Termiz davlat universiteti axborot texnologialari fakulteti

TERMIZ DAVLAT UNIVERSITETI

AXBOROT TEXNOLOGIALARI FAKULTETI

AMALI MATEMATIKA TA’LIM YO’NALISHI

II BOSQICH 121-GURUH TALABASI

ERNAZAROVA MARJONANING

NAZARIY MEXANIKA

FANIDAN TAYYORLAGAN

TAQDIMOTI

MAVZU:Nuqtaning murakkab harakati.Asosiy va qo‘zg‘aluvchi sanoq sistemalari.Nisbiy, ko‘chirma va murakkab harakatlar.Tezliklarni qo‘shish.

MAVZU:Nuqtaning murakkab harakati.Asosiy va qo‘zg‘aluvchi sanoq sistemalari.Nisbiy, ko‘chirma va murakkab harakatlar.Tezliklarni qo‘shish.

REJA:

REJA:

1.Nisbiy, ko‘chirma va absolyut harakatlar.

2.Nuqtaning murakkab harakatida tezliklarni

qo’shish.

Nisbiy, ko‘chirma va absolyut harakatlar.

Nisbiy, ko‘chirma va absolyut harakatlar.

Nazariy mexanika fanida, kema, samolyot, avtobus,

poezd degan tushunchalardan faqat masalalar

yechilgandagina foydalaniladi. Nazariya`ni

o’rganganishda faqat qo’zgaluvchi yoki qo’zgalmas

koordinatalar sistemasi degen tushunchalardan

foydalaniladi xolos. Masalan, harakatlanayotgan kema,

samolyot, poezdlarga maxkamlangan koordinata o’qlari

qo’zgaluvchan koordinatalar sistemasi deb ataladi. yerga

maxkamlangan koordinatalar sistemasini qo’zgalmas

koordinatalar sistemasi deb ataladi.

Shunga ko’ra nuqtaning qo’zgaluvchan

Shunga ko’ra nuqtaning qo’zgaluvchan

koordinatalar sistemasiga nisbatan qilgan

harakatini nisbiy harakat deyiladi, nuqtaning

qo’zgaluvchi sistemadan oladigan harakatiga

ko’chirma harakat deyiladi, nuqtaning qo’zgalmas

koordinatalar sistemasiga nisbatan qilgan

harakatini. absolyut harakat deb ataladi.

Murakkab harakatdagi tezliklar turlicha

Murakkab harakatdagi tezliklar turlicha

bo’lganligini etiborga olib, nazariy mexanika fanida

ularni qo’yidagicha belgilash qabul qilingan:

ko’chirma tezlik - ve,

nisbiy tezlik - vr,

absolyut tezlik - v, yoki - va, belgilari bilan belgilanadi.

Shunga ko’ra murakkab harakatdagi nuqtaning

absolyut tezlik vektori nisbiy va ko’chirma tezlik

vektorlarining vektor yig’indilaridan iborat bo’lar

ekan, ya`ni

yoki

•  

Nuqtaning murakkab harakatida tezliklarni

Nuqtaning murakkab harakatida tezliklarni

qo’shish

Nuqtaning murakkab harakatidagi absolyut tezligini aniqlash uchun,

vektor tenglamadan vaqt bo’yicha bir marta hosila olib,

tenglikni xosil qilamiz.

•  

Shundan so’ng:

Shundan so’ng:

- agar qo’zgaluvchan koordinatalar

sistemasi qutb bilan birgalikda faqat

ilgarilama harakat qilsa, nuqtaning absolyut

tezligi quyidagicha hisoblanadi, ya`ni

bu holda ko’chirma tezlik faqat qutbning

tezlik vektoridan iborat bo’ladi,

•  

-agar qo’zgaluvchan koordinatalar sistemasi

-agar qo’zgaluvchan koordinatalar sistemasi

qutb bilan birgalikda ham ilgarilama, ham

aylanma harakat qilsa, nuqtaning absolyut tezligi

qo’yidagicha hisoblanadi, ya`ni

bu holda ko’chirma tezlik ikkita vektor

yig’indidan iborat bo’ladi,

→

•  

E’tibor uchun raxmat!!!