Tema: Avtomatlastirilg’an informatsiya dizimi ha’m onin’ jaratiliw pratsesi

2. Ekologiyalıq populyaciyalardıń bolinip qalıwınıń túrlerdiń biologiyalıq qásiyetlerine tásiri.
Ha`r qıylı tu`rlerdin` ekologiyalıq talabı bir tu`rde emes, bir qıylı tu`rdin` ha`r qıylı rawajlanıw da`wirleri ha`m tu`rli ortalıq jasaw jag`daylarında bir tu`rde bolmaydı.
Ayırım nasekomalarg’a (mısalı, g`awasha sovkası) kannibalizm ta`n (o`zine uqsaslardı jep qoyıw), bul jeke jasaw mu`ta`jligin ta`miynleydi.
Nasekomalardın` statsiyalar payda etiwi olardın` jan`a, ayırım waqıtları uzaq jerlerge ko`shiw qa`bileti menen baylanıslı. Mısalı, Marokko shegirtkesi (Dociostaurus maroccanus Thnb.) onlap kilometrlerge ushadı, tog`ay shegirtkesi (Locusta migratori L.) ha`m shistotserka (Schistocerca gregaria Forsk) ju`zlep kilometrlerge ushadı.
Evropanın` ayırım ko`shpeli gu`belekleri jazdın` birinshi yarımında arqag`a ushadı, ekinshi yarımında belgili da`rejede anıq marshrut boyınsha qublag`a, ko`shpeli quslar kibi ushadı. Anıqlang`an 17 000 tu`rdegi ku`ndizgi gu`beleklerden 200 tu`ri ko`ship ju`riwshiler bolıp ha`m tek olardan 20 dan artıq tu`rleri ko`beyiw da`wirinde bir mın` kilometrden artıq aralıqtı basıp o`tedi.
Nasekomalardın` ko`shiwi quslardan parıqlanıp, olardın` ushıwı tu`rli da`rejedegi tosatlıq punktlarda tamamlanadı, bunın` u`stine ko`pshilik jag`daylarda, ko`ship o`tiwde usı populyatsiyanın` barlıq individleri qatnaspaydı (Nil`sen, 1964). Ayırım nasekomalarda, mısalı iyneliklerde ko`shiw ha`r jılı ju`z bermeydi, olarg`a aldın`g`ı jılları toplang`an u`lken mug`dardag`ı populyatsiyaları ushın qolaylı rawajlanıw jılları g`ana ko`shedi.

3. Nasekomalar sistematikasında taza formalardıń payda bolıwı, biologiyalıq rasalar hám túrler.

Populyatsiyalardın` aymaqlarqa tarqalıwı ha`m tu`rli tirishen`lik – ha`reketshen`lik, jınısıy o`nimdarlıq ha`m tu`rli ortalıq jag`daylarında rawajlanıw dawamlılıg`ı qa`siyetleri biologiyalıq rasalar payda bolıwında azıraq bolsa da tu`rdin` biotoplar aymag`ında ko`beyip ketiwi ha`m sol jerdegi azıqlıq resurslarınan tirishilik mu`ta`jligi ushın paydalanıw imkanın azaytıwg`a alıp keledi.
Dawamlı aymaqlı yaki ekologiyalıq bo`lingen, qaytarıp bolmaytug`ın o`zgerislerde nasekomalar biologiyalıq tu`rleri ju`zege kelip, olar biologiyalıq rasalar yaki olar individleri menen fiziologiyalıq shag`ılısıw mu`mkin bolmag`an yaki bunday shag`ılısıwlar mu`mkin bolg`anda da, biraq bunda tirishen` na`siller payda bolıwı bunnan jıraq. Sonnan Paulson (1934) miywe shıbını Drosophila pseudoobscura Poul nın` eki biologiyalıq tu`rinin` bar ekenligin ornattı olardan birinshisi qurg`aqlaw ha`m ıssı, basqası bolsa ıg`al ha`m suwıq uchaskalarg`a ta`n. Bul tu`rlerdin` o`z-ara gibridleri morfologiyalıq ha`m tsitologiyalıq belgileri menen ata-analarınan parıqlanbaydı, biraq pushsız esaplanadı.
Ha`r qanday orın bolmasın organizmlerdin` ornalasıwı ha`m usı orın shen`berinen kelip shıg`ıwın avtoxton yaki aborigenler delinedi, biraq tu`r yaki onın` tu`rli ko`rinisleri tariyxıy rawajlanıw protsesinde basqa jerde payda bolsa ha`m keyinirek bul jerge kirip kelse, olardı alloxtonlar dep ju`ritiledi. Ha`zirgi waqıtta tek sol jerde ushıraytug`ın organizmlerdi sol jerdin` endemikleri delinedi.