Тemir yo’l muhandisligi

Zovurlarning eng maqbul o'lchamlari hisobi

Suv sarfi Q va zovur tubining bo'ylama qiyaligi i berilgan. Uning ko'ndalang kesimi o'lchamlarini (b va h) aniqlash va zarur holda zovur tubi va kesiklarning tegishli mahkamlanishini tanlash talab etiladi.
Bu masala tanlash yo'li bilan yoki analitik uslubda to'g'ridan-to'g'ri yechish orqali hal qilinishi mumkin. Bunda zovurning gidravlik jihatdan eng maqbul kesimini aniqlab olgan ma’qul, chunki bunday kesim eng kam hajmli tuproq ishlarini talab qilib, uni uchastkadagi zovur hisob-kitobi uchun ham qo'llash mumkin.
Gidravlik jihatdan eng maqbul kesim hisobi quyidagi tartibda bajariladi:

1. 
   “Jonli” kesim maydoni aniqlanadi ω_min
   

ω_min=
ω_min= =0.9726
bu yerda у = 1,3 - o'zan g'adir-budurligi koeffitsiyenti; n = 0,020-0,025
a = k = 2
a = k = 2 =3.6055
m - zovur kesigining joylashish qiyaligi; odatda m=1.5.

2. 
   Zovurning ishchi chuqurligi hisoblab topiladi.
   

h =
h = =0.6797 m

3. 
   Zovurning tubi bo’yicha eni hisoblab topiladi.
   

b =
b = m
agar b < 0,6 m bo'lsa, u holda b = 0,6 m deb olinadi va h quyidagi formula bo'yicha qayta hisoblanadi
h =
h = =0,7885 m
Ushbu holda olingan kesim endi gidravlik jihatdan eng maqbul bo'lib chiqmaydi.

4. 
   Gidravlik radius hisoblab aniqlanadi
   

R =
R = =0.3943 m

5. 
   Zovurdagi suvning o'rtacha oqish tezligi aniqlanadi
   

V = C
V = =1,735 m/s,
bu yerda i - zovur tubining berilgan (qabul qilingan) qiyaligi
C =
С =

6. 
   Topilgan tezlik yo'l qo'yiladigan tezlik bilan solishtirilib, undan keyin zarur mustahkamlash tipi tanlab olinadi
   

vdop 1.735 m/s< 1.95 m/s
Agar tanlab olingan mustahkamlash tipi boshqa g'adir-budurlik koeffitsiyentiga ega bo'lsa, u holda n ning yangi qiymatida zovur o'lchamlariga aniqlik kiritadigan qayta hisob-kitobni amalga oshirishga to'g'ri keladi.

2.