Tasavvuf adabiyotida komil inson tushunchasi
www.scientificprogress.uz
Download 432.88 Kb. Pdf ko'rish
|
tasavvuf-adabiyotida-komil-inson-tushunchasi
www.scientificprogress.uz
Page 314 Komil inson shu sifatlari bilan mutloq ilohiy xislatlarni jamlagan kayhoniy mavjudlikdir, u agar oddiy inson suratida k o‘rinsa ham, lekin ma’nan koinotni qamrab olgan hamisha bedor va hamma narsadan xabardor bir zotdir.Shu martabada u Allohning xalifasi bo‘la oladi. Komil inson insonlar jamiyati ichidan yetishib chiqadigan mo‘’tabar zotdir. U azaldan martabasi aniq bo‘lgan ruh emas, balki axloqiy-ma’naviy poklanish jarayonida kamolga erishgandir. Shu uchun har bir pok axloqli, ilohsevar shaxs komillikka intilishi va bu yo‘lda nasiba olishi mumkin. Komillikning oliy belgisi Haq yo‘lidan borib xalqqa foyda keltirishdir. Kishi o‘z so‘zi, amaliy ishlari, niyati bilan qanchalik odamlarga naf’ keltirsa, yomonlarni tuz yo‘lga solsa, Haq y o‘lida fido bo‘lsa, u shuncha komildir.[2] Ushbu qarashlar garchi bir-biriga zid bo‘lib tuyulsa-da aslida mohiyatiga ko‘ra bir-biriga yaqindir. Ya’ni bu erda insonning kamoloti, buyukligini tan olish, inson va Koinot, inson va Iloh, inson va Mavjudotni o‘zaro vobasta, aloqador deb hisoblash bor. Qarashlar orasidagi farq esa shundan iboratki, ahli shariat tushunchasiga ko‘ra, insonning qobiliyati va mayllari azaldan ma’lum, ya’ni Alloh taolo taqdiri azaldan belgilab qo‘ygan. Payg‘ambarlar, avliyolar, donishmandlar ruhi boshidanoq yuqori olamda ma’lum edi, bu ruhlarning martabalari avvaldan belgilangan edi, deydi shariat ahli. Ammo hikmat ahli (faylasuflar) va tasavuf ahli fikriga ko‘ra, insonga faoliyat uchun inon-ixtiyor berilgan, u harakat qilib, komillik asb etishi, niyatlariga etishi mumkin. Shayx Aziziddin Nasafiy «Zubdatul haqoyiq» (Haqiqatlar qaymog‘i) nomli risolasida yozadi: «Odamlarning so‘zlari va faoliyati uchun oldindan belgilangan o‘lchovlar yo‘q. Bilim va boylikka ega bo‘lish odamning say’-harakatiga bog‘liq: odam qancha ko‘p g‘ayrat qilsa, shuncha bilmi va mol-mulki ortadi». Foydalanilgan adabiyotlar: 1. Hamidulla Boltaboyev.”Tasavvuf- s o‘fiylik ta’limoti” 2. N.Komilov. “Tasavvuf “ T.: “Yozuvchi” 1996 -y 3. Muhammad Sodiq Muhammad Yusuf. “ Tasavvuf haqida tasavvur” T.: “Movarounnahr” 2004- y Download 432.88 Kb. Do'stlaringiz bilan baham: |
Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©fayllar.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling
ma'muriyatiga murojaat qiling