Tema: Tasiw sanin aniqlaw Joba

Tema: Tasiw sanin aniqlaw


Joba:
Kirisiw
I. Tiykarǵı bólim
1. 1. Elektroliz. Faradey nızamı.
1. 2. Ionlardıń háreketleniw tezligi jáne onı anıqlaw usılları.
1. 3. Eritpelerdiń elektr ótkezgishligi.
II. Elektr ótkezgishlik, ionlar konsentraciyası hám ionlardıń háreketsheńligi arasındaǵı baylanısıw.
2. 1. Elektr ótkezgishlik, ionlar konsentraciyası hám ionlardıń háreketsheńligi arasındaǵı baylanısıw.
2. 2. Ionlardıń jıldamlıǵı hám tasıw sanın anıqlaw.
Juwmaq
Paydalanılǵan ádebiyatlar


Kirish

Fizikalıq ximiyaniń ximiyalıq energiyanıń elektr energiyasına hám kerisinshe, elektr energiyasın ximiyalıq energiyaǵa aylanıwı menen baylanıslı bolǵan nizamlıqlardı úyrenetuǵın bólimi elektroximiya dep ataladı. Elektroximiya úlken ámeliy áhmiyetke iye bolıp. Elektroliz, elektr ótkezgishlik hám elektr yutuvchi kúshler haqqındaǵı tahlimotlarni úyrenedi.

Barlıq elementlar elektr ótkezgishligi jixatidan ótkizgish, yarım ótkizgish hám bólek ójireler (dielektriklar) ga bólinedi. Ótkeriwshilerdiń ózi I tur hám II tur ótkeriwshilerge bólinedi. eritpe tur ótkeriwshilerge barlıq metallar hám olardıń eritpeleri, sonıń menen birge kómir hám grafit kiredi.
II - tur ótkeriwshilerge elektrolitlarning (duzlar, kislota hám tiykarlardıń ) eritpeleri hám suyıqlanmalari kiredi. Bo'larda elektr tokı elektrlit ionları arqalı uzatıladı (ionlı uzatuvchanlik), nátiyjede element ximiyalıq jixatdan ózgeredi.

I. Tiykarǵı bólim
1. 1. Elektroliz. Faradey nızamı.

Eritpelerde elektr tokı tásirinde ximiyalıq reaksiyalar (tiykarlanıp, ajırasıw reaksiyaları ) júz bolatuǵın process elektroliz dep ataladı.

Elektroliz elektr tokı tásirinde ıdıraw bolıp esaplanadı.
Elektroliz procesi sanaat hám awıl xojalıǵında úlken ahamityaga iye. Mısalı, xlor hám o'yuvchi sıltılar palaw duzı eritpesin elektroliz etip alınadı. Ammiak sintezi ushın zárúr bolǵan taza vodorod suwdı elektroliz qılıw jolı menen alınadı.
Elektroliz processinde elektrod - elektrolit shegarasında elektroximiyaviy reaksiyalar júz bolıp, bunda elektrod menen eritpe degi ionlar (molekulalar ) óz-ara elektron almasadı. Katodda elektronlar elektroddan ionǵa (yamasa molekulaǵa ), anodda bolsa ionnan (molekuladan ) elektrodqa ótedi, bunda ionlar yamasa molekulalar óziniń eelektr zaryadın yoo'qotadi yamasa ózgertiredi.
Elektrodlarda júz bolatuǵın elektroximiyaviy reaksiyalarda tek elektronlar elektr tasıwı, eritpe degi ionlar jsa valentligini ózgertiwi, leki elektrodlarda zaryadsızlanmasligi da múmkin.
Ingliz alımı M. Faradey elektrolizni tájiriybede úyrenip, eki zárúrli nızamdı jańalıq ashtı :
elektroliz waqtında elektrodlardan elementlar muǵdarı elektrolit arqalı ótken elektr muǵdarına tuwrı proporsional bolıp tabıladı;
hár qıylı elektrolitlardan birdey muǵdardaǵı elektr ótkerilgende elektrodlarda ajraladi`ǵan (ózgeretuǵın ) elementlar muǵdarı sol elementlardıń ximiyalıq ekvivalentlerine tuwrı proporsional bolıp tabıladı.
AgNO3, CuSO4 hám H2 SO4 eritpeleri orqaldi bir kulon elektr o'tkao'ilganda qatarda 1, 118 mg gúmis, 0, 3293 mg mıs hám 0, 010446 mg vodorod ajralıp shıǵadı. Bul shamalar elektroximiyaviy ekvivalentler dep ataladı. Ximiyalıq ekvivalent elektroximiyaviy ekvivalentke koefficient ózgermeytuǵın shama bolıp. eritpe 96487±1, 6 K/g-ekv (pútinlanganligi 96500) ga teń hám ol Faradey sanı F dep ataladı. SHunday etip, elektroliz usılı menen eritpe g. ekv element ajıratıp alıw yamasa onı ózgertiw ushın bir Faradey elektr jumsaw kerek.
Shınjır arqalı ótken elektr muǵdarın anıq ólshew metodı Faradey nızamına tiykarlanǵan. Bunday ólshewler ushın gúmisli, misli, ionlı hám basqa kulonometrler isletiledi. Bul ásbaplarda elektroliz ónimleri tartıladı, titrlanadi yamasa onıń kolemi olshenedi. Elektroliz ónimleriniń muǵdarı málim bo'lgach, sarplanǵan elektr muǵdarı ańsato tabıladı.
Elektroliz sanaatında júdá kóp processlerde, ásirese, ximiya sanaatında keń qollanıladı ; suyıqlantirilgan kriolit Na3 AlF6 dan alyuminiy alıw, suyıqlantirilgan MgCl2 ni elektroliz etip magniy alıw, misni qosımshalardan tazalaw, silti hám duz eritpelerin elektroliz etip taza vodorod alıw hám basqalar. Bunnan tısqarı buyımlar sırtına basqa metallar oraw, yaǵnıy xromlash, nikellash, kadmiylash sıyaqlı jumıslar da elektrolitik usılda atqarıladı.

1.