Tema: Arduino hám de Altera de0 qurulmaların úyreniw Joba: Kirisiw Tiykarǵı bólim

Tema: Arduino hám de Altera DE0 qurulmaların úyreniw
Joba:
Kirisiw
Tiykarǵı bólim

1. 
   Ardunioni ornatıw
   
2. 
   Ardunio plata túrleri
   
3. 
   Arduino UNO platforması
   

Juwmaqlaw
Paydalanılǵan ádebiyatlar
Kirisiw
Arduino - bul ápiwayı hám quramalı bolǵan hár túrlı makerspace joybarlarına qosılıwı múmkin bolǵan ashıq derekli programlanadigan elektron platalar. Bul kartada fizikalıq dunyadaǵı zatlardı seziw hám basqarıw ushın programmalastırıw múmkin bolǵan mikrokontroller bar. Arduino datchiklar hám kiriwlerge juwap retinde LED, dvigateller hám displeyler sıyaqlı kóplegen shıǵıwlar menen óz-ara baylanısda bolıwǵa ılayıq. Maslasıwshılıǵı hám arzanlıǵı sebepli Arduino ınteraktiv apparat joybarların jaratmoqchi bolǵan óndiriwshiler hám óndiriwshiler ushın júdá ataqlı tańlawǵa aylandı. Arduino 2005 jılda Italiyada Massimo Banzi tárepinen injener bolmaǵanlar ushın arzan joybarlardan paydalanıw ushın úskene joybarların jaratıw quralı retinde kiritilgen. Keńes ashıq derekli bolǵanlıǵı sebepli, ol Creative Commons litsenziyası tiykarında shiǵarıladı, bul bolsa hár kimga óz taxtasın óndiriske múmkinshilik beredi. Eger siz Internetten qıdırsańız, Arduino-ǵa sáykes keletuǵın júzlegen klonlar hám hár túrlilikti tabasız, biraq birden-bir rásmiy taxtalarda Arduino-dıń atı bar.
Búgin jáhán mámleketleri arasında joqarı orındı iyelep kiyatırǵan bir qatar mámleketler de tiykarınan pán texnika, medicina, ekonomika tarawları menen bir qatarda IT yaǵnıy Information Technology (Informaciya Texnologiyaları) tarawına zárúrli áhmiyet qaratıp kiyatr atır. Bunıń nátiyjesinde bolsa pán texnikada túrli jetiskenliklerge erisilmekte. Barlıq zamanagóy texnika ápiwayı programma tiykarında islep turmıs tárizimizdi jáne de jeńillestirip atır. Ózbekstan Respublikası Informaciya Texnologiyaları hám Telikommunikaciyalardı rawajlandırıw ministrligi tárepinen de jurtımızda IT salasın rawajlandırıw boyınsha kóplegen jańa joybarlar islep shigılıp atır. Bunıń tastıyıǵı retinde Prezidentimiz Shavkat Miramonivich tárepinen 2019-jıl 19-marttaǵı qabıl etken 5 baslama alǵa súrgen qararların ayqın mısal ete alamız. Qarar mazmunı sonnan ibarat turmısımızdıńda jaslar zárúrli áhmiyetke iye boladı.
1-Baslama. Jaslardı muzıka, súwretshilik, ádebiyat, teatr hám kórkem ónerdiń basqa túrlerine qızıǵıwshılıqların asırıwǵa uqıbın júzege shıǵarıwǵa xızmet etedi.
2-Baslama. Jaslardı fizikalıq shınıqtırıw, olardıń sport salasında qábiletlerin kórinetuǵın etiwleri ushın zárúr sharayatlar jaratılıwma jóneltirilgen.
3-Baslama. Xalıq hám jaslar ortasında kompyuter texnologiyaları hám internetten nátiyjeli paydalanıwdı shólkemlestiriwge qaratılǵan.
4-Baslama. Jaslardı ruwxıylıqın yo'ksaltirish olar ortasında kıtapxanlıqtı keń targ'ib qılıw boyınsha sistemalı islerdi shólkemlestiriwge jóneltirilgen.
5-Baslama. Hayal-qızlardı jumıs menen támiyinlew máselelerin názerde tutadı.
Bul 5 baslamanıń áyne 3-orındaǵısı bolsa biz jaslardı dúnya menen yuzlashishimiz ushın úlken múmkinshiliklerdi beredi. Pán-texnika ásirinde jasar ekenbiz turmısımızdı robotatexnikasiz oyda sawlelendire almaymız.
Arduino UNO platformasi.

Arduino - bul ápiwayı hám quramalı bolǵan hár túrlı makerspace joybarlarına qosılıwı múmkin bolǵan ashıq derekli programlanadigan elektron platalar. Bul kartada fizikalıq dunyadaǵı zatlardı seziw hám basqarıw ushın programmalastırıw múmkin bolǵan mikrokontroller bar. Arduino datchiklar hám kiriwlerge juwapan LED, dvigateller hám displeyler sıyaqlı kóplegen shıǵıwlar menen óz-ara baylanısda bolıwǵa ılayıq. Maslasıwshılıǵı hám arzanlıǵı sebepli Arduino ınteraktiv apparat joybarların jaratmoqchi bolǵan óndiriwshiler hám óndiriwshiler ushın júdá ataqlı tańlawǵa aylandı.
Arduino 2005 jılda Italiyada Massimo Banzi tárepinen injener bolmaǵanlar ushın arzan joybarlardan paydalanıw ushın úskene joybarların jaratıw quralı retinde kiritilgen. Keńes ashıq derekli bolǵanlıǵı sebepli, ol Creative Commons litsenziyası tiykarında shiǵarıladı, bul bolsa hár kimga óz taxtasın óndiriske múmkinshilik beredi. Eger siz Internetten qıdırsańız, Arduino-ǵa sáykes keletuǵın júzlegen klonlar hám túrme-túrlıqlardı tabasız, biraq birden-bir rásmiy taxtalarda Arduino-dıń atı bar.
Arduino - bul elektron konstruktor hám elektron qurılmalardı tez jaratıwdıń qolay platformasi bolıp tabıladı. Bul platforma dúnyada keń tarqalıwınıń sebebi programmalastırıw tiliniń qolaylıǵı hám ápiwayılıǵı, sonıń menen birge arxitekturasınıń hám de programmalastırıw kodlarınıń ashıqlıǵı bolıp tabıladı.
Arduino - elektronik joybarların jaratıw ushın paydalanılatuǵın open source platforması esaplanadı. Arduino kompyuter kodın fizikalıq qurılmalarǵa jazıp alıw ushın isletiletuǵın elektron mikrokontrollerdan hám programmalıq támiynat yamasa IDE (Integrated Development Environment) komponentinen ibarat.
Arduinodıń kóplegen túrleri ámeldegi bolıp bularǵa mısal etip: Arduino Yun, Arduino Uno, Arduino Duemilanove, Arduino Diecimila, Arduino Nano, Arduino Mega, Mega 2560, Mega ADK, Arduino Leonardo, Arduino Micro hám t.b larni alıwımız múmkin. Arduino robototexnika hám elektronikiga qızıǵıwshı hám ızleniwshi jaslarǵa júdá qol keledi sebebi bul qurılmada kishi hám úlken bolǵan programma, algoritmlar jaratqan halda hár qıylı qurılmalar, robotlar hám basqa qızıq ámeliyatlardı atqarsa boladı. Basqasha etip aytqanda, Arduino programmalıq hám texnikalıq bólimlerdi birlestirib beretuǵın qurılma bolıp tabıladı. Joqarıda keltirip ótkenimizdek Arduino dıń júdá kóp túrleri ámeldegi bolıp, Arduinoni úyreniwdi baslawshılar tiykarlanıp Arduinonıń Uno yamasa Nano túrinen paydalanıwdı baslasadı. Arduinonıń Uno hám Nano túrin jaqsılap úyrenip bolǵan jaslar endi Arduinonıń bul túrine qaniqmay Arduinonıń Mega yamasa Mega 2560 túrin satıp alıwǵa aslamadılar. Sebebi, endi Arduino Uno, Nano turining xarakteristikası (texnikalıq kórsetkishleri) biziń robototexnik ushın oypatlıq etedi! Ayırım robototexniklar bolsa Arduino Uno menen tanısıp shıǵıp onı múmkinshiliklerinen paydalanıp bolǵandan keyin, Arduinonıń Mega túrin satıp alıp o'tirmay ózleri jasap tayarlab kóriwge háreket qıladı.

Ardunio plata túrleri
Extreme NG Diecimila

1-súwret. Ardunio platalari túrleri

2-súwret. Ardunio UNO R3 platası
Arduino Uno - bul kontroller ATmega328 mikrokontrolleri tiykarında jaratılǵan bolıp, platforma 14 cifrlı kirisiw/chiqish, (olardan 6 tasi KIM (Shirotno-Impul'snaya modulyatsiya ) retinde paydalanıw múmkin), 6 analog kirisiw, 16 MGsli kvarslı generator, USB portı, kernew portı, ICSP portı hám qayta júklew tuymesinen ibarat.
3-súwret. Arduino Uno sıpatlaması
" Uno" sózi italyanshada bir degen mánisti ańlatadı. Bul bejis emes, Arduino Uno jaratıwshıları bul jańa kontroller Arduino kontrollerler shańaraǵında jańa búklem hám jańa flagman jaratılıwma háreket etiwgen hám bunı uddalaganlar. Sebebi, Arduino Uno Arduino kontrollerler shańaraǵı daǵı basqa "aka" larına salıstırǵanda talay ıqsham, qolay, tez, ápiwayı hám álbette arzanlaw esaplanadıAQ