Tashboltayeva sabrina tabiiy fanlar fakulteti 17-20 guruh talabasining kimyo o’qitish metodikasi fanidan tayyorlagan taqdimoti

TASHBOLTAYEVA SABRINA

TABIIY FANLAR FAKULTETI 17-20 GURUH TALABASINING KIMYO O’QITISH METODIKASI FANIDAN TAYYORLAGAN TAQDIMOTI

ILM IZLAGANGA ILMDIR DUNYO
HAYOT O’ZI BIR KUNDIR. O’SHA KUN BUGUNDIR…
MINERAL O‘G‘ITLAR
Mineral o‘g‘itlarning qishloq xo ‘jaligidagi
ahamiyati
O‘simliklarning normal hayot kechirishi uchun
Uglerod Vodorod Kislorod Azot Fosfor Kaliy Kalsiy Magniy Temir
elementlar zarur. Ayniqsa, ushbu elementlardan azot, fosfor va kaliyning ahamiyati juda muhimdir.
Qishloq xo‘jaligi ekinlaridan yuqori hosil olishda mahalliy
o‘g‘itlar bilan bir qatorda mineral o‘g‘itlarning ahamiyati ham
juda katta.

Makroelementlar C, O, H, N, P, S, Mg, K, Ca. Mikroelementlar Fe, Mn, B, Cu, Zn, Mo, Co.

O‘simliklarning kimyoviy tarkibi tahlil qilinganda ularda kimyoviy elementlar davriy sistemasidagi 70 ga yaqin element mavjud ekanligi aniqlangan. Ularning ayrimlari o‘simliklarning normal o‘sishi uchun ko‘proq, ayrimlari esa ozroq miqdorda kerak bo‘ladi.

O‘simliklar uchun ko‘proq miqdorda zarur bo‘ladigan elementlar makroelementlar, ozroq miqdorda kerak bo‘ladigan elementlar esa mikroelementlar deb ataladi.

Kaliy o‘siml iklarda sodir bo‘ladigan fotosintez jarayonini tezlashtiradi. Uglevodlarning to‘planishini jadallashtiradi.
Masalan, qand lavlagida shakarni, kartoshkada kraxmalni, g‘o‘zada paxta
tolasi - sellulozani va hokazo. Eng muhimi o‘simlik poyasini
mustahkamlaydi.
Fosfor o‘simliklar hayotida zarur bo‘lgan oksidlanish-qaytarilish
Jarayonlarida ishtirok etuvchi moddalar tarkibiga kirib, o‘simlikning o‘sishi va rivojlanishi uchun katta ahamiyatga ega.
O‘simliklarda azot yetishmaganda uning o‘sishi kechikadi. Barglari och-yashil bo‘lib qoladi, hatto sarg‘ayib ketadi. Fotosintez jarayoni buziladi. Bu o‘simliklarning hosildorligini
keskin kamaytirib yuboradi.
Qishloq xo‘jaligi o‘simliklaridan yuqori hosil olish uchun mineral o‘g‘itlardan to‘g‘ri foydalanish kerak. Mineral o‘g‘itni o‘simlikka qachon, qanday, qancha miqdorda berish kerakligini albatta bilish zarur. Agar o‘simlikka keragidan ortiqcha o‘g‘it berilsa, uning ortiqcha miqdori o‘simlik organizmida to‘planib qoladi. Bunday o‘simliklardan olingan mahsulotlar iste’mol uchun umuman yaroqsiz hisoblanadi.
Mineral o‘g‘itlarning sinflanishi
Azotli o‘g‘itlar (ozuqa elementi N)
Murakkab o‘g‘itlar
Mineral o‘g‘itlar
Azotli o‘g‘itlar (ozuqa elementi N)
Natriy nitrat (natriyli selitra)
Kaliy nitrat (kaliyli selitra)
Ammoniy nitrat (ammiakli selitra)
Ammoniy sulfat
Ozuqa miqdori, % = 46
Oq rangli donador. Gigroskopik modda
Fosforli o‘g‘itlar
Ozuqa miqdori, % = 20 Kulrang, mayda donador
kukun
Ozuqa miqdori, % = 40 Kulrang, mayda donador
kukun
Kaliy xlorid
KCl
Ozuqa miqdori, % = 52-60
Oq mayda kristall modda
Murakkab o‘g‘itlar
Oq kristall modda
Oq kristall modda
(Aralashmalari tufayli kulrang bo‘ladi).
QAYTLAR…
1840- yilda nemis kimyogari Yu.Libix “Kimyoning dehqonchilikka
tadbiqi” kitobida o‘simliklarning oziqlanishi uchun N, P, K elementlarini tutgan tuzlar va shuningdek, boshqa elementlar tutgan moddalar zarur ekanligini tushuntirib bergan.
Agrokimyogarlar tuproqning kimyoviy tarkibini o‘rganuvchi
mutaxassislardir. Tuproq — murakkab tarkibli, doimo o‘zgarib
turuvchi tuzilma.
“Agro” yononcha so‘z bo‘lib, “dala” degan ma’noni anglatadi.
Agrokimyo - dala kimyosi demakdir.
SAVOL VA TOPSHIRIQLAR
O‘simliklarni normal hayot kechirishida ayrim makroelementlar
qanday ahamiyatga
ega?
Mineral o‘g‘itlarga qo‘yilgan qanday talablarni bilasiz?
Mineral o‘g‘itlarning sinflanishi haqida gapirib bering.
O‘simliklarning kimyoviy tarkibi haqida nimalarni bilasiz?
Thank you for listening
E’tiboringiz uchun rahmat