Tarixi (XIX asrningikkinchi yarmi XX asr boshlari)

GENERAbGUBI
_Ashxobod
Woro ^
SanwdGd* ^obel(
ERON
^AFGONISTON
HINDISTON
XIX asr oxirida Turkiston o‘lkasiga chegaradosh hududlar
\ Atamalar izohi
'■ Duma (ruscha - о ‘ylash, fikrlamoq) - Rossiya imperiyasining qonun chiqaruvchi hokimiyati, shahar dumasi - shaharning o‘zini o‘zi bosh- qarish organi.
Uyezd - tumanlarga teng ma’muriy-hududiy bodinma.
Volost - uyezd tarkibiga kirgan bir necha qishloq yoki ovullardan iborat hududiy bodinma.
Uchastka pristavi - aholi yashash joyi nazoratchisi.
Komendant - qal’a yoki tumandagi barcha qo‘shinlar boshligd.
j Savol va topshiriqlar
\ 1. Turkiston general-gubernatorlik boshqaruvi kimlardan iborat bodgan?

2. 
   1886-yilgi «Nizom» bo‘yicha boshqaruvda qanday o‘zgarishlar boddi?
   
3. 
   Mahalliy aholi vakillari boshqaruvning qaysi lavozimlarida ish olib b organ?
   
4. 
   Viloyatlarni va volostlami kimlar boshqargan?
   
5. 
   Rossiya imperatorining siyosiy agentligi vazifasi nimadan iborat edi?
   

Xaritadan Turkiston general-gubernatorligidagi viloyatlarni aniqlab, qaysi viloyatga bugungi 0‘zbekistonning qaysi hududlari kirishini belgilang.14-§. TURbaSTON 0‘LbCASIDA ROSSIYA IMPERIYASINING
YER-SUV SIYOSATI
Qishloq xo‘ja- 0‘rta Osiyo iqtisodiyotida qishloq xo‘jaligi ye- ligidagi o‘zgarishlar t^kchi o‘rin tutgan. Rossiya imperiyasi agrar hu-
dud hisoblangan Turkiston odkasida yer-suvdan
foydalanishni to‘liq o‘z nazoratiga olish va ulardan olinadigan soliqlar- ning o‘z vaqtida to‘planishidan manfaatdor edi. Jumladan, yerga egalik qilish va undan foydalanish tartiblariga e’tibor qaratilgan. Agrar masa­la nafaqat iqtisodiy, balki siyosiy ahamiyatga ham ega bodgan. Yerga egalik qilish tartiblarini nazorat qilish podsho hukumatiga aholi ustidan hukmronligini ta’minlashda juda muhim edi. Mahalliy aholining asosiy tirikehilik manbayi yer bodgani bois unga egalik qilish zarur edi.
1886-yildagi «Nizom»ning «Turkiston odkasining yer tuzilishi» de- gan bodimida odkada tarixan shakllanib kelgan an’anaviy yerga egalik qilish munosabatlari o‘zgartirib yuborildi. Unga koda Turkiston yerlari, odmonlari va yerosti qazilma boyliklari davlat mulki deb edon qilin- di. Bu bilan ular Rossiya imperiyasi mulkiga aylandi. Nizom bo‘yicha odkada yirik yer egaligi ham tugatildi.
Vaqf yerlari (masjid, madrasa va boshqa diniy muassasalarga tegishli yerlar) ayni vaqtda yashab va yerga ishlov berayotgan kishilarga ijaraga berilar edi. Yangi vaqf hujjatlarini tasdiqlash faqat general-gubemator rozi- ligi bilan bu yerlami davlat soliqlari va majburiyatlaridan ozod qilmasdan amalga oshirilgan. Masjid tasarrufidan tashqarida, xususiy shaxs ixtiyorida bodgan yerlar ham davlat soligdga tortiladigan boddi. Vaqf hujjatlarini e’tirof etish, vaqf daromadlarining to‘g‘ri ishlatilishi ustidan nazorat qilish va ulami taftish qilish huquqi viloyat ma’muriyati ixtiyoriga odkazildi.
Bu vaqtgaeha vaqf mulkidan olingan daromadlar maktablar, madrasa- lar va masjid binolarini ta’mirlashga, xodimlarini moddiy ta’minlashga, diniy marosimlarni bajarishga, kerakli buyumlar olishga (gilam, joyna- moz, diniy kitob) va boshqa tadbirlarga sarflanar edi.
Vaqf mulklarini nazorat qilish mustamlakaehi hukumat vakillari qodiga odishi bilan masjidlar va maktablarning moddiy ahvoli yomon- lashdi. Mustamlakaehi hukumat bu bilan mahalliy din peshvolari, ula- molar va diniy muassasalarga zarba berishga harakat qildi.