Tariyx fakulteti

Mezolit yamasa orta tas asri. Mezolit yamasa orta tas ásirinde (grekshe mesos - orta ) adamlar úlken bolmaǵan toparǵa bóleklengen túrde yashay baslawları olarǵa bir orından ekinshi jayǵa erkin kóship ótiw, úlken er maydanlarınan paydalanıw múmkinshiligin berdi. Qurallardıń (mexnat hám ań quralları ) ıqsham, qolay bolıwına itıbar kúshaydi. Kósher, oq jay -ayqulaq, qayıqlarning oylap tabıw etiliwi baslanıwiy jámáát kisisiniń ómiri jáne de jaqsılanıwın taminladi. Adamlar aǵash, qamıstan paydalanıp, ózlerine kerekli buyımlar jarata basladılar. Diniy túsinikler keń yoyildi. «Arǵı dúnya» túsinigi payda boldı, kómish dástúri menen boylanısli bolǵan túrli úrp-ádetler júzege kela basladı. Bular kisilerde quramalı oyda sawlelendiriw hám pikirlewdiń payda bolıp atırǵanlıgınan dárek beredi. Adamlar -oyda sawlelendiriwiniń keńeyiwi, abstrakt túsiniklerdiń júzege keliwi kórkem ónerdiń forma hám mazmun baǵdarında xam sezila baslandı. Kórkem óner teması kengaydi, janrlari arttı. Urıs waqıyaları, ańshılıqtı sáwlelendiriwshi quramalı kompozitsiyalar jaratıldı. Islengen pátda waqıyalardı keń, hár tárepleme bayanlawǵa umtılıw arttı. Súwretshi óz pikirin bayanlaw ushın obrazlardı sxematik hám shártli belgiler formasında suwretlagani túrde, bolıp atırǵan waqıyanıń moxiyatini ashıwǵa háreket etdi. SHarqiy Ispaniya, Kavkaz, Urta Aziyadan tabılǵan pát dıqqatqa ılayıq. «Kiyiklerdi ovi» (Ispaniya, Súwret 1.) súwretine názer taslang.

1. 
   Kiyikler ovi. Ispaniya. Mezolit 2. Jalǵizaq ovi. Ispaniyadaǵı Gasula Qorida islengen súwret. Mezolit.
   

Obrazlar shártli (oq jay otayotgan ańshılarda bul shártlilik ayqın bilinedi), sxematik, oǵada ápiwayılastırılgan túrde suwretlengen. Lekin bul shártlilik súwretshi aytajaq bulgan pikirdi túsiniwge irkinish etpeydi. Ań tábiyat kórinisindegi xolat — kiyiklerdiń jan xolatda qashıwı, ańshılariing epshillik menen alıp baratırǵan hújimleri, ań waqtı daǵı ǵayratlılıq, xayajon baslanıwiy jámáát súwretshii tárepinen ańlatpalı aytılǵan. Jalǵizaq ovi. (Ispaniya daǵı Gasula ǵorida islengen súwret. Mezolit. Súwret 2) kompozitsiyasi da janlı, ol jaǵdayda jalǵizaqlardıń epshil háreketi hám oǵan taslanıp atırǵan ańshılardıń ǵayratlılıqı ápiwayı, lekin ańlatpalı sızıq hám sırtqı kórinislerde sáwlelendirilgen.
Zaravutsoy (Surxondaryo, Ózbekstan, Súwret 3.), Seymali-tas (Ferǵana ), Kobiston (Azerbaydjan ) páti da ataqlı bolıp tabıladı. Bul pátda ańshılardıń xayvonlarga hújimi sáwlelendiriledi. Zaravutsoydagi nıqap kiyip oljasına jaqınlasıp atırǵan ańshılardı sáwlelendiriwshi súwret, Saymolitosh páti, Qobuston suwretleri sol dáwir adamlarınig mınawy kámalıden dárek beredi.
3. Zaravutsoy (Surxondaryo) páti.