Tense degan atama bilan ifodalanadi. Macmillian English Dictionary for Advanced Learners lug'atida zamon, ya'ni tense

muallif gapi+soʻroq olmoshi+bir zamon orqaga surilgan darak gap

He asked me 'What do you do?' (soʻroq gap)

He asked me what I did. (bir zamon orqaga surilgan darak gap)

I asked Jane 'Where is your brother going?' (soʻroq gap)

I wanted to know where her brother was going. (bir zamon orqaga surilgan darak gap)

He asked me 'Why did she leave early?' (soʻroq gap)

He asked me why she had left early. (bir zamon orqaga surilgan darak gap)
Eslatma: Soʻroq gaplarda savol kimdan soʻralayotganligiga e'tibor berish lozim va shunga qarab
oʻzlashtirma gapda egani toʻg'ri qoʻya olamiz.
They asked Tom 'Are you a student?'
They asked Tom whether he was a student.
(savol Tomdan soʻralmoqda, shuning uchun
koʻchirma gapdagi you olmoshi oʻzlashtirma gapda
he olmoshiga oʻzgartirilishi lozim.
Hamdam Atajanov

---

56
Oʻ
ZLASHTIRMA GAPLARDA BUYRUQ GAPLARNI IFODALASH
Ingliz tilida buyruq gaplar II shaxsga qaratiladi va gap boshida hozirgi zamondagi fe'l qoʻllaniladi.

Sit down. (Oʻtiring)

Don't move! (Qimirlama!)
Oʻzlashtirma gaplarda buyruq gaplar ham ikkita qurilma asosida shakllantiriladi:
Agar buyruq gap boʻlishli boʻlsa, oʻzlashtirma gapda to+verb infitiniv shaklida qoʻllaniladi:

The teacher asked us 'Sit down, please' (Koʻchirma gap)
The teacher asked us to sit down.
Agar buyruq gap boʻlishsiz boʻlsa, oʻzlashtirma gapda not to+verb infinitiv shaklida qoʻllaniladi:

Tom told me 'Don't move' (Koʻchirma gap)
Tom told me not to move.
Modal fe'llar bilan hosil qilingan iltimos, taklif ma'nosidagi soʻroq gaplar ham mazmunan buyruq gap
hisoblanadi.

Jane asked me 'Can you close the door?'

He asked me 'Would you like to drink some tea?'
Yuqoridagi gaplarni ham oʻzlashtirma gapga aylantirganda buyruq gap qoidasi qoʻllaniladi.

Jane asked me to close the door.

He offered to drink some tea.
Eslatma: Qabul qilingan test standartlariga koʻra, agar muallif gapi hozirgi zamonlardan birida ifodalangan
boʻlsa, unda koʻchirma gapni oʻzlashtirma gapga aylantirgada zamonlar va unga bog'liq soʻzlarni
oʻzgartirish shart emas.

She says 'I am happy today' (She says - muallif gapi hozirgi zamonda)

She says that she is happy today.

He has said 'I have brought all my things' (He has said - muallif gapi hozirgi tugallangan zamonda)

He has said that he has brought all his things.
Hamdam Atajanov

---

57