Tema: Ekonomikanı basqarıwnıń shólkemlestirilgen dúzilisi Joba: I. Kirisiw II. Tiykarǵı bólim

Shólkemlestirilgen strukturalardıń túrleri.

Shólkemlestirilgen strukturalar júdá hár túrli, Bıraq olar ulıwma izbe-iz baylanıslılıqqa iye hám nizamlıqlarǵa buysunadi.
Basqarıwdıń shólkemlestirilgen strukturasınıń tiykarǵı túri sızıqlı hám funksional túrleri bolıp tabıladı. Olar birigiwi tiykarında hár qıylı sızıqlı -funksional strukturalar quram tabadı.


Sızıqlı Funksional

Shártli belgiler: R - basshı, B - baslıq, Ol - usta, F - funksional basshı, SH - shtab, 1, 1; 1, 2;1, 3 - funksional bólimler.

Sızıqlı struktura onıń tómen basqarıw buwınları joqarı basqısh daǵı basshına tikkeley buysunushi menen hárakterlenedi. Sızıqlı strukturada hár bir xızmetker bir basshına buysunadi hám joqarı sistema menen fakat ol arqalı boglangan boladı. sızıqlı strukturanıń unamlı tárepleri onıń ápiwayı, isenimli, kamhárjligi bolıp tabıladı. Hár bir basshı pútkil Miynet jámááti iskerligi nátiyjeleri boyınsha juwapker. Bul strategiyalıq hám ámeldegi qararlardı qabıllaw xuquqi oraylasıwına alıp keledi.
Sızıqlı strukturalardı hál etiletuǵın máseleler sheńberi keń bolmaǵan, bul máseleler sheshiliwi ańsat bolǵan qallarda qóllaw maqsetga muwapıq bolıp tabıladı. Sap túrde sızıqlı basqarıw júdá kem, tiykarlanıp, brigada, bólim, shirkat, kishi kárxanalarda qollanıladı.
Sızıqlı strukturanıń tiykarǵı kemshiligi buwınlar koordinasiyasi puqta bulmaydi. Basshı universal qánige bolıwı hám oǵan buysnuvchi barlıq buwınlar iskerliginiń hámme tárepin kamrab alıwı kerek.
Funksional struktura - basqarıw wazıypalarınıń funksional buwınlar hám basshılar ortasında taksimlanishiga tiykarlanadı. Ol basqarıw quramalılashuvi hám qánigeliklashuv rawajlanıwı menen baylanıslı túrde payda bolǵan.
Funksional strukturada basqarıwshı kórsetpeler salıstırǵanda maman boladı, Bıraq jalǵız basshılıq principine ámel etińmeydi. Funksional buwınlar sanı artpaqtası menen hár bir buwın ǵárezsiz túrde hál etiwshi máseleler sheńberi torayib baradı. Mashqalanıń moxiyati hár bir buwın óz máselesin birinshi náwbette sheshiwden mápdar bolıwında emes, bálki bir xam buwın bul máseleni jetkilikli dárejede tiykarlanǵan túrde hám tuwrı almasligi, sheshimler usaqlawıb, tulik bulmay kolishida bolıp tabıladı. Bul basqarıwdı marakkablashtirib, onıń natiyjeliligin azaytadı.
Sızıqlı strukturanı shólkemlestiriw hám funukisonal strukturanıń kemshilikleri kushma, biriktirilgen strukturalar - sızıqlı -shtabli, sızıqlı -funksional hám basqa strukturalar payda bolıwına sebep buldi.
Sızıqlı -shtabli strukturada sızıqlı struktura tiykar etip alınadı, Bıraq basqarıwdıń tómen buwınǵa iye hár bir buwınında ayırım áhmiyetli máseleler boyınsha shtablar to'ziladi. Shtablar maman qararlar tayarlaydilar, Bıraq sızıqlı struktura basshısı tasdiklab, tómen dárejege jiberedi. Ol shtab usınısların koordinasiya etedi, muwapıqlastıradı hám nátiyjede basqarıw sapası jaqsılanadı.
Bıraq, wazıypalar muǵdarı kóp bolsa, sızıqlı struktura basshısı wazıypaları da artadı. Usınıń sebepinen, ámeliyatbasshılıǵında basqa kushma strukturalar paybasshılıǵında boldı. Olar arasınbasshılıǵında eń keń tarqalǵanı sızıqlı -funksional struktura bolıp tabıladı.
Sızıqlı -funksional strukturabasshılıǵında, funksional zvenolar tómen turǵan bólindilerge ózleri buyrıq bere aladılar, Bıraq olar kompetensiyasiga taalukli bolǵan anıq belgilengen sorawlar boyınsha. Mısalı, joybarlaw - ekonomikalıq bólimi sex basshılıǵınbasshılıǵında joybarlawdı rawajlandırıw sorawları boyınsha buyrıq beriwi múmkin, Zavodtıń bas buxgalteri bolsa sexbasshılıǵında esap hám esabattı jaqsılaw boyınsha hám t. b. Sızıqlı funksional strukturasınıń ústinligi onıń basqarıw principlerin buyrıq beriwdiń birden-birligi Principi menen tıǵız baylanıslılıǵınbasshılıǵında bolıp tabıladı. Bıraq bul ústinlik strukturabasshılıǵında baylanıslardıń quramalı tipleri ámeldegi: proekt boyınsha basqarıw ; matrisali struktura hám basqalar.
Proekt boyınsha basqarıw islep shıǵarıw texnologiyasınıń ózgeriwi menen baylanıslı qayta qurıwlar hám jańa texnologiyalar kiritiliwi zárúr bolǵan kárxana hám shólkemlerde qollanıladı. Bunbasshılıǵınday qayta qurıwdı ámelge asırıw ushın fakatgina sol proektke juwap beretuǵın basqarıw organı to'ziladi. Basqarıwdıń proekt boyınsha organı waqtınshalıq shólkem esaplanadi. Oǵan júkletilgen wazıypalar ámelge asırılǵannan sung ol tamamlanıladı.
Matrisali struktura sızıqlı hám proekt boyınsha basqarıw strukturalarınıń birlestirilishi nátiyjesinde qurıladı. sızıqlı basqarıw Principi saqlanıp qalınadı, proekt boyınsha basqarıwǵa uyqas túrde bolsa temalardı, ilimiy izertlewler boyınsha programmalar, proyektlestiriwtiriw texnologiyalıq tayarlıq eksperimental islep shıǵarıw ónimin tayarlaw, satıw hám x. k. lar tashkil etiledi.
Basqarıwdı shólkemlestiriwdiń matrisali strukturasınbasshılıǵında proekt yamasa programma basshılarınıń iskerligi erkinshegi támiyinlenedi, olar aldına qoyılǵan máseleler maqsetli hál etiledi. Jumıstı shólkemlestiriw boyınsha basshınıń juwapkershiligi anıqlanadı, olardıń atqarılıw múddeti, juwmaqlawshı nátiyjeler boyınsha basshınıń juwapkershiligi anıqlanadı. Bazar ekonomikası sharayatınbasshılıǵında basqarıw apparatın belgilengen dárejede kiskartirishga, basqarıwdıń hár-qıylı dárejeleri hám hár bir zveno shegarasınbasshılıǵında ayrıqsha dárejelerdiń wazıypaları hám funksiyaların anıq ajıratıw, Xalıq xojalıǵı, kárxanalar (firmalar ) tarmaqlarınıń xojalıq ǵárezsizligin támiyinlewge múmkinshilik beretuǵın jańa shólkemlestirilgen strukturalar dúziledi.
Strategiyalıq basqarıw quralları
Joybarlastırılǵan rejani ámelge asırıw ushın tayarlıq hám qararlardı qabıllaw usılları, prognozlastırıw hám analizdiń túrli quralları hám kóp sanlı matritsalar bolǵan arnawlı qurallar talap etiledi. Tiykarınan, strategiyalıq basqarıw júdá kóp sanlı qurallarbasshılıǵından paybasshılıǵındalanıwǵa múmkinshilik beredi, funukisonal olardıń tiykarǵı bólimleri tómendegi hámriantlarbasshılıǵından ibarat :
1. Strategiyanıń logikalıq tiykarları. Óytkeni sonbasshılıǵında, ol ámeldegi kemshiliklerdi analiz qılıw hám ońlaw ushın isletiledi jáne bul mashqalalardi sheshiw jolları menen baylanıslılıq ornatıw ushın isletiledi.
2. Balans matrisi. Bul qural járdeminde strategiyalıq basqarıwdıń kemshiliklerin, abzallıqları hám qásiyetlerin anıqlawıńız múmkin. Bunnan tısqarı, olar bazar qáwipi menen salıstırıladı.
3. Ekonomikalıq aymaqlardı tańlaw. Bul qural báseki hám kúsheyip baratırǵan biyqararlıq sebepli islep shıǵarıwdı diversifikatsiya qılıw menen baylanıslı.
Basqarıwbasshılıǵında strategiyalıq pikirlew
Kárxananıń tabıslı bolıwına erisiw ushın etakchi linklar ideyalardı awbasshılıǵındarmalawǵa, mashqalalardi sheshiwge, jámáátte islewge hám basqalarǵa járdem beretuǵın pikirlew qábiletlerin rawajlandırıwları kerek. Menejment hám joybarlaw funkciyalarınan paybasshılıǵındalanmastán qurılatuǵın hám isletiletuǵın shólkemdi oybasshılıǵında sawlelendiriw qıyın. Strategiyalıq basqarıwdıń analitik quralı bes basqıshbasshılıǵından ibarat:
1. Kárxananı shólkemlestiriw, barlıq xızmetkerlerdi, quramı hám resursların názerde tutadı.
2. Kemshiliklerdi saplastırıw hám alternativ hámriantlar arasınbasshılıǵında eń jaqsısın tabıw.
3. Kóp pikirlerdi analiz qılıw : átirap -ortalıq, bazar, joybar hám momenttiń áhmiyeti.
4. Isleytuǵın kúshlerdi anıqlań, yaǵnıy jumısshılardıń maksimal waqtın ajıratıwı kerek bolǵan zatlar menen shuǵıllanıń
5. Kárxananıń natiyjeliligi hám bazar basshılıǵındaǵı poziciyasin óz ishine alǵan óz ideal poziciyasin qáliplestiriw.

4.