Tema: Gomer dastanlarinda Ellada ham Odisseya tariyxiy derek sipatinda uyreniliwi

Tema:
Gomer dastanlarinda Ellada ham Odisseya tariyxiy derek sipatinda uyreniliwi
Reje:
1. Gomer dastanlarinda epik poeziya xalıq qosıqları
2. Gomer eposinda adamlar
3. Gomer tárepinen su’wretlengenEllada ha’m Odisseya tariyxiy deregi
Paydalanilg’an a’debiyatlar dizimi

Gomer dastanlarinda epik poeziya xalıq qosıqları
Dástúrınan kelip shıqqan. Jazıw Grekistanda 8-ásirdiń ekinshi yarımınan keshiktirmey payda bolg’an.
oldı, sol sebepli ilgeri qosıqlardıń tekstlerin ońlaw múmkin emes edi. Odisseya 12 083 qosıqtıń bir qatarınan ibarat.
Ekenin aytıw kerek, onıń teksti birinshi ret eramızǵa shekemgi vI ásir ortalarında buyırtpa etilgen. e. hám eramızǵa shekemgi II-III ásirlerde. e. Iskandariya filologlari tekstti grek álippesidagi háripler sanına kóre 24 kitapǵa boldı.
Ajayıp " kitap" - bul papirus betchasiga jaylastırılǵan 500-1000 qatar. Búgingi kúnde Odisseya tekstiniń úzindileri bolǵan 250 den artıq papiruslar málim hám qosıqtıń sońǵı baspalarında 150 ge jaqın papirus tekstleri esapqa alınǵan.
Qosıqlar daslep awızsha atqarıw ushın jaratılǵan. Olardı notanish tamashagóylar aldında yamasa xalıq seyillerinde rapsodolar (grekshe rhapsodos - " qosıq tigiwshilar" den) atqarıw etken.
Gomer qosıqlarınıń birinshisi - “Ellada” eramızdan aldınǵı 800-jıllarda jaratılǵanlıǵın ilimpazlar tastıyıqladılar. e., hám Odisseya bir yamasa eki ásirden keyin jazılǵan.
Bular jámáát-qáwimlik basqarıw princpınan qul iyelewshilik basqarıw princpıına ótiw dáwiri estelikleri, áyyemgi grek ádebiyatı rawajlanıwınıń dáslepki basqıshı estelikleri bolıp tabıladı.
Hár eki qosıq da sol waqıttaǵı grek regionlarınıń eń rawajlanǵanı Ioniyada, yaǵnıy Kishi Aziya arqalı boylap grek qalalarında jaratılǵan hám syujet tiykarında baylanısqan.
" Ellada" Troya urısı dáwirindegi qısqa epizod haqqında gúrriń etedi (qosıqtıń atı Troyanin’ grekshe atınan alınǵan - Ilion).
Kópshilikke arnalǵan yadta, 1200-jıllarda wayran etilgen bay qalaǵa qarsı Axay basshılarınıń haqıyqıy júriwi toǵız jıllıq ullı urısqa aylandı. Ańızǵa kóre, urıstıń sebebi troyan shahzodasi Parij tárepinen Axey shohi Menelausnin’ zayıpı Xelen Gózzaldıń kelilab ketilishi edi.
“Ellada” syujeti ullı “Axillesnin’ ǵázepi”, Axeylarnin’ eki iri qaharmanı, qúdiretli Axilles hám Menelausnin’ úkesi, axeylarnin’ bas komandiri Agamemnon ortasındaǵı áskeriy olja ushın kelspewshilikǵa tiykarlanǵan.
“Ellada”da qanlı sawashlar, mártlershevor sawashlar, áskeriy mártlik suwretlengen. Odisseya Troya qulagandan keyin uyge qaytıwı haqqında gúrriń etedi, grek patshalarınan biri - Odissey, onıń hayyarlıǵı sebepli grekler aǵash at menen oxir-aqıbet Troyani iyelep aldılar.
Bul qaytıw uzaq on jılǵa shozılǵan hám olar tariyxı xronologik tártipte emes, bálki dástanǵa tán bolǵan, kóplegen sheginiwler hám páseytiwuvlar menen. " Odisseya" dagi haqıyqıy háreket bar-yo'g'i 40 kún dawam etedi - bular Odisseynin’ óziniń tuwılǵan Itaka aralına baratuǵın jolındaǵı sońǵı sınaqları : onıń sadıq zayıpı Penelopa hám balası Telemaknin’ beadab dawagerlerdiń hádden tıs hádden tıs eliriwine qanday qarsılıq kórsetiwi haqqında gúrriń onıń qiz ayttırıwshılardan óshi.
Biraq qosıqtıń kóplegen epizodlarida Odissey Troyani, keyininen hádiyse jıllarında onıń táǵdirine dus kelgen hár qıylı hádiyselerdi esleydi, sol sebepli qosıqtaǵı haqıyqıy waqıt aralıǵı 20 jıldı quraydı. “Ellada”ga salıstırǵanda “Odisseya”da kúndelik turmıs kóbirek suwretlengen, syujetdagi hádiyse elementi kóbirek kórsetilgen.