Телекоммуникация тармоқлари ва тизимларини эксплуатация қилиш муаммолари
Favqulotda vaziyatlar sodir bo’lish ehtimolligini oldindan bilish va
Download 187.14 Kb.
|
Телекоммуникация тармоқлари ва тизимларини эксплуатация қилиш му
|
3.2. Favqulotda vaziyatlar sodir bo’lish ehtimolligini oldindan bilish va
baholash Favkulotda vaziyatlar tushunchasiga xar xil aniqliklar bilan aytish mumkin. Ko‟picha FV me‟yorida insonlar xayotiga kechishiga va faoliyatini ma‟lum xududda me‟yorida ketishga ta‟siri avariyalar katastrofalar ekologik yoki tabiiy ofatlar natijasida, epidemiya, epizootiеy, epifititoteylar, urishlar oqibatida kщp sonli qurbonliklarga iыtisodiy zararlarga olib kelishi biolan xarakterlanadi. F,v tashqi tasodifan, tasodifiy sabablarga ko‟ra axolini stressga olib kelish xollari, ijtimoiy-ekologik va iqtisodiy talofatlar,insonlarni qurbon bo‟lishlari, har xil salbiy oqibatlar ya‟ni buzilishlar yong‟inlar. Favkulotda vaziyatlarni oldindan bilish –tabiiy ofatlar, avariyalar va xalokatlar vaqtida yuz beradigan olatlar va sharoitlarni taxminlab aniklashga asoslangandir. Bunda, uncha to‟liq va anik bulmagan ma‟lumotlar asosida FX lar sodir bulish extimoli bor rayon xamda Favkulodda vaziyatlarning xarakteri va masshtabi baxolanib, FX lar okibatlarini bartaraf etishga karatilgan ishlarning xarakteri va xajmi taxminan belgilanadi. Xozirgi vaktda seysmik rayonlar, sel okimlari, suv bosimlar sodir bo‟ladigan, qor ko‟chishi va boshqa ko‟chishlar sodir bo‟lish xavfi mavjud bo‟lgan joylar aniqlangan. Shuningdek, katta xalokatlarga va avriyalarga olib kelishi mumkin bo‟lgan sanoat korxonalari xam belgilangan. bu uzok muddatli oldindan bilish deb tushiniladi. Oldindan bilish vazifasiga favqulotdagi holatlarda sodir bo‟lish ehtimoli vaqtini aniqlash masalasi ham kiradi. Bunday aniqlashning qisqa muddatli oldindan bilish deb tushiniladi. Buning uchun hozirgi vaqtda quyosh aktivligi siklining o‟zgarishi to‟g‟risidagi statik ma‟lumotlardan, еrning sun‟iy yuldoshi yordamida olingan ma‟lumotlardan, xamda meterologik, seysmik, vulqon, sel oqimi va boshqa stansiyalarning ma‟lumotlaridan keng foydalaniladi. Masalan, bo‟ronlar, dengiz bo‟ronlari, vulqonlar otilishi, sel oqimlarining bo‟lish ehtimoli, meterologik Yer yo‟ldoshlari yordamida aniqlanadi. Yer qimirlashlarni sodir bo‟lish ehtimoli seysmik rayonlarda suv tarkibini kimyoviy taxlil qilish, tuproqning elastiklik, elektrik va magnit xarakteristikasini o‟lchash, kuduklardagi 45
mumkin. Katta o‟rmonlardagi va еr osti torf yog‟inlarining yashirin o‟choklari samolyot yoki Yer yuldoshi yordamida infrakizil nurlar orqali tasvirga olish asosida aniqlanadi. FX lar sodir bulish asosida yuzaga kelish mumkin bulgan xolat va sharoitlar matematik usullar asosida baholanadi. Bunda boshlang‟ich ma‟lumotlar sifatida yashirin xavf joyi, koordinatasi va moddalar hamda energiya zahirasi, aholi soni va joylashish zichligi; kurilishlar xarakteri, ximoya inshootlarining soni va turi, ularning xajmi, meterologik sharoitlar, joyning xarakteri kabul kilinishi mumkin. FX lar vaqtida kutiladigan shart-sharoitlarni oldindan baxolashda FX ning turiga bog‟liq holda uning chegarasi, halokatli suv toshqini, yog‟in va radiasion, kimyoviy va bakteriologik zaharlanish o‟choklari, FX lar natijasida yuz berishi ehtimol qilingan o‟limlar va material boyliklarni barbod bo‟lishi, xalq xo‟jalik obеktlaridagi zarar miqdori taxminan aniklanadi. Oldindan bilish va baholash ma‟lumotlari birlashtirilib, taxlil asosida xulosalanadi va FX larda qutqaruv va avariya-tiklash ishlarini olib borish buyicha tadbirlar ishlab chiqiladi. FX larning ta‟sir darajasini kamaytirish, uning zararli faktorlaridan ximoyalanishga qaratilgan tadbirlar kup boskichli sistemadan iborat bulib, kuyidagilarni o‟z ichiga oladi: doimiy o‟tkaziladigan tadbirlar. Uzok muddatli oldindan bilish ma‟lumotlari asosida amalga oshiriladi. Ularga kurilish montaj ishlarini kurilish normalari va qoidalari asosida amalga oshirish; xavf tugrisida axoliga xabar berishning ishonchli sistemasini ishlab chiqish; ximoya inshootlarini kurish va axolini ShXV bilan ta‟minlash; radiasion, bakteriologik va ximiyaviy kuzatishni, razvedkani hamda laboratoriya tekshirishlarini tashkil etish; FX lar vaqtidagi harakat qoidalari bo‟yicha aholini umumiy hamda majburiy ukitish; sanitar-gigiеnik va proflaktik tadbirlar o‟tkazish; AES ni qurmaslik, kimyoviy va sellyulozakogoz va shu kabi potensial xavfli obеktlarni xavfsiz zonalarda kurish; FX lar okibatlarini bartaraf etish rejalarini ishlab chikish, uni material va moliyaviy ta‟minlashni tavshkil etish va boshqa shu kabi tadbirlar kiradi. 46
oldindan bilish ma‟lumotlarini aniqlashtirish bo‟yicha kuzatish va razvedka sistemasini ishlab chikish; axoliga FX lar tugrisida xabar berish sistemasini tayyor holatga keltirish; iqtisodni va ijtimoiy hayotni davom etishining maxsus koidalarini joriy etish, FX ni e‟lon qilish; yuqori xavflilikdagi obеktlarni (AES, zaharli va portlashga xavfli ishlab chiqarish va b.) neytrallashtirish, ularda ishni to‟xtashish va ularni ko‟shimcha mustaxkamlash yoki demontaj kilish; avariya-kutkaruv xizmatini tayyor xolatga keltirish va aholini kisman evakuasiya kilish kabi tadbirlar kiradi.Ushbu tadbirlar majmuasidan ma‟lumki ayrim tadbirlar uzoq muddatli oldindan bilish ma‟lumotlari asosida bajarilib, ularni amalga oshirish uchun kup yillar talab etiladi. Ayrim tadbirlar esa kiska vakt ichida tez amalga oshiriladi. Bunday tadbirlar qisqa muddatli oldindan bilish ma‟lumotlari asosida amalga oshiriladi. Hozirgi vaqtda fan-texnika taraqqiyoti, mutaxassislar FX lar sodir bo‟lish vaqtini va joyini oldindan yuqori aniqlikda aytib berish imkoniyatiga ega emas. 47
XULOSA Mobil aloqa 4G avlodida xizmat ko‟rsati sifatini o‟rganish mavzuiga yakun yasash bilan, bugungi kun nuqtai nazaridan ularni keyingi rivojlantirishning bir necha aspektlarini, an‟analarini, murakkabliklarini va istiqbollarini quyidagicha xulosalash mumkin. Biz yuqorida ta‟kidlaganimizdek, LTE texnologiyalari hozirda mavjud o‟z versiyalarida 4G texnologiyalar sifatida HEAI tomonidan tasdiqlanmagan. 4G texnologiyalar xarakteristikalariga talablarda aniqlanganidek, bunday tizimlar yuqori mobillikda (360 km/soat tezliklarda) 100 Mbit/sdan past bo‟lmagan maksimal (pik) tezlikka va qayd etilgan rejimda deyarli 1Gbit/sdan past bo‟lmagan tezlikka ega bo‟lishi kerak. Yuunday talablarga WiMAX tizimining ikkinchi versiyasi (2012 yilda kutilayotgan IEEE802.16m standarti) va LTE Advanced texnologiyasi (2012 yilda kutilayotgan 3GPP 10-relizi) mos keladi. Shu munosabat bilan bu ikki raqobatdagi texnologiyalarning bo‟lajak “tinch uyg‟unlashuvi” mutaxassislar doiralarida keskin tortishuvlarni tug‟diradi. Va har doimgidek, u yoki bu texnologiyaning tarafdorlari va ularga qarshi turuvchilar bor, ularning kelajagiga optimistik va pessimistik taxminlar bor va muhimki, bu texnologiyalarni va umuman industriyani turli ko‟zda tutilgan rivojlanish ssenariylari mavjud. Ulardan bir nechtasini aytib o‟tish mukin. Yangi telekommunikasion texnologiyaning muvaffaqiyati uchun unumdorlik (ya‟ni, o‟tkazish qobiliyati, radio qamrab olish, tarmoq sig‟imi, spektral samaradorlik va boshqalar), o‟rinbosarlik, ixchamlik va universallik (ya‟ni, oldingi texnologiyalarni qo‟llab-quvvatlash, ixcham kanal kengligi, ko‟p regionlar uchun ishchi chastotalarga еtishlik va boshqalar) va qurilmalarning mavjudligi (bazaviy, abonent, periferiya qurilmalari) kabi tashkil etuvchilar muhim hisoblanadi. Bu parametrlarning ko‟p jihatidan LTE texnologiyasi WiMAX texnologiyasidan yaqqol ustun turadi: radio qamrab olish va sig‟im bo‟yicha hozircha LTE texnologiyasi WiMAX texnologiyasidan ilgarida; 48
sotali tarmoqlar (2010 yilning oxiriga kelib) qurilgan, u holda, dunyoda qurilgan WMAN sinfidagi SKPRE tarmoqlarining soni 1,5 milliard abonentlar sonili deyarli 600 taga teng. Mavjud sotali aloqa tarmoqlari WiMAX tomonga emas LTE tomonga rivojlanishni avzal ko‟radi; bugungi kunda LTE dan ko‟ra WiMAX qurilmalariga erishish yetarliliroq bo‟lsada, lekin ko‟pchilik LTE nihoyada WiMAX ni bu parametrda quvib o‟tadi. LTE FDD va LTE TDD texnologiyalarning bir turliligi va yirik sotali bozorning texnik еchimlaridan qayta foydalanish imkoniyati ham LTE tarmoq infratuzilmasini, ham abonent qurilmasini tez orada poydo bo‟lishiga olib keladi. Lekin shuni ta‟kidlash kerakki, LTE texnologiyasi WiMAX
texnologiyasidagi tajriba hisobga olingan va xatoliklar tuzatilgan. Bundan tashqari, bu vaqtda mikroprosessor industriyasi oldinga qadam tashladi, signallarni yangi samarador qayta ishlash algoritmlari ishlab chiqildi, bu LTE texnologiyasini ilg‟or texnologiyalarda ishlatilishiga imkon berdi. O‟zining xarakteristikalari bo‟yicha 8- relizda LTE texnologiyadan o‟tib ketadigan IEEE 802.16m standartining paydo bo‟lishi bilan WiMAX texnologiyasi o‟z pozisiyasini (joyini) kamaytirishi kerak. Lekin, 3GPP (LTE Advanced) 10-relizining chiqishidan keyin “birinchilik palmasi” yana LTE texnologiyasi tomonida bo‟ladi. Bunday holda ishlab chiqaruvchilar va operatorlarning marketing qadamlari, shuningdek, rostlovchilar pozisiyalari (chastotaviy resurslarni ajratish, operatorlik faoliyatini lisenziyalash shartlari va boshqalar) hal qiluvchi omillar bo‟lishi mumkin. Kelajakda WiMAX va LTE texnologiyalarining qo‟shilib ketishi taxmini ham bor. Clearwire (Bill Morrow) kompaniyasining bosh direktori Bill Morrou 2010 yildagi CTIA Wireless ko‟rgazmasida bu g‟oyani gapirib, simsiz aloqa industriyasi WiMAX va LTE texnologiyalarining ajralishiga emas, ularni qo‟shilishiga yo‟naltirilishi kerakligini bildirdi. Motorola kompaniyasi o‟z navbatida, LTE texnologiyasining qurilmasini yaratish bilan u WiMAX 49
bo‟yicha kelajakda har ikkala texnologiya bitta tarmoq standartiga keltiriladi. Bunda zarurat tug‟ilganda Clearwire kompaniyasi o‟z WiMAX tarmoqlariga LTE texnologiyasini qo‟llab-quvvatlanishini qo‟shishi mumkin. Lekin bugungi kunga kelib WiMAX tarmoqlari tijoriy tarqalishiga ko‟ra LTE texnologiyasidan minimum bir yilga oldinda va o‟zining qamrab olish geografiyasini oshirishda davom etmoqda. O‟zining holatida WiMAX texnologiyasiga o‟tish DSL tarmoqlar va modemlardan o‟tishning eng ehtimolli yo‟li hisoblanadi. WiMAX texnologiyasi ma‟lumotlarni uzatish tezliklarini oshirilishini ta‟minlaydi, narx bo‟yicha arzon qurilmalarni ta‟minlaydi, shuningdek, kelajakda kattaroq tezlikli tomonga o‟tishda ko‟prik hisoblanadi. Yaqin kelajakda bu “kattaroq tezlikli” LTE texnologiyasi bo‟ladi. Lekin buning uchun u keng ruxsat etishli bo‟lishini kutish kerak bo‟ladi. Hozircha esa, turli ko‟zda tutishlarga (predaolojeniyam) ko‟ra, kelajakda operatorlar o‟zlarining 2G va 3G tarmoqlarini qo‟llab-quvvatlaydi va tovushli servisni hamda asosan qabul qilinadigan qamrab olish zonasida Internetga qisqa polosali ruxsat etishni ta‟minlaydi. O‟z navbatida, WiMAX va LTE tarmoqlari 2G va 3G tarmoqlarga “keng polosali” qo‟shimcha sifatida quriladi. Bu texnologiyalarning yaxshi sifatlarini o‟zida birlashtiradigan gibrid tarmoqlar va ko‟p rejimli abonent qurilmalari (masalan, EV-DO/WiMAX va HSPA/LTE) ommaviy bo‟ladi. Bunda hamma narsadan ko‟ra, yakunda oxirgi foydalanuvchi yutishi xursand qiladi. Dunyo ko‟z o‟ngimizda o‟zgarmoqda. Zamonaviy inson aqlli ravishda o‟z vaqtini taqsimlamoqda va dunyoni tez o‟ylashga, ishlashga, yashashga va o‟z ijodiy g‟oyalarini ishlatishga imkon beradigan yagona axborot muhiti sifatida qabul qilmoqda. Bitiruv malakaviy ishning hayot faoliyati xavfsizligi qismida kompyuter xonalarida ish joyiga qo‟yiladigan erganomik talablar, elektr toki, elektromagnit nurlanishlarning organizmga ta‟siri va ularda himoyalanish, favkulotda vaziyatlar sodir bo‟lish ehtimolligini oldindan bilish va baholash masalalari ko‟rib chiqilgan. |
