Tema: Ekonomikanı basqarıwnıń shólkemlestirilgen dúzilisi Joba: I. Kirisiw II. Tiykarǵı bólim

Shólkemlestirilgen strukturalardı proyektlestiriw.

Menejmenttiń shólkemlestirilgen strukturaların shólkemlestiriw islep shıǵarıwdı shólkemlestiriw hám tipiga eń jaqsı uyqas keliwshi basqarıw apparatın jaratıwbasshılıǵından hám bazar ekonomikası sharayatınbasshılıǵında basqarıwdıń hár bir zvenosiniń islep shıǵarıw texnikalıq, xojalıq social hám finanslıq iskerligin basqarıw boyınsha hámme funksiyalardı orınlanıwınıń zárúriyatınan kelip shıǵadı. Bul mashqalalardıń sheshimi basqarıwdı basqarıw jumısları hám funksiyaların racional bólistiriw basqarıwdıń anıq maqset hám wazıypaların belgilew boyınsha birqatar ilajlardı ótkeriw arqalı ámelge asıriladı.
Maqsetli jantasıw basqarıw shólkemleri jumısınıń kollektiv aldına qoyǵan maqsetlariga erisiwge boysınıwın talap etedi. Basqarıwdıń hár bir tómengi dizimi óziniń maqsetlari (shólkemlestirilgen, ekonomikalıq, texnikalıq, social) ga iye, sol sebepli maqsetlarniń sáykes keliwi mashqalası júzege keldi. Basqarıwdıń hár qıylı dárejeleri ulıwma maqsetga juwap beriwleri, bir-birin toltırıp turıwı zárúr. Maqsetlarni tártiplewdi usıllarınan biri maqsetlar terekin dúziw esaplanadi. Maqsetlar hám olarǵa erisiw quralları ortasındaǵı baylanıslardıń grafik suwreti.


Bas maqset

2-basqısh sub maqsetler

Ulıwma maqsetke erisiw ushın tiykarǵı maqsetke erisiw kerek, tiykarǵı maqsetke erisiw ushın bolsa, birinshi dárejediń maqsetine erisiw kerek hám t. b.

Mámleket máselelerin dıń maqseti anıqlawshı esaplanadi, ol ilimiy texnikalıq, islep shıǵarıw, ekonomikalıq, social hám basqa maqsetlar menen tıǵız baylanıslı.
Maqsetli jantasıw basqarıwdıń zamanagóy strukturasına ótiwge múmkinshilik
beredi. Bul maqsetler, maqset astı hám rawajlanıw máseleleri quramın hám
proyetlestirip atırǵan basqarıw obiektin iskerlik júrgiziwni islep shıqsın.
Maqsetler terekin qurıw basshılıǵında onıń sapa hám hárakteristikaın tuwrı anıqlaw áhmiyetli bolıp tabıladı. Sapa hárakteristikası basqarıw funksiyalarınıń kórinetuǵın bolıwınıń tiykarı esaplanadi, sapa hárakteristikası bolsa strukturalı bólindiler (bólim, sex hám t. b.) tóriniń tiykarı bolıp xızmet etedi. Proyektlestirilip atırǵan shólkemlestirilgen struktura sisteması elementalari aldın basshılıǵında turǵan maqset hám wazıypalar basshılar hám qánigeler quramın tiykarlawǵa múmkinshilik beredi, wazıypalar nomenklaturasi bolsa strukturalı bólindiler xızmetkerleri ortasınbasshılıǵındaǵı wazıypalar taksimlanishi bolıp tabıladı.
Shólkemlestirilgen strukturanı proyetlestiriwtirishiniń ǵárezsiz metodı bolıp shólkemlestirilgen-ekonomikalıq modellestiriw esaplanadi. Onıń tiykarınbasshılıǵında atqarıw etiwshılerdiń kepillikleri hám juwapkershilikiniń bólistiriliwiniń grafik, matematikalıq, maketli-diywaliy suwreti jatadı. Basqarıw shólkemlestirilgen strukturasın qáliplestiriwde basqarıw pogonalari hám zvenolari sanı, sızıqlı hám funksional basqarıwdıń oraylashuvi dárejesi, basqarıw bo'limi hám funksiyaları quramı, bir baslıqqa tuwra keletuǵın boysınıwshılar sanın tiykarlaw zárúr. Basqarıw sistemasınbasshılıǵında pogonalar qansha kóp bolsa buyrıqtı joqarı basshılıǵından tómenge hám informaciyanı tómenden joqarıǵa ózgertiw sonsha kiyin boladı. Buyrıqtı hám informaciyanı ózgertiw processinde buzılıwıniń qáwipi sonshalıq joqarı boladı. Sol sebepli basqarıw shólkemlestirilgen strukturasın proyektlestiriwtiriw hám tolıq jetilistiriwde basqarıw pogonalari sanı optimal bolıwına umtılıw zárúr bolıp tabıladı.
Hár qanbasshılıǵınday shólkemlestirilgen strukturanıń sapası onıń qáliplestiriwde tómendegilerge qanshellilik ámel etilgeni menen anıqlanadı:
- sistemali jantasıw, yaǵnıy basqarıw obiekti hám organına tásir etiwshi ılajı bolǵanınsha hámme faktorlardı esapqa alıw ;
- basqarıw oraylasıwı hám baslanǵısh zvenolar ǵárezsizliginiń optimal birligi;
- joqarı basshılar tuwrıbasshılıǵından-tuwrı atqarıw etiwshine informaciyanı barıwı hám waqtıniń maksimal qısqarıwı;
- proektlestirilip atırǵan strukturabasshılıǵında hár bir strukturalıq bólektiń funksiyası wazıypası hám xuquqini tuwrı anıqlaw ;
- basqarıw sisteması basshılıǵındaǵı ózgerislerge juwap qaytarıwdıń múmkinshiligi;
- hár bir anıq xolat boyınsha kaysi bólindinde informaciya kóp bolsa sol sorawdı sheshiw boyınsha bólindine kepillik beriw.
Basqarıw apparatı strukturasına tiykarǵı talap onıń operativliginde bolıp tabıladı. Apparat strukturası sonshalıq dárejede ápiwayı bolıwı kerek basqarıw sistemasınbasshılıǵında qarar qabıllaw jáne onı ámelge asırıw kerek. Operativlik menen iskerlik júrgiziwiniń isenimliligine baylanıslı. Bul degeni basqarıw apparatı informaciya ózgertiwniń tuwrılıǵına kepillik beriw ótkerilip atırǵan maǵlıwmatlardıń buzılıwına jol qoymawı kerek, basqarıw sistemasınbasshılıǵında baylanıstıń úzliksizligin támiyinlew kerek.
Apparat strukturası basqarıw ekonomikasın támiyinlewi kerek. Bunıń mánisi sonbasshılıǵında, basqarıwbasshılıǵından keletuǵın nátiyje basqarıw apparatına bolǵan hárejetlerdiń minimallıǵı arqalı eriwilsin.
Apparat strukturasına islep shıǵarıw háraqteriniń ózi, onıń tarmaqlı qásiyetleri (islep shıǵarılıp atırǵan ónim quramı, tayarlaw texnologiyası, islep shıǵarıw masshtabı hám tipi, texnikalıq hám miynet procesi dárejesi hám basqalar), sonıń menen birge basqarıw jumısınıń mexanizasiyalanǵanlıǵı hám avtomattlastırılǵanlıǵı dárejesi jumısshılar ilmiy tájriybesi, olar miynetiniń natiyjeliligi boysınıwshılar sanı hám basqarıwshı tárepinen olardı qabasshılıǵındaǵalaw qıla alıw múmkinshilikleri ortasınbasshılıǵındaǵı baylanıslılıq tásir kórsetedi.
Shólkemlestirilgen strukturalardı proektlestiriwde tómendegi kórsetkishler zárúrli esaplanadı:
Shólkemlestirilgen sistemanıń maqset hám wazıypalarına uyqas keliwshi struktura tańlaw.
Sistemanıń hár bir bólimi yamasa strukturalıq bólimleri arasınbasshılıǵında wazıypalardı ózlestiriw.
Shólkemlestirilgen struktura ishindegi hár bir elementtiń basqarıw shólkemleri hám huqıqıy hújjetlerin anıqlaw.
Strukturaǵa sáykes keletuǵın jumıs túrlerin anıqlaw hám jumısqa jaylaw waqtınbasshılıǵında olardı esapqa alǵan halbasshılıǵında shólkemlestiriw.
Struktura jumısqa túsirilgennen keyin onıń natiyjeliligin bahalaw hám qayta rebasshılıǵındaktorlaw.
Shólkemlestirilgen strukturalardı proektlestiriwde áyne anıqlanǵan maqsetler hám wazıypalar tiykarınbasshılıǵında jumıs orınlanıwı kerek. Bunbasshılıǵında, struktura sistemasınıń dúziliwi jáne onı aktiv xızmetkerler hám qurılmalar arqalı basqarıwǵa ılayıq bolıwı zárúrli bolıp tabıladı. Strukturanı anıqlawbasshılıǵında hám jaratıwbasshılıǵında qánigeler keń qollanılatuǵın tálim hám tájiriybege ıyelewi de júdá zárúrli bolıp tabıladı.
Basqarıw strategiyası ne?
Uzaq múddetli perspektihámǵa hám ámeliyatqa qollanılatuǵın basqarıw funkciyası strategiyalıq basqarıw dep ataladı. Usıllardı tuwrı islep shıǵıw hám olardı ámelge asırıw sebepli biz tabıslı perspektihámǵa tayanamız. Kóplegen qánigeler, strategiyalıq basqarıw básekishiler arasınbasshılıǵında aman qalıw kontseptsiyası bolıp tabıladı. Joybarlaw hám jumıstı joybarlaw járdeminde siz shólkem keleshekte qanbasshılıǵınday bolıwın túsiniwińiz múmkin: bazarbasshılıǵında onıń pozitsiyasi, basqa kompaniyabasshılıǵından ústemshilikler, kerekli ózgerislerdiń dizimi hám taǵı basqa.
Strategiyalıq menejment neni ańlatıwın bilip alıw, úyreniw metodları, qurallar, qabıllaw usılları hám ideyalardı ámelge asırıw usılları menen baylanıslı bilim tarawı. Basqarıwdıń ush tárepinen paybasshılıǵındalanıń: funksional, process hám element. Birinshisi, jetekshilikti tabısqa erisiwge járdem beretuǵın arnawlı bir ilajlar kompleksi retinde kórip shıǵadı. Ekinshi tárep bolsa, bul mashqalalardi tabıw hám sheshiw ushın háreket dep suwretleydi. Ekinshisi jetekshiligin ańlatadı, sebebi strukturalıq elementlerdiń óz-ara baylanıslılıǵın shólkemlestiriw boyınsha jumıslar.
Strategiyalıq basqarıwdıń mánisi
Basqarıw funkciyası úsh tiykarǵı sorawǵa juwap tabıwbasshılıǵında járdem beredi:
1. Birinshisi: "Házirgi waqıtta firma qaybasshılıǵında, yaǵnıy, qaysı jay iyeleydi? " jáne bul jónelisti tańlaw ushın zárúrli bolǵan ámeldegi poziciyanı suwretleydi.
2. Ekinshiden: "Bir neshe jıl ishinde qanbasshılıǵınday basqıshbasshılıǵında boladı? ". Jáne bul keleshekke jónelis tabıw imkaniyatın beredi.
3. Úshinshisi: "Joba ámelge asırıw ushın ne qılıw kerek? " Bul kárxana siyasatın tuwrı ámelge asırıw menen baylanıslı. Basqarıwbasshılıǵında strategiyalıq joybarlaw keleshekke qaratılǵan hám operatsion máselelerdi sheshiw ushın jay jaratılıwma járdem berdi
Strategiyalıq basqarıw salasınbasshılıǵında strategiyanıń tiykarǵı túrleri
Qánigeler tórtew túrdegi háreketlerdi ajıratıp kórsetiwedi: kemeytiw, jedellik, integraciya hám diversifikatsiya qılıw. Birinshi tur kompaniya uzaq waqıt basshılıǵındawamınbasshılıǵında tez pat penen islep atirǵan bolsa hám ónimliligin asırıw ushın taktikasini ózgertiw kerek bolsa isletiledi. Strategiyalıq basqarıwdıń túrleri, ósiwdi názerde tutqan halbasshılıǵında, bólek kórip shıǵamız:
1. Kompaniyanıń iskerligi tolıq ámelge asırilmagan bolsa, bunbasshılıǵınday joba basqalarǵa qaraǵanbasshılıǵında jaqsılaw bolıp tabıladı. Bazarǵa salbasshılıǵındamlı kirip barıw, óz múmkinshilikleriniń shegaraların keńeytiw hám ónimdi jetilistiriw sıyaqlı ush kishi tip bar.
2. Integraciya. Kompaniya saylanǵan sektorbasshılıǵında bekkem ornatılǵanınbasshılıǵında isletiledi hám ol túrli jónelislerde háreketleniwi múmkin.
3. Diversifikatsiya. Bul parametr saylanǵan sektorbasshılıǵında keńeytiw múmkinshiligi ámeldegi bolmasa yamasa basqa sanaatqa kirisiw úlken keleshek hám paybasshılıǵında ushın aldınan belgilep qoyılǵan bolsa, juwap beredi. Bul erbasshılıǵında ush kishi tip ámeldegi: birdey tohámrlardı qosıw, jańa túrdegi ónim túrlerin kirgiziw hám tiykarǵı iskerlikke kiritilmegen islerdi.

5.