Tashkent State Transport University Volume 3

Tashkent State Transport University 
Volume 3 | TSTU Conference 1 | 2022
Google Scholar indexed 
Prospects for Training International 
Specialists in the Field of Transport 
DOI: 10.24412/2181-1385-2022-1-802-806 
 
 
 
 
804
 
April 21-22 
https://tstu.uz/ International Scientific and Practical Conference 
beradi. Moylash materiallarini almashtirish muddatlarining to‟g‟ri tanlanishi ham 
dvigatel ishlash muddatiga ijobiy ta‟sir ko‟rsatadi.
Avtomobillarda ishlatiladigan umumiy moylash materiallari asosan neftdan 
olinadi (mineral va neft moylari), shu bilan birga hayvonot va o‟simlik moylari ham 
ishlatiladi. Yuqorida keltirilgan moy turlariga nisbatan bugungi kunga kelib, asosan 
motor moylariga ishlatiladigan sintetik moylar ommolashib bormoqda va sifat 
jihatdan ustunlik qilmoqda. 
Umuman barcha moylash materiallari avtomobillarda ishlatilishi uchun 
quydagi sifat ko‟rsatgichlariga ega bo‟lishi lozim:
- avtomobil detallarini yeyilishini va ishqalanishni yengishga kam quvvat 
sarflanishini, shuningdek, detallaming tozaligini ta‟minlashi kerak.
- ishqalanuvchi sirtlarini korroziyalanishdan saqlashi.
- ishqalanish joylardagi zazorlar va tutashmalardan oson o„tishi, sovuq vaqtda 
dvigatel qismlarining oson aylanishini ta‟minlashi kerak. 
- kuyishga bo„ladigan sarf minimal darajada bo'lishini ta‟minlaydigan optimal 
tarkibga ega bo„lishi kerak.
- tashish va uzoq vaqt saqlash davomida ekspluatatsion xossalarini saqlab 
qolishi kerak. 
Moylash materiallariga qo„yiladigan eng asosiy talablardan biri qovushqoqlik 
xususiyatining me‟yorida bo‟lishi hisoblanadi. Moylash materiallari ichida motor 
moylarining to‟g‟ri tanlanishi ekspluatasiya jarayonining samarali amalga 
oshirilishini ta‟minlaydi. Agregat va uzellarda moyning normal ishqalanish hosil 
qilishi, ularni sovitishi, zichlikni ta‟minlashi, osongina yurgizib yuborish 
ko‟rsatgichlari qovushqoqlikka bog„liqdir. Shuningdek ekspluatatsiya sharoitiga mos 
qovushqoqlik ko‟rsatgichiga ega motor moylarini tanlash dvigatel foydali ish 
koeffitsiyentining oshishiga va ishlash muddatining uzayishiga zamin yaratadi. 
Bizga ma‟lumki motor moylari qovushqoqlik ko‟rsatgichi bo‟yicha 
markalanadi va shu ko‟rsatgich bo‟yicha mos ishlash sharoiti tanlanib ekspluatatsiya 
qilinadi (1-rasm). 
Avtomobillarda ishlatiladigan barcha moylash materiallari harorat o‟zgarishiga 
qarab qovushqoqligi turli xil bo‟lgan moylarni tanlashadi va ishlatishadi. Motor 
moylarining qovushqoqligi mexanizmlar ishiga katta ta‟sir ko„rsatadi. Qovushqoqligi 
juda ham past bo„lgan moylar detallar orasidagi tirqishdan osongina oqib chiqib 
ketadi, natijada detallarning yeyilishi jadallashadi, shovqin 
kuchayadi [7] va moylash materialining sarfi ortadi. Shu bilan 
birga moy qovushqoqligi yuqori bo„lganida, o„zaro ishqalanuvchi 

---