Tarixi (XIX asrningikkinchi yarmi XX asr boshlari)

Gandimiyon shartnomasining imzolanishi
ularga qarshi hech qanday jangovar hara- Gandimiyon shartnomasining katlarni amalga oshirmaydi», - deb yozib imzolanishiqo‘yilgan edi. Bu bilan Xiva xoni mustaqil ravishda tashqi dunyo, hatto yaqin qo‘shnilari bilan ham aloqa o‘matish imkonidan mahmm etildi. Faqat ular bilan Rossiya imperiyasi ro- ziligi bilangina aloqa qila oladigan bo‘ldi.
Xiva xonligiga qarashli Amudaryoning o‘ng sohili, unga qo‘shni yerlarning barcha- si, bu joylarda yashaydigan o‘troq va chor- Xiva xonhgidagi bozor vador aholisi bilan xon tasarmfidan chiqdi.
Amudaryo bo‘ylab erkin harakatlanishi uchun Rossiya kemalariga keng huquq berildi. Rossiyalik savdogarlar hamda ularning mollari uchun xon va mahalliy hokimlar javobgar bodadigan boddi. Ular xonlikda erkin yurish, boj todovlarisiz savdo qilish huquqini qodga kiritdilar.
Gandimiyon shartnomasida: «Amudaryoning chap qirg‘ogddagi rus- lar uchun zarur va qulay bodgan yerga ular o‘zlarining pristanlarini qu- rish huquqiga ega. Xonlik ushbu pristanlarning saqlanishi va xavfsizligi uchun javobgar. Ular uchun joyning tanlanishi, 0‘rta Osiyodagi rus oliy hokimiyatining tasdiqlashiga bogdiq», - deb kodsatib qo‘yildi.
Shartnomaga binoan Xiva xonligi 2 million 200 ming rubl miqdoridagi tovonni 20 yil davomida todashi belgilandi. Xonlik xazinasida yetarli dara- jada pul bodmaganligi uchun bu to von aholidan yigdb olinadigan boddi.
Gandimiyon shartnomasi Xiva xonligining Rossiya imperiyasiga tobe- ligini, xonning davlat boshligd darajasida boshqa davlatga bo‘ysunganligini kodsatuvchi hujjat boddi. Shartnoma shu bilan birga xonlik aholisini juda ogdr ahvolga solib qo‘ydi. Tovon bilan birga yangi soliq va majburiyat- lami todash xalqning zimmasiga tushdi. Qolaversa, xonlik hududining uch baravar qisqarishi xonlikning davlat sifatida nomigagina mavjudligini, aslida mustaqilligini yo‘qotgan protektoratga aylanganligini kodsatardi.