Tema: Tabiyiy ham jinisiy tañlaw teoriyalari Jobasi

Organizimnin ozgeriwshenligi organik alem rawajlaniwinin tiykargi principlerinen biri bolip, jasalma tanlaw menen tabiyiy tanlaniw ushin tiykargi manbadur.

Organizimnin ozgeriwshenligi organik alem rawajlaniwinin tiykargi principlerinen biri bolip, jasalma tanlaw menen tabiyiy tanlaniw ushin tiykargi manbadur.

Ozgeriwshenlik turleri. Biologiyada nasillik ham nasillik emes ozgeriwshenlik turleri malim. Nasillik emes ozgeriwshenlik organizim belgilerinin ozgeriwi bolip, bul ozgeris jinisiy kobeyiwinde nasilden-nasilge otpeydi. Bunday ozgeriwshenlikti Darvin aniq ozgeriwshenlik dep atagan edi. Hazir ol genetikada modifikacion yaki fenotopik ozgeriwshenlik dep ataladi.

Nasillik ozgeriwshenlik genotip penen baylanisli bolganliginan organizimnin ozgergen belgi qasiyetleri nasilden-nasilge otedi.

Genlerdin kombinatciyasi ham rekombinatciyasinan juzege keletugin ozgeriwshenlik kombinacion ozgeriwshenlik dep ataladi. Genler kombinaciyasi ham olardin ozara tasiri nasillik ozgeriwshenlikti juzege keltiredi. Genler kombinaciyasi eki jagdayda

• Genlerdin kombinatciyasi ham rekombinatciyasinan juzege keletugin ozgeriwshenlik kombinacion ozgeriwshenlik dep ataladi. Genler kombinaciyasi ham olardin ozara tasiri nasillik ozgeriwshenlikti juzege keltiredi. Genler kombinaciyasi eki jagdayda
• 1. Meyozda xromosomalardin garezsiz tarqaliwi ham tuqimlaniwda olardin tosinnan qosiliwi.
• 2. Xromosomalardin shiyelenisiwi ham genler rekombinaciyasi tiykarinda amelge asadi. Kombinacion ozgeriwshenlikte genler ozgermeydi, balki genotipte olardin qosiliw ham ozara tasir mexanizimge ozgeredi.

Prokariot klerkalar. Prokariot( grekshe-pro- aldin, karion- yadro sozlerinen alingan)kletkalar en apiwayi duzilgen bolip, qadimgi organizimlerdir. Jerde omir rawajlaniwinin en daslepki basqishlarinda payda bolip, hazirgi dawirge shekem saqlanip qalgan. Prokariotlarda bakteriyalar ham kok-jasil suw otlari, (sianobakteriyalar) kiredi. Bakteriyalar 0.5mkm dan 10mkm ge shekem bolip, sirtqi tarepten qalin qabiq penen oralgan, bazilarinda bolsa jabisqaq kapsula boliwi mumkin. Qabiq astinda membrana jaylasadi.

• Prokariot klerkalar. Prokariot( grekshe-pro- aldin, karion- yadro sozlerinen alingan)kletkalar en apiwayi duzilgen bolip, qadimgi organizimlerdir. Jerde omir rawajlaniwinin en daslepki basqishlarinda payda bolip, hazirgi dawirge shekem saqlanip qalgan. Prokariotlarda bakteriyalar ham kok-jasil suw otlari, (sianobakteriyalar) kiredi. Bakteriyalar 0.5mkm dan 10mkm ge shekem bolip, sirtqi tarepten qalin qabiq penen oralgan, bazilarinda bolsa jabisqaq kapsula boliwi mumkin. Qabiq astinda membrana jaylasadi.
• Prokariotlarda haqiyqiy yadro ornina membrana menen ajiratilmagan genofor yaki nukleod bolip, ol bir sqiyna tarizli xromosomadan ibarat. Xromosoma quraminda eki spiralli DNK molekulasi, juda az mugdarda belok ham RNK jaylasqan. Eukariotlardan pariqli turde prokariotlar xromosomada gistonli beloklar bolmaydi, xromosoma kletka membranasina birikken boladi. Bakteriyalar bolingende DNK yaki RNK da eki marte kobeyedi.