Tema: Tabu hám Evfemizm sózler

Súr jılan qısımlap, shayanlar sorıp,
Ǵıjlaǵan uwayım shıqpaydı oyda (K, 1960, 41)
Baspaqlarıń – qara bórge,
Aydap salıp otlaw jerge (B, 1950, 154).
Sarǵaytıp meniń júzimdi,
Kelgen jeriń qayda bolar? (B, 1950, 120).
Sonıńday kelbetli, kúygelek kózli,Búbil sayrar onıń sóylese tili (O, 1960, 29).
Demek, shayırlardıń shıǵarmalarındaǵı evfemizmler sózlerdiń sapasın bunnan bılay da jetilistiriwde belgili orın iyeleydi.
Juwmaq
Juwmalap aytqanda Tabu individual belgige iye bolǵan hádiyse.Bul sóylewshinıń sóylew jaǵdayına bolǵan múnasebetine baylanıslı.J.Holderdıń táriypine góre,” Erkek adam ushın evfemizm bolǵan nárse,hayal adam ushın disfemizm bolıwı múmkin”.Demek,tabu hám evfemizmdı gender belgilerine baylanıslı úyreniw múmkin.
Izertlewshilerdıń pikirine góre evfemizmlar sinonimiyanıń qollanılıw forması esaplanadı.(realizatsiya).Sóylewshi ushın naqolay bolǵan túsiniklerdi almastırıp atap keletuǵın sóz yáki sóz dizbegi evfemizm esaplanadı.Bıraq sininim anıq sinonim emes,ol kontekstual tıykarǵa iye sinonim esaplanadı.M.Muammediyev atap ótkenindey,hár bir tildiń sózlik quramınıń rawajlanıwı tildıń ishki imkaniyatlarınan kelip shıǵadı.Ulıwma alǵanda,tilde qollanıwshı sózlerdıń sinonimlik qatarında evfemizmlerdıń
ornı sezilerli.
Stilistik belgilerine baylanıslı evfemizmler obrazlılıq hám stilistik qollanılıwı,sóylewde joqarı dárejede emotciya beriw menen ápiwayı sinonimlerden parq qılsada,sinonimiyanı rawajlandırıwshı tıykarǵı belgilerden biri esaplanadı.
Evfemik belgiler bas (denotat) túsinik penen baylanıslı tematikalıq hám sematik sózlikler dúziw imkanin beredi.Bunda sinonimiya qatarlarınıń hár biri sóylew funksiyasına góre bahalanadı.
Evfemik sinonimlerdıń rawajlanıwı,harakteri yaki ulıwma sóylewi birdey emes.Olar kóp jaǵdaylarda denotat (tabu) túsiniginıń oń,bazıda ese teris konnotatlardan payda boladı.


Paydalanılģan àdebiyatlar
1.Ismatullayev "Házirgi ózbek tilida tabu va evfemizm sózlar" Toshkent 2008.
2.Omonturduyev."Ózbek nutqining evfemik asoslari"Toshkent 1997.
3.Kochkarova "Túrk tilida tabu va evfemizlarning óziga xos xususiyatlari"
4.Radjabova "Fors tilida tabu va evfemizlarning semantik tahriri"
5.Xojiev "Tilshunoslik terminlari"Toshkent 2002.