Tema: Tasiw sanin aniqlaw Joba

2. Ionlardıń háreketleniw tezligi jáne onı anıqlaw usılları.

Ilgeri aytıp ótkenimizdek, elektroliz waqtında anion hám kationlar elektr tasıwshılar esaplanadı. Hár bir ion óziniń zaryabiga teń elektr tasıydı. Eger anion menen kationni zaryadlar úlkenligi birdey bolsa, olar barovar tezlik menen háreketlenip atırǵan bolsa, anionlarning tashigan elektr muǵdarı kationlarning tashigan elektr muǵdarına teń boladı.

Ionlardıń háreketleniw tezligi olardıń tábiyaatına, makuchlanganligiga, konsentraciyaǵa, temperaturaǵa, ortalıqtıń jabısqaqlıǵına hám basqalarǵa baylanıslı boladı. Ionlardıń háreketleniw tezligi ádetde júdá kishi, molekulalardıń gazlar daǵı háreketleniw tezligi bir neshe ret kishi boladı. Buǵan sebep mınada, ionlardıń arnawlı bir baǵdardaǵı háreketleniw tezligine ortalıq, erituvchining molekulaları úlken qarsılıq kórsetedi. Tok berilgunga shekem ionlar túrli jóneliste tártipsiz hárekette boladı ; tok berilgennen keyin bolsa anionlar anod tárepke háreketlenedi. Bul tártipli háreketke erituvchining tártipsiz háreketde bolǵan molekulaları qarsılıq kórsetedi.
Ionlardıń háreketleniw tezligin anıqlawdıń túrli usılları bar. Eń ápiwayı usıl reńli ionlardıń háreketleniw tuzligini anıqlaw usılı bolıp tabıladı. Ol-simon nayga eki elektrod shama menen 1/3 bólegine shekem kaliy xlorid eritpesi quyıladı, ajratqısh voronkasiga bolsa ionlarınan biri reńli bolǵan duz, mısalı, kaliy permaganat KMnO4 eritpesi quyıladı. Ajratqısh voronka jo'mragini aste ashıp. Ol-simon nayga elektrodlar kaliy xlorid eritpesine botgunga shekem tómenden KMnO4 permaganat eritpesi qiritiladi. Bunda eki eritpe arasında shegara anıq bilinib turıwı kerek. Keyininen elektrodlarǵa ózgermeytuǵın elektr tokı berilsa, málim waqıt ótkennen keyin ajırasıw shegarası kóteriledi. SHundan keyin Ol-simon nayning eki tirsagidagi eritpeler shegarası arasındaǵı parq (sm esabında ) ólshep alınadı hám soǵan ketken waqıt anıqlanadı. Iondıń háreketleniw tezligi tómendegishe tabıladı : h
W _MnO4 = ------ sm/sek
t
Bunda h - shegaralar parqı, t - waqıt, sekund esabında.
Bul metoddıń anıqlıq darajsi joqarı bolmaǵanlıǵı sebepli kem qollanıladı. Ionlardıń háreketleniw tezligi, ádetde elektr ótkezgishlik tiykarında esaplab tabıladı.
Esaplawda, kóbinese, ionlardıń absolyut tezliginen paydalanıladı. Elektrodlar arasındaǵı aralıq eritpe sm, potensiallar ayırması eritpe v bolǵanda, iondıń eritpe sekundta sm esabında basqan jolı iondıń absolyuttezligi dep ataladı. Tómendegi 4-kestede birpara ionlardıń 180 Sdagi absolyut tezlikleri ma`nisi keltirilgen.

4 - jadval.