Tasnifi populyatsiyalarning asosiy xususiyatlari biotsenoz biogetsenoz va ekotizinlarning

 
 

---

Odamning tug’ilgan kunidan boshlab to qarishigacha bo’lgan davri: 
1 
Yangi tug‟ilgan bola 
1-10 kungacha 
2 
Emizikli davrdagi bola 
10 kundan ikki yilgacha 
3 
Go‟daklik 
1-3 yosh 
4 
Ilk bolalik 
Bolalik 
4-7 yosh 
8-12 yosh (o‟g‟il bolalar) 
8-11 yosh (qiz bolalar) 
5 
O‟smirlik (o‟spirinlik) 
13-16 yosh (o‟g‟il bolalar) 
12-15 yosh (qiz bolalar)
6 
Yoshlik
17-21 yosh (o‟spirinlar) 
16-20 yosh (qiz bolalar) 
7 
Voyaga yetishning birinchi davri 
22-35 yosh (erkaklar) 
21-35 yosh (ayollar) 
8 
Voyaga yetishning ikkinchi davri 
36-60 yosh (erkaklar) 
36-55 yosh (ayollar) 
9 
Yoshi qaytgan (keksaygan) davr 
61-74 yosh (erkaklar) 
56-74 yosh (ayollar) 
10 Qarilik
75-90 yosh (erkaklar, ayollar) 
11 Uzoq umr ko‟rish (uzoq yashash) 
90 yoshdan yuqorisi 
 
Fazoviy tuzilmasi. 
Populyatsiyaningfazoviytuzilmasipopulyatsiyamaydonidagiayrimindividlarvaguru
hchalarningtarqalishxarakteriniifodalaydi. 
Odatdaturvaayrimpopulyatsiyalarichidaindividlarbirtekistarqalmaydi, 
chunkiyashashsharoiti, 
ya‟niozuqaresurslari, 
boshpanakabilartaqsimlangandir. 
Bundantashqari, 
populyatsiyanitashkiletuvchiorganizmlarningbiologicxususiyatlari, 
harakatchanligivaagregirlikdarajasikabilarmuhimroloynaydi.Harqandaypopulyatsiy
adagiindividlarningma‟lumdarajadabirjoydanikkinchijoygako‟chibyurishikuzatilad
i.Ba‟ziindividlartug‟ilganjoyidaumriningoxirigachayashabqoladi, 
ikkinchibirpopulyatsiyaningindividlariuzoqmasofalargako‟chibketadi.Individlarnin
ghayotdavomidako‟chibyurishko‟satkichisifatidaindividualfaollikradiusi, 
panimistikbirlikyokiqo‟shnichilikdarajasikabilardanfoydalaniladi. 
Ekologlar 
tomonidan tabiatda hayvonlarning tarqalishini kuzatish natijasida fanga o‟rtacha 
masofada tarqalish tushunchasi kiritilgan.U nishonlangan barcha individlarning 
o‟rtacha uchrash masofalarining arifmetik qiymati hisoblanadi. Individlar va 

---

guruhlar topografik usullarda ifodalanishi mumkin. Individlarning uch turdagi 
tarqalishi ma‟lum: bir tekis, tasodifiy va guruhli (to‟da-to‟da). Individlar bir tekis 
tarqalganda xuddi mevali daraxtlar bog‟da o‟tkazilganidek, bir-biriga nisbatan bir 
xil masofada joylashadi.Tabiatda ushbu tarqalish turi juda kam uchraydi.Yetilgan 
o‟rmonlarda baland daraxtlarning joylashishi bir tekis joylashishga yaqin 
keladi.Suv boyida yashovchi yirik koloniyali qushlarning individlari ham ana 
shunday joylashadi. 
Tasodifiy tarqalishda individlar bir-biridan har xil masofada joylashadi.Bunday 
joylashish populyatsiyaning zichligi kam bo‟lgan bir xil muhitda uchratiladi. 
Tabiatda guruhli tarqalish turi ko‟p uchraydi.Bunda individlar to‟da hosil qilib bir-
biridan turlicha masofada joylashadi.Individlar guruh ichida bir tekis yoki tasodifiy 
joy egallaydi.Guruhli tarqalish notekis muhit ta‟siri natijasida, ya‟ni muhitning 
ayrim bo‟limlarida qulay sharoit bo‟lishi, shuningdek, noqulay omillar bilan birga 
uchraydigan joylar uchun xarakterlidir.