Tarmoq kuchlanishining va rotor chulg’ami aktiv qarshiligining asinxron elektr motorining mexanikaviy xarakteristikasiga ta’siri Reja

Faza rotori asinxron motorning tezligini reostat yordamida rostlash

Faza rotorli asinxron motorning tezligini rostlash maqsadida qisqa tutashgan rotorli asinxron motorni tezligini rostlash usullarini qo’llash mum-kin. Lekin faza rotorli asinxron mashinalarda kontakt xalqalari yordamida rotor cho’lg’amining ‘arametrlarini o’zgartirish mumkin bo’lganiligi uchun ularning tezligini rotorning ‘arametrlarini o’zgartirib rostlash xam mumkin. Yuqoridagilarga asosan bunday asinxron dvigatelning tezligini quyidagi asosiy usullar yordamida o’zgartirish mumkin: 1. Rotor chulg’amiga qo’shimcha qarshilik ulab. 2. Rotor chulg’amiga qo’shimcha e.yu.k. kiritib. Faza rotorli asinxron motorning tezligini rotor cho’lg’amiga qo’shimcha qarshilik yoki reostat ulab rostlash.

Rotor zanjirining aktiv qarshiligi kattalashganda motorning mexanik xarakteristikasi o’zgaradi, xarakteristika ancha yumshoqlashadi, sir’anish ham ortadi: Asinxron motorning validagi moment M_st=const bo’lganda uning ishchi sir’anishi s s_m ga ‘ro’orttsional bo’ladi, shuningdek rotorning aktiv qarshiligiga ham ‘ro’ortsional bo’ladi. SHuning uchun r_q=o va r_q o xollarga mos keluvchi s va s^` lar quyidagi nisbatdan aniqlanadi.

Bunda r_q ning qiymati

Bu usul qo’llanganda quvvat isroflari ortadi shuning uchun bu usulda sarflar ko’’ayadi. Rotor cho’lg’amiga qarshilik ulanganda motorning mexanik xarakteristikalarini ko’rinishi o’zgaradi.
Reostat yordamida tezlikni rostlash asosan qisqa muddatli va qaytariluvchan qisqa muddatli rejimda (asinxron motorlarni montaj qilishda, sozlashda, kran qurilmalarida va xokazo) ishlaydigan faza rotorli asinxron motorlarni tezligini rostlash maqsadida qo’llanadi.
Faza rotorli asinxron motorning tezligini shuningdek rotor cho’lg’amiga qo’shimcha e.yu.k. kiritib ham rostlash mumkin. Bunda asinxron motorning f.i.k. o’zgarmaydi, lekin bu usul yordamida motorning tezligini sinxron tezlikdan yuqori va kichik tezliklarga silliq o’zgartirish mumkin. Bu usulni asinxron motorning o’zgarmas tok bilan birgalikdagi kaskadi sxemasida amalga oshirish mumkin.
Asinxron motorning tezligini sir’anishni orttirib rostlanganda motorning ikkilamchi zanjirida ancha katta sir’anish elektr quvvat ajralib chiqadi:
Bu quvvatnining katta qismi reostatda sarflanadi. SHuning uchun bu quvvatdan unumli foydalanib qurilmaning foydali ish koeffitsientini orttirish imkoniyati mavjud bo’ladi. Buni amalga oshirish uchun rotorning kontakt halqalariga reostatni o’rniga yordamchi elektr mashina ulash mumkin. Bu mashina motor rejimida ishlab, uning halqalarida mahlum kuchlanishni hosil qilib, tezligi rostlanayotgan asinxron motorga tahsir ko’rsatadi. Yordamchi mashinaning valida



Bu I₂ tok asinxron motorning valida qo’yilgan M_st momentga teng elektromagnit maydonni hosil qiladi. Agar rotor cho’lg’amiga asosiy eyuk Ye_s ga teng bo’lgan qo’shimcha eyuk Ye _q kiritilsa

Ikkilamchi cho’lg’amdagi I₂ tok va moment dastavval kamayadi. Momentning kamayishi sir’anishni ortishiga bu esa I₂ va M ni ortishiga sabab bo’ladi. M=M_ct bo’lgandagina bu jarayon to’xtaydi. Bundan ko’rinib turibtiki Ye_q ning kattaligini o’zgartirib s ni va motorning tezligini rostlash mumkin. Agar rotor xalqalarga Ye_2s ­ni yo’nalishi bilan mos yo’nalgan Ye_q kiritilsa,

Qo’shimcha eyuk kiritilgandan so’ng dastavval tok I₂ va moment M ortib motorning tezligi ortadi va sir’anish s kamayadi. Qo’shimcha eyuk ni yetarlicha qiymatlarida sir’anish s nulgacha kamayadi. Agar I₂ faqat Ye_q tahsirida hosil bo’lgan bo’lsa, u hosil qilgan moment tahsirida motorning tezligi sinxron tezlikdan ortib ketadi. SHunday qilib, qo’shimcha eyuk Ye_k ning kattaligini va yo’nalishini o’zgartirib motorning tezligini sinxron tezlikdan kichik va katta qiymatlarga rostlash mumkin.
Faza rotorli asinxron motorning tezligini uning o’zgarmas tok mashinasi
bilan kaskad sxemada ulab rostlash mumkin. Bunday kaskad sxemalarni ikki xilda ulash mumkin. Elektromexanik kaskad bahzi xollarda o’zgarmas quvvat ‘-const kaskadi deb ataladigan va o’zgarmas moment M=const kaskad qilib ulash mumkin.