Tenglama turlari[tahrir | manbasini tahrirlash]
Tenglamalarning juda ham turi koʻp. Quyida eng muhim turlari haqida qisqacha toʻxtalib oʻtilgan:
Chiziqli tenglamalar[tahrir | manbasini tahrirlash]
Asosiy maqola: Chiziqli tenglama
Chiziqli tenglama grafigi
Chiziqli tenglama bu ikkala tomoni ham birinchi darajali (nomaʼlum) koʻphadlardan iborat tenglamadir. Chiziqli tenglamani quyidagi koʻrinishda ifodalash mumkin: ax + b = 0, bu yerda a — nol boʻlmagan son, b — ozod had.
Kvadrat tenglamalar[tahrir | manbasini tahrirlash]
Asosiy maqola: Kvadrat tenglama
Kvadrat tenglama koʻp hadli, bir oʻzgaruvchili va ikkinchi darajali tenglamadir. Umumiy koʻrinishi odatda quyidagicha ifodalanadi:
{\displaystyle ax^{2}+bx+c=0.\,}
Bu yerda a, b, c — haqiqiy sonlar va a≠0. Agar a=1 boʻlsa, kvadrat tenglama keltirilgan tenglama, agar a≠1 boʻlsa, keltirilmagan tenglama deyiladi. a, b, c sonlari quyidagicha ataladi:
a — birinchi (bosh) koeffitsiyent;
b — ikkinchi koeffitsiyent;
c — ozod had.
Kvadrat tenglama ildizlari quyidagi formula boʻyicha topiladi:
{\displaystyle x={\frac {-b\pm {\sqrt {b^{2}-4ac}}}{2a}}.}
Asosiy maqola: Ratsional tenglama
Ratsional tenglama deb ratsional ifodalardan tuzilgan tenglamaga aytiladi. Agar f(x) va g(x) ratsional ifodalar boʻlsa,
{\displaystyle f(x)=g(x)}
tenglama ratsional tenglama deyiladi. Bunda agar f(x) va g(x) butun ifodalar boʻlsa, tenglama butun tenglama deyiladi. Agar f(x), g(x) ifodalardan hech boʻlmaganda biri kasr ifoda boʻlsa, f(x)=g(x) ratsional tenglama yoki kasr tenglama deyiladi. Chiziqli, kvadrat tenglamalar butun tenglamalardir.
Bikvadrat tenglamalar[tahrir | manbasini tahrirlash]
Asosiy maqola: Bikvadrat tenglama
Bikvadrat tenglama deb toʻrtinchi darajali tenglamaga aytiladi. Umumiy koʻrinishi quyidagicha ifodalanadi:
{\displaystyle ax^{4}+bx^{2}+c=0.}
Bu yerda a≠0.
Asosiy maqola: Irratsional tenglama
Irratsional tenglama deb tarkibida ildiz belgisi ostida oʻzgaruvchi boʻlgan tenglamaga aytiladi. Irratsional tenglamalarni yechishning ikkita usuli keng tarqalgan. Bular tenglamaning ikkala tomonini bir xil darajaga koʻtarish va yangi oʻzgaruvchilar kiritish usullaridir.
Koʻrsatkichli tenglamalar[tahrir | manbasini tahrirlash]
Asosiy maqola: Koʻrsatkichli tenglama
Koʻrsatkichli tenglama yoki darajali tenglama matematik darajasi koʻphaddan iborat tenglamadir. Koʻrsatkichli tenglamani odatda
{\displaystyle a^{f(x)}=a^{g(x)}}
(bu yerda a>0, a≠1) koʻrinishga keltirish mumkin.
Logarifmik tenglamalar[tahrir | manbasini tahrirlash]
Asosiy maqola: Logarifmik tenglama
Logarifmik tenglama deb tarkibida logarifmlar boʻlgan tenglamaga aytiladi. Logarifmik tenglama odatda
{\displaystyle \log _{a}{f(x)}=\log _{a}{g(x)}\,}
(Bu yerda a >0, a≠1) koʻrinishga keltiriladi.
Parametrli tenglamalar[tahrir | manbasini tahrirlash]
Do'stlaringiz bilan baham: |
