Tema: Qanniñ jaratilwi, тuģdari, funiktisyasi, qan toqimalardiñ uliwma kòrinisi, Granulositler,leykocitler, eritrocitler,kapillyar hadiyseleri

Tema: Qanniñ jaratilwi, тuģdari, funiktisyasi, qan toqimalardiñ uliwma kòrinisi, Granulositler,leykocitler, eritrocitler,kapillyar hadiyseleri.Osmos,osmotik basim.

Jurek qan tamirlar dizimine qandi aydawshi orayliq аģzalari - jurek,jabiq tipde duzilgen qan tamirlar: аrteriyalar, venalar, аrteriolalar, venaular ham kapillyarlar kiredi. Qan аylaniw diziminiñ аrteriya ham venoz bùlimleri mikrosirkulyator dizimi arqali birigip, bul dizimniñ eñ kerekli waziypalardi kapillarlar hasil qiladi. Kapillyardiñ juqa qabatlari arqali qan menen toqimalar arasinda zat almasiw jarayani juz beredi. Jurekten qandi alip ketiwshi qan tamirlarina arteriyal delinedi. Jurektegi qandi alip ketiwshi qan tamirlarina venalar delinedi.

• Jurek qan tamirlar dizimine qandi aydawshi orayliq аģzalari - jurek,jabiq tipde duzilgen qan tamirlar: аrteriyalar, venalar, аrteriolalar, venaular ham kapillyarlar kiredi. Qan аylaniw diziminiñ аrteriya ham venoz bùlimleri mikrosirkulyator dizimi arqali birigip, bul dizimniñ eñ kerekli waziypalardi kapillarlar hasil qiladi. Kapillyardiñ juqa qabatlari arqali qan menen toqimalar arasinda zat almasiw jarayani juz beredi. Jurekten qandi alip ketiwshi qan tamirlarina arteriyal delinedi. Jurektegi qandi alip ketiwshi qan tamirlarina venalar delinedi.

Qan ham limfa оrganizmniñ ishki suyiqliq toqimasi esaplanadi. Tiykarģi toqmaniñ òzine mas faziyletleri – oniñ mezenximadan rawajlaniwi, kletka ara modalardin kòpligi, kletka elementleriniñ har-qiyliģi.

Qanniñ waziypalari:

Transport – gazlerdi, aziq awqatlardi, gormanlardi, beloklardi, ionlardiñ, almasiw nateyjesinde payda bolgan zatlardi tasiydi;

Trofik;

Dem aliw

Qorģaniw – maylasiw ham immun reaksiyalarinda qatnasiwi;

Ekskretor – metabalizim zatlarin shiģariw;

Gomestazdiñ basqariliwi – organizim ishki hàdiysesiniñ turaqiģin tàmenlaeydi, dene temperaturasin, osmotik teñ salmaqliqti, kislota-silti halatin basqaradi;

Qanniñ uyiwi – qan ketiwin aldin aliwshi tromblardi hasil qiliw.

Qanniñ awirliģi dene awirliģiniñ 5% hasil qiladi, qanniñ litri – shama menen 5-5,5 l.

Kletkalarda zatlar(plazma),

Formali elementler (kletkalari).

Plazma: suwdan (90-95%) ham onda eriytin beloklar, аminokislotalar, nukleotidlar, glekoza, mineral zatlar almasiw ònimlerinen (7-10%) payda etken.

Qan plazmasi beloklari: аlbuminlar, globulinlar, fibrinogen, protrombin, transferrin, belokli fermentler ham basqalar.

Qan qurami:

Eritrocitler, leykocitler, trombocitler. Eritrocitler – qizil qan dànesheler, leykocitler – aq qan dànlesheler, trombocitler - qan plastinkalari.

Eritrocitler. 1 мм3 qanda shama menen 5 mln. Eritrocit boladi. Formasi – eki tamanlama batiq disk, ayrim keseliklerde forma òzgeredi – poykilositoz. Buniñ deognostikada аhmeyeti ùlken. Eritrocitlardiñ tòmendegi formalari ushrasadi: dakrositlar – tamshisiman, stomatositlar – orayliq tesikli, bular oraqsiman kletkalari аnemeyada ushraydi, sferositlar – domalaq formali, аkantоsitlar –tikensiman qiyli.

Qanniñ formali elementleri:

Niytroffiler – domalaq formada, diyametri 7-9 mkm, muģdari 65-75 %. Jasaw dàwuri 8 kun. Qanda tùrli jetilisiw dàrejesindegi 3 hil neytrofil ushraydi: jas (0-0,5%), tayaqsha yadroli (3-5%), ham segment yadroli (60-65%). Qanda jas ham tayaqsha yadroli niytroffillardiñ muģdari assa, leykocitlar formulada shepke jiljiydi, deyiledi ham kerekli deyagnostik kòrsetiw espalanadi.

Granulоsitlar.

Tòmendegi basqishlar pariqlanadi:

Òzek keletka;

Yarim òzek kletka (leyikоpozzdiñ baslanģish kletkasi)

Unipоtent kletka (limfоpоitinģa sezgir)

Limfoblast

Prolimfosit

Limfosit

Litfositopozz ush basqishqa bòlinedi: suyek kemigi basqishi – Т- ham В- limfositlardiñ baslanģish kletkalardiñ payda boliwi; antigenge baģliq bolmaģan quramali (orayliq immun аģzalarinda juz beredi, limfositlar bul payitinda tek antigenge qarsi artirilģan tùrli retseptorlar nateyjesinde аntigenlerdi tanip aliw qaseyetine iye boladi); аntigenge baģliq ràwishte qurammalasiw (periferik limfoyt аģzalarinda аntigenler menen kontakt bolmaģanninan soñ juz beredi, bul payitta 3 ew Т-limfositlardiñ subpоpulyasi payda boladi: killerler, хеliperler ham supressorlar).

Litfositopozz;



Kapillyar basim.

Qatti zattiñ suyiqliq penen nàmleniwine

asaslanģan jarayanlarda gaz faza menen

suyiqliq shegarasindaģi sirt sferik ( doñ yamasa batiq ) formaģa iye bolģanliģi

sebepli kapillyar basim payda etedi.

Osmos hàdiyse jùz beretuģin sistema

Erituwshi

malekulalardiñ yarim òtkizgish membrana arqali bir tamanlama diffuziyasi osmos delinedi.

Osmotik basimdi òlshew ushin ùskine

Osmotik basim.Vant-Goff qaģiydasi

Diffuziya sebepli eritiwshi malekulalardiñ idis diywallarina kòrsetip atirģan basim osmotik basim delinedi.

Vant-Goff qaģiydasi- osmotik basim erigen zatlar konsentratsiyasina tuwri proportsional.

• N. - noelektrolitler eritpeleri ushin
• - elektrolitler eritpeleri ushin

Bul jerde: -osmotik basim; C-eritpe konsentratsiyasi

R-universal. Gaz turaqlisi; T-absolyut temperatura

i-izatonik koeffitsient

Turli xil osmotik basimli eritpeler

Itibariñiz ushin rahmet!!!

Orinladi : Bazarbaev Timur

Qabilladi : Serimbetova Mexriyban