviy va diniy qadriyatlarining hamda ilm-fan, davlatchilik rivojiga hissa qo‘shgan mutafakkirlar nomlarining tiklanishi haqida ma’lumot bera oladi;

jismoniy tarbiya va sport sohasining rivojlanishi haqida ma’lumotlarni tushuntira oladi.

tarixiy voqealar natijasi yuzasidan munosabat bildiradi, umumlashtiradi, bayon qiladi va xulosa chiqaradi;

B1+

O‘zbekiston va jahon tarixining eng qadimgi davridan bugungi kunga qadar insoniyat tarixida muayyan iz qoldirgan muhim voqea va jarayonlar haqida ma’lumot bera oladi;

tarixning davrlarini taqqoslay oladi, tahlil qiladi, baholaydi va xulosa qiladi, yozma ma’lumot bera oldi;

voqea va jarayonlarni tarixiy davr nuqtai nazaridan tahlil qiladi, baho beradi, xulosa chiqaradi, munosabat bildiradi;

davlatlarning tashkil topishi, davlat shakli, davlatdagi ijtimoiy-iqtisodiy-siyosiy jarayonlar, ichki va tashqi munosabatlar, harbiy salohiyat, insoniyat sivilizatsiyasida tutgan o‘rni haqida yozma ma’lumot bera oladi;

tarix fanidan olgan bilimlarini boshqa fanlar bilan bog‘lay oladi.

2.Tarixiy manba va adabiyotlar bilan ishlash kompetensiyasi

A1

tarixiy illyustratsiyalar asosida hikoyalar tuza oladi;

fikrini tarixiy xaritalar va qo‘shimcha materiallar (videofilm, slaydlar) yordamida tushuntira oladi.

A2

eng qadimgi davrdan XX asr boshlarigacha kechgan tarixiy voqelikni bayon qilishda muhim bo‘lgan tarixiy toponomik atamalar mazmunini tushuntira oladi qo‘shimcha adabiyot va manbalardan foydalana oladi;

tarixiy-badiiy asarlar, OAVlarida berilayotgan ma’lumotlarga tarixiy bilimlari asosida munosabat bildira oladi.

B1

XX asr boshlaridan bugungi kungacha kechgan tarixiy voqelikni bayon qilishda muhim bo‘lgan tarixiy toponomik atamalar mazmunini tushuntira oladi; tarixiy jarayon va voqealar haqida ma’lumot berishda qo‘shimcha adabiyot va manbalardan foydalana oladi;

tarixiy-badiiy asarlar, ommaviy axborot vositalarida berilayotgan ma’lumotlardan foydalanishda va ularga munosabat bildirishda axborot madaniyatiga rioya qiladi.

B1+

tarixiy manbalarni mustaqil o‘rganadi, mavzuga oid qo‘shimcha ma’lumotlar to‘play oladi, xulosalar chiqaradi, baholaydi, mustaqil fikr bildiradi; mavzu yuzasidan tarixiy adabiyotlarni mustaqil tanlay oladi, mustaqil ishlar va taqdimotlar tayyorlay oladi;

o‘z oilasining shajarasini tuza oladi.

5-Sinf Tarixdan Hikoyalar fanidan yillik ish reja 68 soat (haftasiga 2 soat) 18 soastlik dars
I. 1-chorak 18 soat
D\t	Bosh mavzu	Mavzular	Soat	Kalendar vaqti	o`tilgan vaqti			Uyga vazifa
					A	B	C
1		Kirish.”Tarixiy xotirasiz kelajak yo`q”	1					3- betlar
2	Tarix fani nimani o`rgan-adi ?	Tarixiy manbalar. Din nima?	1					7- betlar
3		Kalendarlar tarixi	1					9- betlar
4		Tarixda yil xisobi.	1					12- betlar
5		Dunyo xaritasi tarixi	1					15- betlar
6	II bob.Eng qadimgi davrda dunyo xalqlari	Eng qadimgi odamlar va ularning manzilgohlari. Ehtiyojlar va resurslar.	1					19- betlar
7		Qadimgi odamlarning turmush tarsi Dunyoning yaratilishi, Dastlabki diniy e`tiqodlar	1					21-betlar
8		Arxeologiya tarixidan.	1					25- betlar
9		1-Nazorat ishi	1					takrorlash
10		Qoyatosh rasimlari	1					28- betlar
11		Yozuv - insoniyatning buyuk kashfiyoti	1					31- betlar
12	III bob. Kishilik mad- aniyatining shakillanishi	“Avesto”-ajdodlarimizning ilk yozma tarixiy manbasi. Zardushtiylik	1					34- betlar
13		Muzeylar	1					37- betlar
14		Yevropa va Amerikada dastlabki sivilizatsiyalar Eng qadimgi sivilizatsalar va diniy e`tiqodlar	1					41- betlar
15		Qadimgi shaharlar qnday paydo bo`lgan Qadimgi Misr dini	1					45- betlar
16		Dunyodagi qadimgi davlatlar	1					48- betlar
17		2-Nazorat ishi	1					takrorlash
18	IV bob. Ilk sivilizatsiyalar shaharlar va davlatlar	Takrorlash.	1					takrorlash
		II chorak 14 soat haftasiga 2 soatdan
19		Qadimgi dunyoni 7 mo`j-si Yunon dinlari	1					51- betlar
20		O`zbekiston hududidagi qadimgi davlatlar Milliy qadryatlar. Xorazm va Baqtriya davlatlari	1					54- betlar
21		Tangalar -tarix guvohi. Ayirboshlash va pul	1					58- betlar
22		Savdo yo`llari. Bozor	1					61-betlar
23	V bob . Savdo va aloqa	Yangi dengiz savdo yo`llarini ochilishi etilishi	1					64- betlar
24		Ishlab chiqarish texnikasini paydo bo`lishi.	1					67- betlar
25		Nazorat ishi -3	1					takrorlash
26		Transport vositalarini kashf etilishi	1					70- betlar
27		Aloqa vositalarini kashf etilishi	1					73- betlar
28		Maktab- bilm o`chog`i	1					78- betlar
29		Yurtimizning buyuk allomalari	1					82- betlar
30		Mirzo Ulug`bek va uning akademiyasi	1					86- betlar
31		Nazorat ishi-4.	1					takrorlash
32	6 bob Jahon ilm-fani taraqqiyoti	Takrorlash	1					takrorlash
		III chorak 21 soat haftasiga 2 soatdan
33		Yurt obodonchiligi, adabiyot va san`at	1					86- betlar
34		Yevropada ilm-fan kashfiyotlari O`rta asrlarda diniy e`tiqod va ilm fan	1					89- betlar
35		Turkiston marifatparvarlari.	1					93-betlar
36		To`maris va Shiroq jasorati	1					95-betlar
37		Spitamenning qahramonligi	1					99- betlar
38		Arablarga qarshi halq ozodlik kurashi	1					102 betlar
39		Jaloliddin Mangu berdi	1					105-betlar
40	7 bob Ozodlik uchun kurashgan qahramonlar