Tasdiqlayman” “Tabiiy fanlar fakulteti

Kurs ishining amaliy natijalari quyidagilardan iborat:
Umumiy oʻrta ta’lim tizimida kimyo fanining biologiya, fizika, matematika va boshqa fanlar bilan birgalikdagi o`quvchilar bilimlarini shakllantirish maqsadida uslubiy tavsiyalar ishlab chiqilgan;
Yangi zamonaviy metodlarni qo`llash natijasida ta’lim jarayonining sifat va samaradorligi oshirilgan.
Kurs ishining tuzilishi va hajmi. Kurs ishi kirish, ikkita bob, xulosa va tavsiyalar, foydalanilgan adabiyotlar roʻyxati va ilovalardan iborat. Kurs ishining hajmi 20 sahifani tashkil etadi.


I BOB. Kimyo faniga bog’liq bo`lgan asosiy fanlar
Kimyo fan sohasida ko'p tarmoqli fan sifatida tanilgan. U fizika, biokimyo, astronomiya, matematika, geografiya kabi bilimlarning boshqa sohalarini bog'laydi. Dastlab, bizning atrof-muhitimizga asoslangan tadqiqotlar tabiiy fanlar deb ataldi. Shuning uchun bu masalalar o'rtasidagi munosabat bizga tabiat orqali sodir bo'ladigan murakkab hodisalarni aniq tushuntirishga yordam beradi. Demak buni qanday tushinsak o`rinli, diagrammalarga e’tibor bering?


Tabiatshunoslikda yuzaga kelgan ixtisosliklar tufayli olimlar tabiiy fanning to'rtta asosiy sohasini, ya'ni kimyo, fizika, geologiya va biologiyani ishlab chiqishga muvaffaq bo'lishdi. Vaqt o'tishi bilan tabiatshunoslikning har bir sohasi bo'yicha tadqiqotlar yanada ixtisoslashgan yoki chegaralangan bo'lib, biofizika, biokimyo, geokimyo kabi yangi fanlar paydo bo'ldi. Tabiatshunoslikdagi eng katta aloqa bu atom nazariyasining rivojlanishida juda muhim bo'lgan kimyo va fizika o'rtasidagi munosabatlardir. Tabiatda mavjud bo'lgan materialning qoidalari kvant mexanikasi orqali tushuntiriladi, shuning uchun nazariy kimyoni nazariy fizika deb ham atash mumkin.
Xo'sh, kimyo va boshqa bilim sohalari o'rtasidagi haqiqiy munosabatlar qanday?
Umuman olganda, kimyo boshqa bilim sohalari bilan ko'p va turli yo'llar bilan bog'liq. Bugun biz har bir mutaxassislik sohasi bir vaqtning o'zida kimyo bilan qanday bog'liqligini batafsil muhokama qilamiz.
Kimyoviy bilimlar

Kimyoviy elementlar, anorganik, organik moddalar, ularning kimyoviy xossalari

— Elementlarning kimyoviy xossalari
— Anion, kation, konsentratsiya
— Organik birikmalarning turlari, kimyoviy xossalari
— Yod, rux, kobaltning kimyoviy xossalari
— Moddalarning kimyoviy tuzilishi, katalizatorlar, kimyoviy bog‘lanishlar 
— Sitoplazmaning kimyoviy tuzilishi. Organik va anorganik moddalar. Anion va kationlar.
1.1. Kimyo fanining bilogiya faniga bog’liqligi.
Kimyo fani biologiyaning rivojlanishiga salmoqli hissa qo‘shgan, jumladan, hujayra­ning kimyoviy tarkibi, ya’ni anorganik va organik moddalarni aniqlash, oqsil, uglevod, lipidlarning o‘ziga xos xususiyatlari, tarkibi, mole­kulyar tuzilishi, ularning hujayrada bajaradigan funksiyalarini aniqlash, modda va energiyaning saqlanish qonuni esa hujayrada modda va energiya almashuvini tadqiq etishga zamin yaratdi.

Tabiat haqidagi fanlarning yuksalishida chegaradosh fanlarning vujudga kelishi muhim rol o‘ynagan. Ular jumlasiga biologik kimyo, biologik fizika, radiobiologiya, kosmobiologiya, fizik kimyo, kimyoviy fizikani kiritish mumkin. “Hujayraning elementar tarkibi” mavzusi bo‘yicha tushunchalar o‘rtasidagi uzviylik jadvalda keltirilgan.

Har bir jarayonda ketadigan kimyoviy reaksiyalarni bilogiya fani o`rgana olmaydi shu sababli ham kimyo faniga uzviy bog’langanligini tushunishimiz mumkin.

Biologiyani o‘qitishda fanlararo bog‘lanishni amalga oshirish ta’lim-tarbiya jarayo­nining muhim didaktik sharti bo‘lib, u o‘quvchilar asosiy bilim manbayi bo‘lgan o‘quv materiallarining ilmiyligi va izchilligini ta’minlaydi, o‘quvchilar tomonidan bilimlarni o‘zlash­tirishga bo‘lgan qiziqish ortadi va aqliy rivojlanish tezlashadi, tabiiy fanlarni o‘qitishda fanlararo bog‘lanishni bosqichma-bosqich va izchil amalga oshirish orqali o‘quvchilarning ilmiy dunyoqara­shini kengaytirish imkoniyatini yaratadi.

Tabiatning birgina obyekti haqida bir butun bilim hosil qilish uchun turli fanlar qatori biologiya, kimyo, fizika fanlarini bog‘lab o‘rgatish maqsadga muvofiqdir.

Biologik bilimlar

— Biogen elementlar
— Makro va mikroelementlar 
— Natriy, kaliy va xlorning o‘tkazuvchanlik funksiyalari 
— Biologik polimerlar 
— Mikroelementlar 
—Mikroelementlarning funksiyalari 
— Sitoplazmaning biologik xossalari

1.2. Kimyo fanining geografiya fani bilan bog’liqligi.

Tabiiy fanlar sinfidan geografiya bilan ancha yaqin aloqada bo'lgan yana bir fan bu kimyodir. Xususan, u tuproq geografiyasi va tuproqshunoslik bilan o‘zaro aloqada.

Ana shu aloqalar asosida yangi fan tarmoqlari vujudga keldi va rivojlanib bormoqda. Bu, birinchi navbatda, geokimyo, gidrokimyo, atmosfera kimyosi va landshaft geokimyosidir. Kimyodan tegishli bilimlarsiz geografiyaning ba'zi mavzularini o'rganish oddiygina mumkin emas. Eng avvalo gaplashamiz quyidagi savollar haqida:

1. 
   kimyoviy elementlar er qobig'ida tarqalishi;
   
2. 
   tuproqning kimyoviy tuzilishi;
   
3. 
   tuproqning kislotaligi;
   
4. 
   suvlarning kimyoviy tarkibi;
   
5. 
   okean suvining sho'rligi;
   
6. 
   atmosferadagi aerozollar va ularning kelib chiqishi;
   
7. 
   litosfera va gidrosferadagi moddalarning migratsiyasi.