Tema: Kánshilik jumislardiń ratsional jónelisi Jobasi

Karyer maydanı jáne onı ashıw. Bir karyer menen qazib alınatuǵın paydalı qazilma maydanı yamasa onıń bir bólegi karyer maydanı dep ataladı. Karyer jumısshı jıyekleri hám jer júzinde jaylasqan qabıllaw runktlari ortasında transrort baylanısın támiyinlew maqsetinde karital hám waqtınsha xızmet etetuǵın ashıq kán jer astınan qazılǵan tar jolın barro qılıw menen baylanıslı jumıslar kompleksi karyer maydanın ashıw dep ataladı. Ishki hám sırtqı qorlama jınıs awdarmaları, bazalar yamasa bayıtıw fabrikası paydalı qazilma hám de qorlama jınısların qabıllaw runktlari esaplanadı. Karyer maydanın ashıwda túrli ashıw usılları, ashıw sxemaları hám ashıw sistemalarınan paydalanıladı. Ashıw usılları ochuvchi jer astınan qazılǵan tar joldıń markaları menen xarakterlenedi. Karyer maydanın ashıw, tiykarınan, ashıq kán jer astınan qazılǵan tar jolı Mexanik shómishli ekskavator menen awdarma payda etiw sxeması. Rr, Rr - ekskavatorning qazıw hám júklew radiusı, m. ­#$ arqalı ámelge asıriladı, ayırım jaǵdaylarda bolsa jer astı jer astınan qazılǵan tar jolı yamasa ashıq kán jer astınan qazılǵan tar jolı menen jer astı jer astınan qazılǵan tar jolın qóllaw tiykarında aralas usılda atqarıladı. Ashıw sxemaları - bul málim dáwir ishinde ochuvchi kán jer astınan qazılǵan tar jolı menen qazib alınǵan kán massasın tashib keltiriw jıyekleri ortasındaǵı transrort baylanısların támiyinleytuǵın kán jer astınan qazılǵan tar jolınıń jıyındısı bolıp tabıladı. Ashıw sxeması ochuvchi kán jer astınan qazılǵan tar jol larining markası, sanı hám jaylasıw jaǵdayı menen xarakterlenedi. Ashıw sisteması - karyer islew dáwirinde ashıw sxemasınıń izbe-iz ózgerip barıwın kórsetedi hám karyer jumısshı jıyeklerin ashıwda qollanılatuǵın ashıw usılları hám ashıw sxemalarınıń jıyındısı menen xarakterlenedi. Karyer maydanın ochuvchi karital transheyalar sırtqı hám ishki bolıwı múmkin. Sırtqı transheyalar karyer maydanı shegaralarınan sırtda, ishki transheyalar bolsa, karyer maydanı aymaǵında barro etiledi. Bul transheyalar trassasi qollanılatuǵın transrort quralınıń háreketleniwine sáykes keletuǵın qıyalıqqa iye boladı. Karital transheyalarni ótiw paydalı qazilma yotqizig'iga jetip barǵannan keyin gorizontal jóneliste dawam ettiriledi hám transheyaning bul bólegi kesetuǵın transheya dep júritiledi. Kesetuǵın transheya ótiw processinde dáslepki jumısshı gorizontal (tekshelar) payda etinadi. Tekshening jumıs frontiga salıstırǵanda ochuvchi transheyalar karyer maydanı orayında yamasa onıń shetlerinde jaylasqan bolıwı múmkin Jer júzine jaqın, gorizontal hám kishi qıyalıqta jaylasqan paydalı qazilma kánleri karyer maydanı eger tekshelar sanı úshewden aspasa, sırtqı transheyalar menen ashıladı. Qıya hám oǵada. Tekshe kán jumısları frontining tirlari (túrleri): a, d - flangga jaylasqan shiǵıp bolmaytuǵın ochuvchi jer astınan qazılǵan tar jol boyınsha transrort qaytma háreketleniwine tiykarlanǵan tekshe jumıs fronti; b - orayǵa jaylasqan shiǵıp bolmaytuǵın ochuvchi jer astınan qazılǵan tar jol boyınsha transrort qayta háreketine tiykarlanǵan tekshe jumıs fronti; e - flanglarga jaylasqan ochuvchi jer astınan qazılǵan tar jol boyınsha bir jóneliste transrort háreketleniwine tiykarlanǵan tekshe jumıs fronti. ­#% qıya kán yotqiziqlarini ashıq usılda tabıwda, kóbinese, karyer maydanı ishki transheyalar arqalı ashıladı. Gorizontal kánlerin ashıq usılda qazib alıwda barlıq jumısshı jıyekler bir yo'la ashıladı. Biraq qıya hám oǵada qıya kánlerdi qazib alıwda karyer maydanın ashıw jumısları karyer maydanındaǵı paydalı qazilma rezervi putkinley qazib alınuncha (karyerning islew múddeti dawamında ) dawam ettiriledi. Qıya hám oǵada qıya kán yotqiziqlarini qazib alıwda qirquvchi transheyalarning bir tárepi emes, bálki hár eki qaptal tárepleri keńeytirip barıladı. Nátiyjede qazıw jıyekinde mashina úskenelerin biymálel jaylastırıwdı támiyinleytuǵın maydan payda etinadi. Arnawlı bir kán jumıslarında transheyalarni barro qılıw túrli usıllarda ámelge asıriladı.