Tekshirdi: O’rinboyev G’ulom Guruh: bha-12-22 toshkent-2022

Sotishdan olinadigan soliq - bu soliq 1991 yilgi qonun asosida
kiritilgan va 2001 yili uni qo’llashni yangi bosqichlari belgilangan.
Umumiy sotishdan olinadigan soliq - Misr xududida sotiladigan va
Ko’rsatilgan xizmat qiymati ustiga qo‘shish asosida aniqlanadi. Uning
stavkasi 0 dan 30% gacha bo’ladi. O‘zining mazmuni, Misrda qo’llash
xususiyatlari bo‘yicha qo‘shilgan qiymat solig‘iga o‘xshaydi. Hozirgi davrda Misrda amaldagi soliq tizimida qo‘shilgan qiymat solig’i olinishi ko‘rsatilmagan.
Umumiy sotishdan olinadigan soliq Misrda kompaniyalami foydasiga
solinadigan soliq, jismoniy shaxslar daromadiga solinadigan soliq qatorida
umumdavlat solig‘i hisoblanadi. Rossiya Federatsiyasida esa sotishdan
olinadigan soliq hududlar solig’i tarkibiga kiradi. Tovar ishlab
chiqaruvchilar, import bilan shug‘ullanuvchilar, xizmat ko‘rsatish bo‘yicha
soliq to’lovchilar xisoblanadi. Keyingi yillar ular qatoriga
ulgurji sotuvchilar va chakana sotuvchilar ham kiritildi. Soliq savdoga
nisbatan qo’llanishi bilan chakana baho osha boshladi. Diplomatiya
vakillari bu soliqdan ozod qilinganlar. Sotishga solinadigan soliq ko‘p toifa tovarlarga va ma’lum turdagi xizmatlarga (turizm, telekommunikatsiya, ko‘ngil ochish tadbirlari) qo’llanadi. Shu jumladan sotish maqsadida import orqali keltirilgan tovarlarga ham qo’llaniladi. Soliq stavkasi tovarlarga 10% dan (umumiy daraja) ma’lum tovarlarga 50% ga ham boradi. Xizmatlarga
qo’llaniladigan soliq stavkasi 5%dan 10% gacha o‘zgaradi.

Misr soliq tizimining tuzilishi (ya'ni to'g'ridan-to'g'ri va bilvosita soliq tizimi) boshqa ko'plab mamlakatlardagiga o'xshaydi. GST(ishlab chiqaruvchidan to is’temolchigacha bo’lgan tovarlar va xizmatlarni yetkazib berish bo’yicha yagona soliq) joriy etilgunga qadar soliq tuzilmalarida to'g'ridan-to'g'ri soliqlar muhimroq rol o'ynagan, chunki u soliq tushumlarining sezilarli foizini ko'targan. GSTning joriy etilishi soliq tuzilmasida va natijada soliq tushumlarini yig'ish tarkibida sezilarli o'zgarishlarga olib keldi.

Amaldagi soliq tizimi ma'lum darajada muvozanatlashgan, chunki to'g'ridan-to'g'ri va bilvosita soliqlardan soliq tushumlarining ulushi taxminan bir xil. Biroq, hali ham to'g'ridan-to'g'ri soliqlardan foydalangan holda ko'plab ijtimoiy-iqtisodiy maqsadlarga erishish uchun imkoniyatlar mavjud va shuning uchun daromad solig'i qonunini qayta qurish Misr hukumati uchun ustuvor vazifadir. Daromad solig'i to'g'risidagi yangi qonun loyihasi tayyorlandi va 2004 yilda parlament tomonidan ma'qullanishi kutilmoqda. Daromad solig'i tizimining umumiy tuzilmasi saqlanib qolishi nazarda tutilgan bo'lsa-da, tuzilmaning tarkibiy qismlariga o'zgartirishlar kiritilishi kutilmoqda.
Investitsion soliq imtiyozlariga kelsak, joriy
Siyosat quyidagilar bilan tavsiflanadi: Yuridik shaxslardan farqli o'laroq, yuridik shaxslarga saxiy soliq rejimlarini ta'minlaydigan daromad solig'i to'g'risidagi qonun; va investitsiyalarni jalb qilish chorasi sifatida asosan soliq ta'tillaridan foydalanadigan investitsiyalar to'g'risidagi qonunlar, soliq imtiyozlarining boshqa shakllarini, masalan, investitsiya solig'i imtiyozlari, pasaytirilgan soliq stavkalari va boshqalarni hisobga olmagan holda. Misrda yuzaga keladigan muammolar aniq maqsadlarga erishish uchun soliq imtiyozlarini qo'llashdan emas, balki soliqni rejalashtirish va manipulyatsiyaga moyil bo'lgan hozirgi moslashuvchan bo'lmagan investitsiya rag'batlantirish paketidan kelib chiqadi. Darhaqiqat, soliq ta’tillaridan investitsiyalarni jalb etishning yagona mexanizmi sifatida foydalanish soliq tizimining adolatsizligi va soliq tushumlarining yo‘qolishi kabi salbiy oqibatlarga olib keldi. Haqiqiy investorlar yagona qaror sifatida soliq ta'tillariga tayanmaydilar , balki boshqa omillarga ham tayanadi, masalan infratuzilma, siyosiy barqarorlik va boshqalar.
Shuning uchun investitsiyalarni jalb qilishning asosiy rag'batlantiruvchisi sifatida soliq ta'tillaridan foydalanadigan soliq siyosati samarasiz siyosat hisoblanadi.
(ETIBORNGIZ UCHUN RAXMAT)