Termiz agrotexnologiyalar va innovatsion rivojlanish instituti zooinjeneriya, veterinariya va ipakchilik

Reja:
I.Kirish
II.Asosiy qism
1.O’tkir aseptik yallig’lanishlarni sovuq usullar bilan davolash
2 O’tkir aseptik yallig’lanishlarni issiq qo’llash bilan davolash
3 Yarim o’tkir va surunkali aseptik yallig’lanishlarni davolashda massaj usullarini qo’llash.

III. Xulosa
IV. Foydalanilgan adabiyotlar

KIRISH
O’zbekiston Respublikasi prezidenti Shavkat Mirziyoyevning 2017- yil 7- fevralda “O’zbekiston Respublikasining yanada rivojlantirish bo’yicha “Harakatlar strategiyasi“ to’g’risidagi qarori e’lon qilindi.

Ushbu farmonda 2017-2021 yillarda mamlakatimiz taraqqiyotini yanada jadallashtirishga doir ustuvor vazifalar belgilab berildi. Harakatlar strategiyasining 5 ta ustuvor yo’nalishlaridan to’rtinchisi ijtimoiy sohani rivojlantirishga qaratilgan.
Aholi farovonligini ta’minlash , bandlik, ta’lim –tarbiya tizimini taraqqiy ettirish masalasi ham o’rin egallagan. Ushbu farmonga binoan ta’lim va ilm-fan sohasini rivojlantirish uchun yana bir qator rejalar ishlab chiqildi va bu hali ham davom etmoqda. Bunda xalq ta’limi tizimida keng islohatlar olib borish orqali ta’lim tarbiya tizimining sifatini oshirish va buning natijasida Respublikamiz uchun zarur bo’lgan mutaxassislarni yetishtirish uchun alohida e’tibor qaratildi.
2017−2021 yillarda O‘zbekistonni rivojlantirish harakatlar strategiyasining beshta ustuvor yo‘nalishining ta’lim va fan sohasini rivojlantirish bosqichida:
• uzluksiz ta’lim tizimini yanada takomillashtirish yo‘lini davom ettirish, sifatli ta’lim xizmatlari imkoniyatlarini oshirish, mehnat bozorining zamonaviy ehtiyojlariga muvofiq, yuqori malakali kadrlar tayyorlash;
• ta’lim muassasalarini qurish, rekonstruksiya qilish, kapital ta’mirlash, ularni zamonaviy o‘quv-laboratoriya uskunalari, kompyuter texnikasi va o‘quv-metodik qo‘llanmalar bilan jihozlash bo‘yicha ishlarni amalga oshirish orqali ularning moddiy-texnika bazasini mustahkamlash yuzasidan aniq maqsadga qaratilgan chora-tadbirlarni ko‘rish masalalari yoritilgan [2].
Har tomonlama yetuk, barkamol yoshlarni yetishtirish uchun albatta malakali, o’z mutaxassisligini chuqur egallagan o’qituvchilar zarur. Shuning uchun xozirgi kunda o‘qituvchilar oldiga juda ko‘p vazifalar qo‘yilmoqda. Shu bilan birga talabalarga xam. Ayniqsa “Kasb ta’lim”i yo‘nalishi bitiruvchilariga. Chunki ular xam “Pedagogika”ni xam o‘zlarining yo‘nalishlari bo‘yicha mutaxassisliklarini xam bilishlari lozim. Ular kelajakda o‘smir yoshlar bilan ishlaganliklari uchun “Shaxsning fiziologik rivojlanishi” fanini bilishlari va ularni ta’lim texnologiyalari asosida dars mashg‘ulotlarini olib borishni bilishlari va qo‘llay olishlari lozim. Hayotimizning barcha sohalari kabi ta’lim tizimini ham modernizatsiyalash bugungi kunning eng dolzarb masalalaridan biri bo‘lib qolmoqda. Innovatsion ta’lim muhitini yaratish, uni xalqaro andozalarga to‘liq mosligini ta’minlash yoshlarimizni bugungi tez o‘zgaruvchan ijtimoiy hayotga muvaffaqiyatli ijtimoiylashtirishning muhim omilidir. «Kadrlar tayyorlash milliy dasturi»ni amalga oshirish uzluksiz ta’lim tizimining tuzilmasi hamda mazmunini zamonaviy fan yutuqlari va ijtimoiy tajriba asosida takomillashtirishni ko‘zda tutadi. Buning uchun, avvalo, barcha ta’lim muassasalaridagi dars jarayonlarini ilg‘or, ilmiyuslubiy jihatdan asoslangan zamonaviy uslubiyot bilan ta’minlash lozim.
Yosh 6 avlodga ta’lim-tarbiya berishning maqsadi, vazifalari, mazmunini yangilash tizimi oldida turgan dolzarb muammolardan biri hisoblanadi.
Barchamiz bugun chuqur anglab oldik-faqatgina zamonaviy asosda ta’lim-tarbiya olgan, jahonning manaman degan mamlkatlaridagi tengdoshlari bilan bellasha oladigan, jismoniy va ma’naviy jihatdan barkamol yoshlar biz boshlagan ishlarni munosib davom ettirish va yangi bosqichga ko‘tarishga qodir bo‘ladi.
Zamonaviy bilim berish uchun avvalo murabbiy o‘sib, rivojlanib kelayotgan avlodning turli davrlardagi fiziologik o‘zlashtirishlarini yaxshi bilib olgandagina o‘quv-tarbiya jarayonini to‘g‘ri tashkil eta oladi. Tashqi muhit sharoitining bola organizmiga ta’sirini gigienik ahamiyatini o‘rganishi esa bolalar salomatligini saqlash va mustahkamlashda o‘qituvchiga yordam beradi.
“Shaxsning fiziologik rivojlanishi” ining vazifasi o‘sish va rivojlanish qonuniyatlarini ochib berish, bir butun organizm, uning tizimlari, organlari, to‘qimalari va hujayralarini ishlash xususiyatlarini turli yoshga aloqadir davrlarda aniqlashdir.
Yosh fiziologiyasi organizmning individual rivojlanish jarayonida funksiyalar evolyusiyasini kuzatib boradi, fiziologik jarayonlarni o‘zaro munosabatlari va ular o‘rtasida bog‘lanish sabablarini aniqlab beradi. Shu bilan birga yuksak darajada tuzilgan materiya, ya’ni bosh miya po‘stlog‘ining organlar va umuman butun organizm faoliyatida etakchi rol o‘ynashini tushunib olishga yordam beradi.
Inson sog‘lig‘ini muhofaza qilish va mehnat qobiliyatini ko‘tarish haqida g‘amxo‘rlik qilish muhim davlat vazifalaridan biri hisoblanadi. Bu vazifalarni hal etishda, jumladan, kasalliklarning oldini olish, sog‘lom turmush tarzini targ‘ib qilishda tibbiyot xodimlari bilan bir qatorda pedagoglar ham katta kuch bo‘lib xizmat qiladilar.
Zamonaviy bilim berish uchun avvalo murabbiy o‘sib, rivojlanib kelayotgan avlodning turli davrlardagi o‘zgarishlarini, tashqi muhit sharoitining bola organizmiga ta’sirining gigienik ahamiyatini bilib olgandagina o‘quv-tarbiya jarayonini to‘g‘ri tashkil eta oladi. Yosh fiziologiyasining vazifasi o‘sish va rivojlanish qonuniyatlarini ochib berish, bir butun organizm, uning tizimlari, organlari to‘qimalari va hujayralarini ishlash xususiyatlarini turli yoshga aloqador davrlarda aniqlashdir.
Yosh fiziologiyasi organizmning individual rivojlanish jarayonida funksiyalar evolyusiyasini kuzatib boradi, fiziologik jarayonlarni o‘zaro munosabatlari va ular o‘rtasidagi bog‘lanish sabablarini aniqlaydi. Shu bilan birga yuksak darajada tuzilgan materiya, yaʻni bosh miya po‘stlog‘ining organlar va umuman butun organizm faoliyatida etakchi rol o‘ynashini tushunib olishga yordam beradi. O‘sib rivojlanib kelayotgan bola organizmining turli davrlarida, har xil organ va tizimlarning faoliyati bir qator o‘ziga xos xususiyatlar bilan harakterlanadi. Avlodni jismonan sog‘lom, aqliy va ruxiy jihatdan tetik, qaddi-qomati kelishgan qilib tarbiyalash uchun har qanday o‘qitish shaklidagi bilim muassasalari 7 tarbiyachi va o‘qituvchilari “Shaxsning fiziologik rivojlanishi” fani asoslari haqidagi bilimga ega bo‘lishlari kerak.
Shu boisdan, “Shaxsning fiziologik rivojlanishi” fani bo‘yicha talabalar egallagan nazariy bilimlarini mustahkamlash va chuqurlashtirish, shu asosida egallagan nazariy hamda amaliy bilimlarini kundalik kasbiy faoliyatlarida to‘g‘ri qo‘llay olishida amaliy mashg‘ulotlarni to‘g‘ri tashkil etish muhim o‘rin tutadi.
Ishning maqsadi va vazifasi: Dars jarayonida o`quvchi-talabalarga ma’qul shart-sharoitlarini yaratish zamonaviy texnik-texnologik vositalarni OTM va kasbxunar kolleji ustaxonalari moslashtirishni ilmiy metodik asoslarini yaratish. Darslarni olib borish metodikasini yangi pedagogik texnologiya asosida ishlab chiqish.


Mavzuning dolzarbligi:
–Tajribalar shuni ko’rsatadiki boshlagan ishni sabr toqat bilan mustaqil ravishda tinmay izlanish orqali oxiriga yetgandagina hayotda ko’zlagan maqsadalariga erishadilar. O’quvchi talabalarga an`aniviy hislatda tarbiyalashda mustaqil ishlarni aks ettish o’ziga hos muhim o’rin tutadi. O’quvchi yoshlarni hozirgi kundan axborot oqimini nihoyatda kattaligi, fan-texnika taraqqiyoti tufayli o’quvchi qanchalik mohir bo’lmasin, dars jarayonida fan bo’yicha qanchalik bilimga ega bo’lmasin, o’quvchilar bilimni yetkaza olmaydi. Uning to’ldirishni yagona yo’li talabalarning o’z ustida mustaqil ishlashlaridir. Shu nuqtai nazardan bizga berilgan
“Aseptik yallig’lanishlarni davolash” mavzusi hisoblanadi.

Kurs ishining maqsadi:
–Kurs ishida Aseptik yallig’lanishlarni davolash ilmiy va nazariy tadqiq qilish belgilab olindi.

-Kurs ishining vazifasi:
Aseptik yallig’lanishlarni davolash o’zgarishi haqida bilimimni rivojlantirish.
Kurs ishi tuzilishi: kirish, xulosa foydalanilgan adabiyotlar
ro`yxatidan iborat bo`lib, jami ____ sahifani tashkil etadi.

O’tkir aseptik yallig’lanishlarni sovuq usullar bilan davolash Shuni alohida ta’kidlash lozimki, yallig’lanish ko’pchilik kasalliklarning patogenezini negizini tashkil qiladi va yallig’lanish bosqich va davrlarini aniqlashda katta ahamiyatga ega.

Bu jarayon asosan tashqi va ichki muhit omillariga qarshi hujayra va to’qimalarning javob reaksiyasi bo’lib, nerv va gormonal boshqarilib organizmning umumiy reaktivligi bilan xarakterlanadi.
Shikastlantiruvchi omillar ta’siriga (biologik, kimiyoviy, fizik va boshqalar) javoban to’qimalardan yallig’lanish mediatorlari (gistamin, serotonin, vazoaktiv polipeptidlar - kinin, bradikinin, kalidin va boshqalar) ajralib chiqadi, ular silliq mushaklarga, qon tomirlari o’tkazuvchanligiga, nerv to’qimalariga va boshqalarga ta’sir qiladi.
Yallig’lanishning birinchi davri boshlang’ich bosqichida to’qima bazofillarining degranulyasiyasi tufayli ajralgan gistamin va serotonin ta’sirida kapilyar qon tomirlar devori kengayadi va o’tkazuvchanligi oshadi. Ikkinchi davrida vazoaktiv prolipeptidlarning paydo bo’lishi kuzatiladi, bu esa proteolitik fermentlarning qatnashishi bilan bog’liq bo’ladi. Gistamindan ozod bo’lgandan keyin vazoaktiv peptidlar (bradikinin, kalidin va boshqalar) hosil bo’ladi va proteazlar qon tomirlar devori komponentlariga ta’sir qilishi mumkin. Leykosit proteazlari tomir membranasini buzishi mumkin. Kanin silliq mushaklar tomirlarini kengaytirib va kapillyarlarning o’tkazuvchanligini oshiradi. Buning oqibatida shish rivojlanadi va kuchli og’riq paydo bo’ladi. Shunday qilib, yallig’lanishning boshlang’ich davrida oqsilga xos moddalardan tozalanish ro’y beradi. Bu moddalar kapillyarlarning kengayishi ular devorining o’tkazuvchanligini oshishiga va og’riqning paydo bo’lishiga sabab bo’ladi.
Keyingi yillarda biologik aktiv birikma prostoglandinlarning katta ahamiyatga ega ekanligi aniqlandi. Prostoglandinlar orasida shunday aktiv moddalar aniqlandiki, ular miqdorining oshishi yoki kamayishi silliq mushaklarni stimullaydi yoki funksiyasini pasaytiradi. Qon tomiriga va nerv sistemasiga ta’sir qiladi va hokazo. Ular qon oqishini kuchaytiradi, va kichik venalarda bosimni oshiradi. Trombositlarni stimullaydi va shu bilan birga qon va membranalarga ta’sir qiladi.
Talabalarga yuqoridagi ma’lumotlar tushuntirilgandan keyin ular kasal hayvon to’g’risida anamnez ma’lumotlarini yozadilar. Yallig’lanish jarayoni bilan kasal hayvonni tekshirib yallig’lanishning klinik belgilarini o’rganadilar, umumiy klinik tekshirish usullari asosan kasal hayvonda, darsning birinchi soatida amalga oshiriladi. Bunda yallig’lanishning asosiy klinik belgilari aniqlanadi, ya’ni qizarish, shish, mahalliy harorat, og’riq va funksiyaning buzilishi. Zarur bo’lganda harorat, siydik, qon va boshqa kasallik tarixida bor bo’lgan ko’rsatkichlar tekshiriladi.
Barcha yiringli yallig’lanish kasalliklarida qon olinib, tekshirish uchun laboratoriyaga yuboriladi va laboratoriyada talabalar qonni o’zlari tekshiradilar. Darsning ikkinchi soatida talabalar mustaqil ishlash uchun 4-5 guruhga bo’linadilar va turli hayvonlarda yallig’lanish jarayonlarini qanday kechishi o’rganiladi. Bunda klinik belgilar taqqoslanib o’rganiladi., diagnoz qo’yiladi va differensial diagnostika qilinadi. Bundan tashqari, surunkali yallig’lanish, o’tkir yuzaki yallig’lanish, chuqur joylashganidan, aseptik yallig’lanish yiringli yallig’lanishdan farqlanadi. Shu bilan birga o’tkir aseptik yallig’lanishlarda sovuq muolajalarni qo’llash usullari ham o’rganiladi.