Termiz agrotexnologiyalar va innovatsion rivojlanish instituti agrologistika va biznes fakulteti veterinariya meditsinasi

Hayvon tanasining tashqi muhitdagi holati - Poza.
Hayvonning tashqi muhitda to’tgan holati 2 xil bo’lishi mumkin:
1. Tabiiy yoki fiziologik holat - bunda hayvon o’z xoxishi bilan holatini o’zgartira oladi. Bu yotgan, tikka turgan, o’tirgan yoki harakatdagi holatda bo’lishi mumkin. Qoramollar odatda oziqlangandan keyin yotadi, sekin turadi. Otlar ko’pincha tikka turadi, yotganda yon tomoni bilan yotadi, odam yaqinlashsa sakrab turadi. Cho’chqalar oziqalangandan keyin ko’pincha yotadi, odam yaqinlashsa ham e’tibor bermaydi. Itlar tikka turgan, yotgan, o’tirgan va harakatdagi holatlarda bo’lishi mumkin.
2. Majburiy yoki patologik holat - bu kasalliklarda kuzatilib, hayvon o’z xoxishi bilan egallab turgan holatini umuman o’zgartira olmaydi, o’zgartirsa ham og’riq paydo bo’ladi. Buning o’zi 4 xil bo’ladi:
A) majburiy tik turgan holati - otlarda oriqlashda, qoqshol, plevrit, pnevmoniya, alveolyar emfizemada, miyada suv to’plansa; qoramollarda travmatik perikardit, kasalligida kuzatiladi.
B) majburiy yotgan holati - qoramollarda tug’ishdan keyingi parezda, og’ir kechadigan ketozda; otlarda mioglobinuriya, ensefalomiyelit kasalliklarida, miyaning travmatik jarohatlanishida, organizmning umumiy paralichida kuzatiladi. Cho’chqalar, itlar, mushuklar va yirtqich hayvonlar juda og’ir kechadigan kasalliklarda majburiy yotgan holatni oladi. Bunday hayvonlar to’shamalar ustida, qorong’i burchaklarda yotib oladi.
V) majburiy o’tirgan holati - otlarda sanchiq paytida, boshqa hayvonlarda ikki orqa oyoqlar paralichida, cho’chqalarda gastrit kasalligida kuzatiladi.
G) tabiiy bo’lmagan holatlar - ko’pincha kasalliklar uchun juda muhim belgi hisoblanadi. Qoramollar travmatik perikardit kasalligi bilan kasallansa boshini oldinga cho’zib, oldingi oyoqlarini kerib, yelkasini chiqarib, orqa oyoqlarini oldinga tortib turadi. Ketoz va tug’ishdan keyingi parez kasalliklarida majburan yotgan bo’ladi, bo’yin egilgan, boshi ko’krak ustiga qo’yilgan bo’ladi. Vaginit va metrit bilan kasallangan sigirlarning yelkasi ko’tarilgan, dumi yuqoriga ko’tarilgan, orqa oyoqlari keng qo’yilgan bo’lib, tez-tez siydik chiqarish holatini egallaydi.
Bosh miya kasalliklarida hayvonlar boshini devorga yoki oxirga tirab turadi. Og’ir kasalliklarda boshini va quloqlarini pastga osiltirib turadi. Otlarda sanchiq, bo’lsa boshini va bo’yinini egib, og’riq bor joyga qarab turadi, to’rttala oyog’ini keng qo’yib, tebranib turadi. Otlarning ensefalitida, sigirlarning meningitida, yosh hayvonlarning B₁ -gipovitaminozida hayvonlar bo’ynini yuqoriga qaytarib, boshini orqaga tashlab turadi.