Tarixiy geografiya fanining predmeti vazifalari

Tarixiy kartografiyaning shakllanishi va taraqqiyoti.
Tarixiy kartografiya rivojlanishida 1958 yil Pol`shada bosilib chikkan Plots vosvodaligi tarixiga oid atlasning aloxida urni bor. Bunday atlaslar ishlab chikarish kuchlarining joylashishini ishlab chikarish munosabatlarini iktisodiy usishlar kursat-gichlarini anik tasvirlab beradi. Zamonaviy tari-xiy-geografiya rivojlanishining muxim elementi-bu tarixni anik davrlashtirish turli tarixiy jaraen-larni tula aks ettirish tarixiy jaraenlarning ik-tisodiy tomonini ochib berishdir.
Shuni ta``kidlab utish joizki sobik sovet davrida Markaziy osiyo tarixiga doir bir kator tarixiy xarita-lar tuzilgan bulsa xam ammo ularning ichida Markaziy osiyoning chor Rossiyasi tomonidan bosib olinishiga doir xaritalar yuk edi. Xuddi shuningdek xaritalar nashr kilinishida evropatsentrik nuktai-nazaridan karalgandi Osie Afrika va Amerika xalklari tari-xiga oid xaritalar yuk edi. Bu davrda asosan ka-dimgi va urta asrlardagi Rus` xakidagi tarixiy xa-ritalar kup sonni tashkil kilsa Markaziy osiyo xalklari tarixiga oid xaritalar juda oz edi.
Umuman olganda O’rta osiyo xududlari buyicha tari-xiy xaritalar fakat katta tarixiy vokealar bilan boglik bulgandagina tasvirlangan. Masalan: Mugul-larning O’rta osiyoni bosib olishi kabi tarixiy xo-disalar yaratilganligi bilan ammo Amir Temur dav-lati xakida umuman tarixiy xaritalar yaratilmagan X-XIII asrlardagi Markaziy osiyoda bulib utgan tarixiy jaraenlarning fakat Rossiya tarixiga alokador bulgan kismlarigina aks ettirilgan. Lekin bu xaritalar xam anik detallashtirilmagan ba``zi xaritalarda Shayboniylar va Xiva xonligi chegaralari chalkashti-rilib yuborilgan.
Markaziy osiyo xalklari tarixiga doir siesiy-ma``muriy tarixiy xaritalar yaratilgan bulsa, demo-grafik xaritalar juda kam bulgan. Xududlarning iktisodiy tarixiga oid xaritalar umuman bulmagan.
Fakatgina XIX asrdan boshlab Markaziy osiyo chor Ros-siyasi tomonidan bosib olingandan sung, Turkiston general-gubernatorligi va chor Rossiyasi vassallari bulgan Buxoro amirligi va Xiva xonligining usha davrga oid ba``zi xaritalari mavjud. Bu xaritalar-ning kamchilik tomonlari kup bulgan. Bunday kamchi-liklar Markaziy osiyo umuman O`zbekiston xalklari tari-xiga oid kartografik kamchiliklar ya``ni xaritalar-ning etishmasligi O`zbekiston mustakillikka erish-gandan sung tuzatila boshlandi. Tarixiy xaritalar kupaydi ya``ni Markaziy osiyoning eng rivojlangan davri bulgan Temuriylar davriga bagishlangan xaritalar tuplami chop etildi.<sup>3</sup> Lekin O`zbekiston tarixiy kar-tografiyasi oldida kup muammolar turibdi.
Birinchi urinda zamon talabiga mos bulgan Yizbe-kiston xalklari tarixining butun bir davrlarini koplab olgan tarixiy xaritalar atlasini yaratish za-rur. Agar xozir O`zbekiston xalklari tarixiga oid tarixiy-siesiy xaritalar oz bulsa xam bor bulsada tarixiy-geografik tarixiy-iktisodiy tarixiy-demografik xaritalar yuk xisobida va ularni yaratish O`zbekistonlik olimlarning birinchi galdagi vazifa-sidir.
Bunday ishlar boshlandi lekin xali oldinda og’ir ishlar bor va olimlarimizning vazifasi Markaziy osiyo O`zbekiston xalklari tarixining barcha davrlari bo’yicha tuliq va keng qamrovli xaritalar tuzish xamda tarixiy kartografiyani rivojlantirishdir.