Тема жобасы: Электр заряды Электр зарядның сақланыў нызамы

Зарядтың сақланыў нызамы: Ҳәр қандай туйық системада (сыртқы денелер менен электр заряд алмаспайды) зарядлардың алгебралық жыйындысы өзгермейди.

• Денелердеги еркин зарядлардың концентрациясына қарап денелер өткизгишлер, диэлектриклер ҳәм ярымөткизгишлерге бөлинеди.

• Өткизгишлер — денелер, оларда электр заряды көлем бойынша ҳәрекет қылады. Диэлектриклер (мәселен, шийше, пластмассалар) — денелер, оларда дерлик еркин зарядлар жоқ болып есапланады. Ярымөткизгишлер (мәселен, германий, кремний) өткизгиш ҳәм диэлектриклер арасындағы денелер болып есапланады.

• Зарядтың сақланыў нызамы

• Кулон нызамы

• Кулон нызамы: вакуумдағы еки қозғалмас точкалық электр зарядның өз-ара тасир күши F ҳәр бир заряд муғдарлары Q1 ҳәм Q2 көбеймесине туўры ҳәм зарядлар орайлары арасындағы аралықтың квадратына кери пропорционал болады:

• бунда ε – орталықтың диэлектрик сиңдириўшеңлиги – ол өлшемсиз шама болып, орталықдағы зарядлар арасындағы өз-ара тасир F күши вакуумдағы зарядлар арасындағы өз-ара тасир күшнен Fо дан неше мәрте киши екенлигин көрсетеди:

• Өзгермес шама k ны әдетте басқа өзгермес ԑ0 арқалы аңлатыў мүмкин
•  
•  
• Буны итибарға алған ҳалда Кулон нызамы төмендеги көрнисте жазылыўы мүмкин
• ԑ0 = 8,85∙10-12 Кл2/Н ∙м2

• Егер зарядты орап турыўшы орталыққа (кеңисликке) басқа заряд киритилсе, оған кулон күши тасир етеди, демек зарядты орап турыўшы орталықда (кеңисликте) күшли майдан бар екен.

• Электр майдан

• Қозғалмас электр заряд әтирапындағы пайда болған электр майданды электростатик майдан деп атаймыз. Биз тийкарынан усы майданды үйренемиз.

• Электр майдан кернеўлилик векторы

• Электростатик майданды анықлаў ҳәм тексериў ушын сынақ точкалық оң зарядтан пайдаланылады – тексерилип атырған электр майданның қәсийетин сезилерли дәрежеде өзгертирмейтуғын заряд деп есаплаймыз (майданды пайда қылып атырған зарядларды бөлистирилиўин өзгертпейтуғын).
•