Темир йул транспортида бошкаришнинг

 
2.2. OSKAR-SNG avtomatlashtirilgan tizimi 
 
OSKAR boshqarish tizimi butun Rоssiya temir yo’l trаnspоrti ilmiy-tаdqiqоt 
instituti jamoasi tomonidan Rossiya temir yo‘llarida ekspluatatsiya ishining 
borishini nazorat qilish va boshqarish jarayonlarini avtomatlashtirish uchun 
yaratildi. MDH mamlakatlari vagonlar parkini kuzatish, nazorat qilish va 
boshqarish jarayonlarini avtomatlashtirish – OSKAR-SNG – asosiy kichik 
tizimlardan biri bo‘lib hisoblanadi. 
Bugungi kunda OSKAR-SNG tizimi ikki daraja(bosqich)li bo‘lib hisoblanadi. 
Birinchi daraja – MDH mamlakatlari vagonlar parkini “RJD” OAJning 
tashishlarni markazlashgan boshqaruvi darajasida boshqarish. 
Ikkinchi daraja – MDH mamlakatlari vagonlar parkini temir yo‘llar 
markazlashgan boshqaruvi darajasida boshqarish. 
Keyinroq yirik saralash va yuk stansiyalari ishchi-xodimlari uchun MDH 
mamlakatlari vagonlaridan foydalanishni nazorat qilish bo‘yicha AIJ ishlab chiqish 
ko‘zda tutilgan. 
OSKAR-SNG tizimining asosiy ishchi bo‘g‘inlari – MDHmamlakatlari 
vagonlar parkini nazorat qilish va boshqarish bo‘yicha dispetcherlarning 

---

48 
ixtisoslashtirilgan AIJlari hisoblanadi. AIJlar xorijiy vagonlarning umuman tarmoq 
poligonida va ayrim temir yo‘llarda joylashishi, siljib borishi va uzatilishini tezkor 
kuzatib turish uchun mo‘ljallangan. AIJlar texnik asosini shaxsiy kompyuter 
tashkil qilib, u markaziy blok, rangli tasvirli monitor, tashqi boshqarish jihozlari 
(klaviatura va “sichqoncha” boshqarish qurilmasi) kiradi. 
OSKAR-SNG AIJ poezd dispetcheriga qo‘yidagi ma’lumotlarni beradi: 
1. Temir yo‘ldagi vagonlar holati: 
- stansiyalarda poezdlarsiz; 
- nosoz; 
- vagon raqamlari bo‘yicha. 
2. Ijaraga olingan vagonlar mavjudligi (tanlash sharti): 
- tarmoq, yo‘llar, NODlar bo‘yicha; 
- mulkdor-davlatlar bo‘yicha; 
- vagon raqamlari bo‘yicha. 
3. MDH mamlakatlari vagonlarining RF temir yo‘llarida bo‘lish vaqti (tanlash 
sharti): 
- tarmoq va yo‘llar bo‘yicha; 
- temir yo‘llarida bo‘lish vaqtining berilgan intervallari bo‘yicha; 
- temir yo‘lda bo‘lish vaqtining berilgan intervallari bo‘yicha; 
- harakatlanuvchi tarkib turiga ko‘ra; 
- mulkdor-davlatlar bo‘yicha. 
4. Vagonlarni ulanish punktlari bo‘yicha uzatish (tanlash sharti): 
- MDH vagonlarini ulanish punktlari (davlatlararo va yo‘llararo) bo‘yicha 
umumiy qabul qilish va topshirish (uzatish), quyidagilarni ajratib olgan holda: 
jami, yuk ortilgan, bo‘sh, harakatlanuvchi tarkib turlariga ko‘ra, mulkdor-
davlatlar bo‘yicha; 
- MDH mamlakatlarining bo‘sh va yuk ortilgan vagonlarini muayyan ulanma 
punktlari bo‘yicha harakatlanuvchi tarkib turiga ko‘ra qabul qilib olish va 
topshirish; 
- poezdlarda mavjudligiga ko‘ra; 

---

49 
- vagon raqamlariga ko‘ra. 
5. Nosoz vagonlar mavjudligi (tanlash sharti): 
- tarmoq, yo‘llar bo‘yicha; 
- harakatlanuvchi tarkib turi bo‘yicha; 
- temir yo‘llarida bo‘lish vaqtiga ko‘ra; 
- temir yo‘lda bo‘lish vaqtiga ko‘ra; 
- ta’mirda bo‘lish vaqtiga ko‘ra; 
- vagon raqamlariga ko‘ra. 
Shuningdek nosozlik sabablari, ta’mirlash bajarilgan depo, vagonlarni nosozlar 
qatoriga kiritgan temir yo‘l va stansiya ko‘rsatiladi. 
6. Vagonlar yuklash yo‘nalishlariga rioya qilmaslik (tanlash shartlari): 
- temir yo‘llar bo‘yicha; 
- mulkdorlari bo‘yicha; 
- vagon raqamlari bo‘yicha. 
Yo‘l boshqarish markazlari (YBM) darajasida OSKAR-SNG dispetcherga 
quyidagi shunga o‘xshash asosiy vazifalar doirasida axborotni taqdim etadi. 
1. Yo‘lda vagonlar mavjudligi (tanlash shartlari). 
2. Ijaraga olingan vagonlar mavjudligi (tanlash shartlari). 
3. MDH mamlakatlari vagonlarining temir yo‘lda bo‘lish vaqti (tanlash 
shartlari). 
4. Vagonlarni ulanma punktlar bo‘yicha uzatish (tanlash shartlari). 
5. Nosoz vagonlar mavjudligi (tanlash shartlari). 
6. Vagonlar yuklash yo‘nalishlariga rioya qilmaslik (tanlash shartlari). 
Shuningdek “Statistika tahlili” vazifasi doirasida axborot ham taqdim etiladi 
(tanlash shartlari): 
- yo‘lda bir oy davomidaMDH mamlakatlari vagonlarining mavjudligi tahlili; 
- yo‘lda bir oy davomida MDH mamlakatlari vagonlari topshirilishining 
tahlili; 
- yo‘lda bir oy davomida MDH mamlakatlari vagonlari qabul qilinishining 
tahlili. 

---

50