Tema: Ashshi qalempir (Gorkiy perec)

Gúlleri. Gúlleri charxsimon formada, jalǵız, jup yamasa top jılawq, bes a'zoli, kemnen-kem jeti a'zoli, gúldiń tajıı aq, sarı, sıyarang yamasa aq sıyarang dog'li boladı. Hár qaptal shaqlarında birden qáliplesedi (geypara túrlerinde 2 den hám onnan kóp) hám qoida jol menende, qaptal shaqlardıń ayrilish bóleginde jaylasadı. Geyde bir waqıtta rawajlanbaytuǵın eki yamasa onnan artıq guller tiykarǵı bóleginiń uchida qáliplesedi. Shaqlardıń túrli qatlamlarında guller sanı túrlishe boladı. Birinshiden to'rtinchi shaqlarda guller sanı 4 esegeshe kóp qáliplesedi, odan joqarı qatlamlarda derlik ózgermeydi. Pútkil ósiw dáwirinde bir ósimlikte 30 dan 100 danege shekem gúl qáliplesedi, lekin ba'zi túrlerde 100 den artıq bolıwı da múmkin. Kúshli shoxlanadigan hám mayda mevali túrlerde guller sanı ádetde kóp bolıwı áhmiyetli bolıp tabıladı. Keń yamasa konussimon mıywe formasındaǵı túrlerde túyin uchki, 2-4-úyli, dumaloq formaǵa jaqın yamasa uzın mevali túrlerde prizma sıyaqlı formada boladı.
Mıywesi. Mıywesi ishi gewek, kóp tuqımlı. Miyweleri iymek yamasa tepaga tik halda ósedi. Qálempir miyweleriniń forması túrlishe.Keń tarqalǵan túrler arasında 14 túrdegi miyweler ámeldegi: domalaq-jalpaq, sharsimon, ovalsimon, máyeksimon, kubsimon, prizma sıyaqlı, domalaq prizma sıyaqlı, piramidasimon, kesik piramidasimon, konussimon, qısqa konussimon, uzın konussimon, tumsıqsimon, tsilindrsimon. Miyweniń ústi putinley tegis bolıwı múmkin, lekin onıń ústinde uzınına g'a bolıp tabıladı-bu bolıp tabıladı ósip ketken mıywe barglari tez-tez ushraydı. Birpara sortları kese tolqınlı yamasa burushgan boladı. Mevaning reńi ósiw hám yetilish dáwirlerinde ózgeredi. Biologiyalıq pısıw dáwirinde sortqa qaray tiykarǵı qızıl rangga kirisiw dawamında túrli reńlerde bolıwı múmkin, sarı, órtrang hám júdá kem ushraytuǵın bawırrang-sıyarang, Jigarrang, qaralaw zeytun reńdegilari da dús keliwi múmkin. Mıywe etiniń qalıńlıǵı 1 mm den 10 mm ge shekem boladı. Mevaning salmaǵı 2-3 g den 300 g aralıqta boladı, (vazndor miyweler kóbirek ashshılıq dárejesi tómen shıyrın qalampirlarga tán) bolıp, lekin keń tarqalǵan túrlerde 20-50 g átirapında boladı. Mevaning salmaǵına muwapıq kólemi da ózgeredi: uzınlıǵı 0,5 ten 20 sm ge shekem hám odan uzın, eń keń bóleginiń diametri 0,3 ten 11 sm ge shekem. Qayta islew sanaatına uyqas bolıwı ushın miywelerdiń uzınlıǵı 6-10 sm hám diametri 4-5 sm bolıwı kerek. Ósimliktegi miywelerning sanı túr ózgeshelikine hám jetistiriw sharayatına baylanıslı. Iri mevali túrlerde 5-20 dana, mayda mevali materiallıqlashtirilgan túrlerde 15-45, biraq ayırım túrlerde 80-90 donagacha miyweler qáliplesedi. Anıqlanǵanki, eger hár bir ósimlikten biologiyalıq yetilish dáwirige shekem miyweler terip alınsa, ol halda 20-30% ge mıywe sanı kóp boladı.
Tuqımı. Tuqımlar forması jalpaq, búyreksimon yamasa sheti jıyekli jaqsı kórsetilgen bir qansha sozıq jolli. Urıw reńi sarı yamasa ash sarı. 1000 dana urıw salmaǵı 3-9 g, kógergishligin 3-4 jıl saqlaydı (jaman sharayatta 1-2 jıl), waqıt ótiwi menen kógergishligi keskin tómenlep baradı. Mıywe qızara baslawı menen 10 kún ótkennen keyin (miywesiniń yarımı qızıl) urıw kógergishligi 36%, 20-30 kúnden keyin 90-92%, 40-50 kúnden keyin 96-98% boladi. Ádetde iri miyweli qálempir sortlarında erkin shańlanǵan waqıtta 200-300 dana hám mayda miyweli túrlerde 100-200 dana tuqım qáliplesedi.