Тема «Предмет и метод курса «История экономических учений»

Tartibga solinmagan bozor iqtisodiyoti davrining iqtisodiy ta’limoti
Bu davrning vaqt doirasi taxminan XII asr oxirigacha bo'lgan davrni o'z ichiga oladi. 30-yillarga qadar. XX asr, bu davrda iqtisodiy fikrning etakchi maktablari va yo'nalishlari nazariyalarida davlatning tadbirkorlik hayotiga mutlaq aralashmaslik printsipi yoki xuddi shu narsa iqtisodiy liberalizm printsipi ustunlik qildi.
Bu davrda iqtisodiyot sanoat inqilobi tufayli ishlab chiqarish bosqichidan o'z evolyutsiyasining sanoat bosqichi deb ataladigan bosqichga o'tdi. 19-asr oxiri — 20-asr boshlarida oʻzining yuqori choʻqqisiga chiqqan boshqaruvning sanoat tipi ham sifat jihatidan oʻzgarib, monopollashgan iqtisodiyot tipi belgilariga ega boʻldi.
Ammo iqtisodiyotni erkin raqobat orqali o'z-o'zini tartibga solish g'oyasining ustunligi tufayli aynan menejmentning belgilangan turlari postulatlarning o'ziga xosligini va iqtisodiy fanda hukmronlik qilishning tarixan belgilangan ketma-ketligini oldindan belgilab berdi. avval klassik siyosiy iqtisod, keyin esa neoklassik iqtisodiy nazariya davri.
Klassik siyosiy iqtisod iqtisodiyot nazariyasida deyarli 200 yil davomida – XVII asr oxiridan XVII asr oxirigacha “qo‘mondonlik cho‘qqilarini” egalladi. 19-asrning ikkinchi yarmigacha, asosan zamonaviy iqtisodga asos soldi. Uning rahbarlari ko'p jihatdan merkantilistlarning protektsionizmini haqli ravishda qoralab, 19-asrning birinchi yarmidagi o'z zamondoshlarining asarlarida bayon etilgan bozorga qarshi islohotchilik kontseptsiyalariga, ikkalasi ham o'z davriga o'tish tarafdorlari orasidan keskin qarshi chiqdilar. kichik ishlab chiqarish iqtisodiyotida etakchi rolni tiklashga asoslangan ijtimoiy adolat jamiyati va pul, xususiy mulk, ekspluatatsiya va kapitalistik mavjud bo'lgan boshqa "yomonlik" bo'lmagan jamiyatning shunday ijtimoiy-iqtisodiy tuzilishining afzalliklarini insoniyat tomonidan umumbashariy ma'qullashga chaqirgan utopik sotsializm mafkurachilari.
Shu bilan birga, "klassiklar" iqtisodiy muhit omillarining milliy tarixiy va ijtimoiy xususiyatga ega omillar bilan o'zaro bog'liqligi va o'zaro bog'liqligini izlash muhimligini mutlaqo asossiz ravishda yo'qotdilar, "sof" iqtisodiy tamoyillarning daxlsizligini ta'kidladilar. nazariya va 19-asrning ikkinchi yarmida nemis tarixiy maktabi deb ataladigan mualliflarning asarlarida bu yo'nalishdagi muvaffaqiyatli o'zgarishlarni jiddiy qabul qilmadi.
XIX asr oxirida almashtirildi. klassik siyosiy iqtisod, neoklassik iqtisodiy nazariya, birinchi navbatda, «sof» iqtisodiy fan ideallariga «sodiqlik» saqlanib qolganligi tufayli uning davomchisi bo‘ldi. Shu bilan birga, u ko'p nazariy va uslubiy jihatlari bo'yicha o'zidan oldingisidan yaqqol o'zib ketdi.
Bu boradagi asosiy narsa iqtisodiy tahlil vositalariga matematik “til”ga asoslangan chegaraviy (chegaraviy) tamoyillarni joriy etish edi, bu esa yangi (neoklassik) iqtisodiy nazariyaga koʻproq ishonchlilik darajasini berdi va bu nazariyaning yakkalanishiga yordam berdi. tarkibidagi mustaqil bo'lim - mikroiqtisodiyot.