Termiz agrotexnologiyalar va innovatsion rivojlanish instituti agrologistika va biznes fakulteti veterinariya meditsinasi

Teri qoplamasini tekshirish.
Teri qoplamasiga soch, jun, cho’chqalarning tuki, pat, par va tivit kiradi. Bularni tekshirish ham kasalliklarni aniqlashda katta ahamiyatga ega. Teri qoplamasi ko’rish va paypaslash usullari bilan tekshiriladi. Bunda junlarning bir tekisligi, qalinligi, teriga yotib turishi, yaltiroqligi, tushishi aniqlanadi.
Sog’lom, yaxshi boqilgan hayvonlarda junlar bir tekisda, qalin, teriga yotib turgan, yaltiroq va tushmaydigan bo’ladi. Faqat hayvonlar tulaganda junlar tushadi. Me’yorda cho’chqalarning tuki dag’al va siyrak bo’ladi. Lekin junlar qish paytida uzun va qalin, yozda kalta va siyrakroq bo’ladi.
Oziqlantirish va saqlash sharoitlari yomon bo’lsa, kasalliklar paytida teri qoplamasi hurpaygan, bir tekisda emas: ayrim joylarda qalin va uzun bo’lsa, boshqa joylarda siyrak va kalta bo’ladi; yaltiramaydi, bir-biriga yopishgan bo’ladi. Mexaniq ta’sirotlar natijasida, terining kasalliklarida, zamburug’li kasalliklarda, modda almashinishi buzilganda terining ayrim joylarida junlar tushgan bo’ladi. Terida ektoparazitlar (kana, burga, bit) bo’lsa, junlar siyrak bo’ladi. Sog’lom hayvonlarda bahorda va kuzda, fiziologik tulash paytida junlar tushadi. Bunda ham kasal, qari va oriq hayvonlarda tulash vaqti ancha cho’ziladi.
Kasalliklarda junlarning patologik tushishi kuzatiladi. Junning tushishini aniqlash uchun bor tutam jun qo’l barmoqlari bilan ushlanib, tortib ko’riladi. Agarda ushlagan junning hammasi yulinsa, jun tushayapti deb xulosa qilinadi. Agarda tortganda bir nechta jun yulinsa, jun tushmayapti deb xulosa qilinadi. Junning patologik tushishi teri yallig’langanda, qo’rg’oshin, simob va margimush bilan zaharlanganda, bug’oz likning oxirgi oylarida, manqa, o’lat va gripp kasalliklarida kuzatiladi. Junning sekin tushishi fassiolyoz, diktiokoulyoz, askaridioz, finnoz kasalliklarida bo’ladi.
Teri hosilalarini tekshirish.
Teri hosilalariga shox tuyoq va tirnoq kiradi. Bu hosilalar ko’rish va paypaslash usullari bilan tekshiriladi. Tekshirganda ularning shakli, rivojlanganligi, yuzasi, butunligi, yaltiroqligi, og’riq sezishi va qimirlashi aniqlanadi.
Sog’lom hayvonlarda shox tuyoq va tirnoqlarning yuzasi silliq butun, shakli o’ziga xos, tabiiy yaxshi rivojlangan, yaltiroq, og’riq sezmaydigan va qimirlamaydigan bo’ladi.
Hayvonlarni saqlash va oziqlantirish sharoitlari yomon bo’lsa, kasalliklarda shox, tuyoq va tirnoqlarning yuzasi g’adir-budir, yorilgan yoki singan, shakli o’zgargan, rivojlanishdan qolgan, yaltiroqligi pasaygan bo’lib, ushlab ko’rganda qimirlaydi va og’riq sezadi.