"Telekomunikatsiya texnalogiyalari" fakulteti "Kompyuter tarmoqlari” fanidan 3G (umts va wcdma) texnologiyasi mavzusida Mustaqil ishi

3G mobil tarmoqlari arxitekturasi 
Uchinchi 
avlod 
mobil 
aloqa 
tarmoqlari 
UMTS 
(Universal 
Mobile 
Telecommunications System) va WCDMA (Wideband Code Division Multiple 
Access) standartlariga asoslangan bo’lib, 3G tarmog’i EU (User Equipment), VLR, HLR,
GGSN(Gateway GPRS (General Packet Radio Service) Support Node), 
GMSC(Gateway Mobile Switching Center),SGSN(Serving GPRS Support Node), 
RAN(Radio Access Network) va MSC (Mobile Switching Center) elementlarini o’z 
ichiga oladi.
UMTS–universal mobil telekommunikatsiya tizimi GSM standarti asosida ishlab 
chiqilgan uchinchi avlod mobil aloqa tizimi hisoblanadi. 3G tarmog'i tezroq elektron 
ma'lumot uzatish tezligini 384 kbit / s dan yuqori tezlikni taklif qiladi, bu 
foydalanuvchilar tez-tez katta fayllarni yuklab olishiga imkon beradi. Unda 5 MHz kanal 
o'tkazish qobiliyati mavjud bo’lib, o'tkazish qobiliyatidan foydalangan holda bir vaqtning

---

o'zida 100 dan ortiq ovozli qo'ng'iroqlarni qabul qilish imkoniyatini qo’llab 
quvvatlaydi yoki u asl formatida 2 Mbit/s gacha tezlikda ma'lumotlarni uzata olish 
qobiliyatiga ega.
WCDMA–GSM standartiga asoslanmagan, kanallarni ajratish jarayoni CDMA
texnologiyasiga asoslangan 3 avlod mobil aloqa tarmog’i texnologiyasi hisoblanadi.
Ta’kidlanganidek keng polosali CDMA bu uchinchi avlod (3G) simsiz standart, ovoz va 
ma'lumot uchun bitta 5 MHz kanalidan foydalanadi va dastlab 384 kbit/s gacha tezlikni
taqdim etadi. WCDMA AQShda AT&T va T-Mobile tomonidan ishlatiladigan 3G 
texnologiyasi hisoblanadi. GPRS-bu 2G va 3G uyali aloqa tarmog'ining global aloqa
tizimidagi ma'lumotlarni paketli kommutatsiya qiladigan uyali aloqa standarti. GPRS 
avvalgi CDPD va i-mode paketli kommutatsion uyali texnologiyalarga javoban Evropa 
Telekommunikatsiya Standartlari Instituti tomonidan tashkil etilgan.
GMSC-bu MSCning maxsus turi bo'lib, u mobil tarmoqdan tashqarida 
qo'ng'iroqlarni marshrutlash uchun ishlatiladi. Har doim mobil abonenti tashqi tarmoq 
foydalanuvchisi bilan o’zaro qo'ng'iroq qilganida qo'ng'iroq GMSC orqali amalga 
oshiriladi. SGSN–GPRS qo'llab-quvvatlaydigan tuguniga xizmat ko'rsatish jarayoni 
tushuniladi va u GPRS-ga asoslangan 2G va 3G tarmoqlarida muhim tarmoq 
komponenti hisoblanadi.
SGSN shuningdek ma'lumot paketlarini o'z xizmat doirasi hududidagi mobil 
stantsiyalar orasida etkazib berish uchun javobgar tarmoq elementi hisoblanadi. 
Uning vazifalari paketlarni marshrutlash va uzatish, harakatchanlikni boshqarish 
(biriktirish / ajratish va joylashishni boshqarish), mantiqiy aloqani boshqarish, 
autentifikatsiya va zaryadlash vazifalarini bajarishni o'z ichiga oladi. 
RAN-radio kirish tarmog'i mobil telekommunikatsiya tizimining bir qismidir.
Kontseptual ravishda, u uyali telefon, kompyuter yoki masofadan boshqariladigan har
qanday mashina kabi qurilmalar orasida joylashgan va uning yadro tarmog'iga
ulanishni ta'minlaydi, 6-rasm. RAN radiostantsiyalar orqali resurslarga kirishni
(foydalanishni) ta'minlaydi va ularni boshqarishni muvofiqlashtiradi.
GGSN-ba'zan simsiz marshrutizator sifatida ham nomlanuvchi GGSN tarmoq
elementi, xizmat ko'rsatuvchi GPRS qo'llab-quvvatlash tarmog’i (SGSN) bilan uyali 

---

aloqa foydalanuvchilarni Internetga va IPprotokoliga asoslangan ilovalarga ulanishini
ta’minlaydi. GGSN mobil foydalanuvchilar tomonidan kiruvchi ma'lumot trafigini 
o'zgartiradi va tegishli tarmoqqa uzatadi yoki aksincha. 
ISDN(Integrated Services Digital Network) -umumiy foydalanishdagi telefon 
tarmog'ining an'anaviy kanallarorqali ovozli, video, ma'lumotlar va boshqa tarmoq
xizmatlarini bir vaqtning o'zida raqamli uzatish uchun aloqa standartlari to'plamidir.