Темирйўлларни перегонларда ва станцияларда қор кўчкиларидан ҳимоя қилиш

Стрелкали ўтказгичларни тозалаш учун стационар қурилмалар
Стрелкали ўтказгичларни қордан ўз вақтида ва тез тозалаш учун турли хил стационар пневматик, электр ва газ иситиш қурилмалар қўлланилади. “Гипротранссигналсвяз” институти томонидан ишлаб чиқилган масофадан бошқариш пулти билан энг кўп ишлатиладиган пневматик пуфлаш қурилмалари:
- белгиланган иш режимида стрелкали ўтказгичларни муқобил тозалашни таъминлайдиган, паст силжиш жойларида катта станцияларда ишлатиладиган босқичма-босқич бошқариш тизимига эга битта дастур;
- ўрта ва оғир қор кўчувчан ҳудудларида жойлашган интенсив поезд ва манёвр ишлари олиб бориладиган йирик станцияларда ишлатиладиган блокларни бошқариш тизимига эга кўп дастур;
- оралиқ станцияларда кичик компрессорли пневматик тозалаш қурилмалари, шунингдек битта масофадан бошқариш пултлари учун.
Ўқлар учун автоматик ҳаво тозалаш мосламалари қуйидагилардан иборат:
- махсус арматура – сиқилган ҳавони остряк ва рамали рельс орасидаги бўшлиққа йўналтирадиган найсимон қувурлар;
- чиқарилган остякка ҳаво етказиб беришни бошқарадиган электропневматик клапанлар;
- электр марказлаштириш пости ёки стрелка пости биноларига ўрнатилган масофадан бошқариш ускуналари;
- стрелка бошқарув панелига ўрнатилган бошланғич ускуналар;
-компрессор агрегатлари.

Расм. 4.11. Пневматик пуфлаш қурилмасининг диаграммаси: 1-рамали рельс; 2-остряк; 3-пуфлаш найлари – тарқатиш қувури; 5-найга чиқиш чиқиш; электропневматик валф; 7-пуфлаш учун портатив шлангларни улаш; 8-магистрал қувур линияси.

Амалиёт шуни кўрсатадики, пневматик пуфлаш ускуналари стрелкаларни фақат қиши қаттиқ бўлган жойларда қордан қониқарли даражада тозалайди.

Эрувчанлик юқори бўлган жойларда нам қор ёғади, электр ва газ иситиш ускуналари самаралироқ бўлади.
Стрелкали ўтказигчларни иситиш учун турли конструкциядаги электр иситгичлар ишлатилади. Энг кенг тарқалган стержен шаклида ва тагликбоп. Думалоқ битта симли электр иситгичлар (ташқи диаметри 16 мм) 25-75 Гц оқим частотаси билан ишлайдиган рельс занжирлари бўлган жойларда, стержен шаклда текис овал икки симли (6х12 мм қирқимли) ва -барча участкаларда қўлланилади.
Асосий электр иситгич қиздирилганда рамали рельсга нисбатан эркин ҳаракатланиши керак. Тагликбоп иситгичлар рамали рельснинг таглиги остидаги шпаллар орасига ўрнатилади, уларга иккита металл тутгич билан бириктирилади.
Стрелкаларни тозалаш учун электр иситиш мосламалари қаттиқ пўлат трубкалар бўлиб, уларнинг ичида никромли симнинг чўлғам спирали ва электр изоляторининг массаси (магний оксиди) жойлаштирилган. Оқим спиралдан ўтганда, қорни эритиш ва ҳосил бўлган намликнинг буғланиши учун зарур бўлган иссиқлик белгиланади.
Қувватни ўчириш бўйлама электр таъминоти линияларидан ёки маҳаллий манбалардан пастга тушадиган подстансиялар орқали амалга оширилади.
Электр иситиш тизимига қуйидагилар киради: электр таъминоти ва қурилмаларни бошқариш учун кабел тармоқлари; ажратиш трансформаторлари ва бошланғич ускуналари бўлган шкафлар; электр иситгичлар; станция хизматчисининг биноларига масофадан бошқариш пултлари ўрнатилди. Шкафлар иситиладиган стрелкалар ёнида жойлаштирилади. Ажратиш трансформаторининг кучига қараб битта шкафга 6 тагача стрелка уланиши мумкин. 50 Гц частота билан ишлайдиган рельс занжирлари бўлган участкаларда автоматик изоляцияни кузатиш машиналари иситиш тизимини ундан оқим оқиши 10 мА дан ошганда, бошқа участкаларда — 40 мА дан ошганда ўчиради.
Қуйидаги электр иситиш схемаси одатда амалга оширилади. Мачтали ажратгич орқали пастга тушадиган трансформаторга электр энергияси берилади. 220 В кучланишни тарқатиш тармоғи орқали бошқарув шкафларига ўтади. Электр иситгичларнинг электр таъминоти тизимидаги электр изоляциясини бошқариш махсус қурилма томонидан амалга оширилади.

Расм . 4.12. Газли иситиш қурилмасининг ишлаш схемаси:
МГП-магистрал газ қувури; ЕП-электр таъминоти; ИБ —
ижро этувчи блок (А-босим регулятори; Б-сақловчи клапан; В — электромагнит клапан; Г- тиргак арматура босим ўлчагич билан; Д-ёндирувчи қурилма); ПУ – бошқарув пульти; 1-электр занжирининг ёниш даври ва уларнинг ишлашини назорат қилиш; 2-электр коллектор; 3-паст босимли газ қувури; 4-газ коллектори; 5-горелка.

Электр энергияси етарли бўлган жойларда стрелкаларни электр иситиш иқтисодий жиҳатдан мақсадга мувофиқдир. Табиий газ етарли бўлган жойларда стрелкаларни газ билан иситиш самаралироқ бўлади.

Стрелкаларни газ билан иситишни ўрнатиш иккита асосий қисмдан иборат: газ иситиш мосламаси ва газ таъминоти тармоғи (расм. 4.12).