Тема «Предмет и метод курса «История экономических учений»

Tartibga solinadigan (ijtimoiy yo'naltirilgan) bozor iqtisodiyoti davrining iqtisodiy ta'limoti.
Bu davr - iqtisodiy ta'limotlar tarixining eng yangi davri - 20-30-yillardan boshlanadi. XX asr., ya'ni. Monopoliyaga qarshi tushunchalar va jamiyat tomonidan iqtisodiyotni ijtimoiy nazorat qilish g'oyalari to'liq aniqlangan paytdan boshlab, iqtisodiy liberalizm tamoyilining barbod bo'lganligiga oydinlik kiritib, davlatning iqtisodiyotga aralashuvi orqali iqtisodiyotni monopoliyadan chiqarishning turli choralarini ko'rishga qaratilgan. Bu chora-tadbirlar ijtimoiy munosabatlar omillarining butun majmuasini sintez qilish asosida yangilangan iqtisodiy nazariyalarda nazarda tutilgan ancha ilg'or analitik konstruktsiyalarga asoslanadi.
Shu munosabat bilan biz, birinchi navbatda, 30-yillarda tashkil etilgan yangilikni nazarda tutamiz. 19-asr Iqtisodiy fikrning ijtimoiy-institutsional yo'nalishi, uning uchta ilmiy oqimida ko'pincha oddiygina amerika institutsionalizmi deb ataladi, ikkinchidan, nomukammal (monopolistik) raqobat sharoitida bozor iqtisodiyoti tuzilmalari faoliyatining dalillarga asoslangan nazariy asoslari. 1933-yilda, va nihoyat, uchinchidan ham 1930-yillarda paydo bo'lgan. bir-biriga muqobil ikki yo'nalish "keynschilik" (keynschilik - iqtisodiy ta'limot bo'lib, uning asoschisi J. M. Keyns bo'lib, u bozor mexanizmiga ham bilvosita, ham to'g'ridan-to'g'ri ta'sir qilish usullari orqali davlatning iqtisodiy hayotga faol aralashuvi zarurligini himoya qiladi) va " neoliberal” (Neoliberalizm – iqtisodiy fan va iqtisodiyotni boshqarish amaliyotidagi yo‘nalish, uning tarafdorlari ortiqcha tartibga solishdan xoli, iqtisodiyotni o‘z-o‘zini tartibga solish tamoyilini himoya qiladi) mustaqil davlat maqomini bergan iqtisodiyotni davlat tomonidan tartibga solish nazariyalari. iqtisodiy nazariyaning yana bir bo'limi - makroiqtisodiyot.
Natijada, XX asr oxirining so'nggi yetti-sakkiz o'n yilliklarida. Iqtisodiyot nazariyasi davlatlarning milliy iqtisodiyotini ilgari boshdan kechirayotgan misli ko'rilmagan muammolar sharoitida o'sishining mumkin bo'lgan variantlari (modellari)ning bir qator tubdan yangi va favqulodda stsenariylarini jamoatchilik e'tiboriga havola qila oldi. zamonaviy ilmiy-texnik inqilobning oqibatlari. Farzandlarimizning iqtisod fani tsivilizatsiyalashgan jamiyatdagi ijtimoiy qarama-qarshiliklarni yo'q qilish, unda chinakam yangi turmush tarzi va tafakkurini shakllantirish yo'lida eng ishonchli "retseptlar"ni ishlab chiqishga har qachongidan ham yaqinroq.
Masalan, hozirda ko‘plab mamlakatlardagi iqtisodchilar jamiyatning o‘tmish va kelajak holatini belgilashda iqtisodiy nazariyaning oldingi antipodlari – “kapitalizm” (kapitalizm) bir-biriga qarshi (hech bo‘lmaganda aniq) qarama-qarshi qo‘yishga murojaat qilmaydilar (Kapitalizm - bu xususiy tuzilma. mulk ishlab chiqarish omillari bo'yicha keng tarqalgan bo'lib, ishlab chiqarilgan mahsulot, tovar, tovar, xizmatlarni taqsimlash asosan bozor orqali amalga oshiriladi.Kapitalizm erkin tadbirkorlik, raqobat, tovar ishlab chiqaruvchilar va sotuvchilarning tovar ishlab chiqarishga intilishi bilan tavsiflanadi.