Termiz davlat universiteti kimyo va texnalogiya fakulteti oziq-ovqat texnalogiyasi ta

Tadqiqot materillari va usullari

4.	Tadqiqot materiallari ……………………………………………
5.	Tadqiqot usullari ………………………………………………... Texnalogik qism
6 7 8 8 9	Baliqlar uchun to’liq ratsionli omixta yem retsepini tuzish…………………………………………………………… Omixta yemning ozuqaboplik qiymatini hisoblash ……………. To’liq ratsionli TR 80-1 sifat ko’rsatkichlari va tahlili………… Yemning yiriklik modulinii aniqlash …………………………… Baliqlar uchun to’liq ratsionli omixta yem ishlab chiqarish uchun texnalogik sxema joriy qilish ……………………………………
	Xulosa va takliflar……………………………………………..
	Foydalanilgan adabiyotlar ro‘yxati…………………………..

KIRISh

Qishlok xo’jaligida chorvachilik, parrandachilik va balikchilikning o’sishi, rivojlanishi va maxsuldorligi sezilarli darajada ularning boqilishidan bogliqdir. Shuning uchun chorvachilik, parrandachilik, balikchilikning jadal rivojlanishi ozuka moddalarini maxsulot birligiga nisbatan minimal darajada sarf kilgan xolda samarali ishlatishga asoslangan.

Xayvonlarning me’yoriy xayot kechirishi uchun barcha moddalar kerak. Bu esa ularning organizmiga 50 ga yakin kimyoviy element topilgan bulib, bular: azot, uglerod, yod kolalit, kislorod, kalsiy va boshkalar. Ulardan

95% massasi buyicha uglerod, kislorod vodorod va azodga tugri keladi. Xuddi shunday tarkib usimliklarda xam uchraydi. Bu turt element xayvon

organizmida va usimlikda turli nisbatlarda bulaldi va kupgina

moddalarni xosil kiladi. Xayvon organizmining normal usish va rivojlanishi uchun tarkibida kerakli mikdordagi moddalarni saklagan ozuka yetkazib berish omuxta yem zavodlarining asosiy vazifasiga kiradi.

Aholini oziq – ovqat maxsulotlariga sanoatning esa xom ashyoga bulgan talabi kundan – kunga ortib bormokda. Buni tula kondirish uchun kishlok xujalik ishlab chikarishini xususan uning asosiy soxasi bulgan chorvachilik uzluksiz kutarib borish kerak. Omuxta yem ishlab chiqarishi mamlakatimizda yildan yilga oshib bormoqda. Uning assortimenti kengayib biologik samaradorligi oshib bormokda. Omuxta yem sanoatining tezkor rivojlanishi, rivojlangan soxaga aylanishi omuxta yemdan foydalanishning katta iqtisodiy axamiyatga ega ekanligidan dalolat beradi.

Zamonaviy omuxta yem zavodlari xar xil turdagi uskuna va boshqarish vositalari bilan yoritilgan bino va inshoatlarning kompleksidan tashkil topgan. Yangi bino loyixalash va qurish, rekonstruksiya qilish yoki harakatdagi korxonani texnik qayta jihozlash uni ekspluatatsiya qilish malakali mutaxassislarni talab qiladi.

Ratsion muvozanatlangan bulgandagina hayvonlarning tulaqonli boqilishi amalga oshiriladi, bunda ozuka xayvonlarning ozukaviy, mineral va biologik faol moddalarga bulgan extiyojini kondiradi. Ozuqada qaysidir moddaning yetishmasligi hayvonning ozuqaga bulgan normasini boshqa modda xisobiga qoplash uchun talab qilinganidan ortiqcha boqish kerak buladi. Uz navbatida ozukada ba’zi bir elementlarning ortikchaligi xam organizmni toliktiradi: modda almashinuvining buzilishiga olib keladi, xayvonlarning maxsuldorligi pasayadi. Masalan, ortiqcha yog va uglevodlar yog qatlamlarining yigilishini amalga oshiradi.

Aloxida ozuqalarning turli tarkibidan foydalangan xolda

aralashma tayyorlash mumkin va moddalar mikdori zarur bulgan miqdorda va nisbatda ifodalangan buladi.

Xozirgi paytda qishlok xujalik xayvonlari, parranda va baliqlar uchun omuxta yem asosiy ozuqa bulib xizmat kiladi. Bu ilmiy asoslangan

retsept asosida tuzilgan, tozalangan ozuka moddalarining kerakli darajagacha maydalangan bir turdagi aralashmasidir.

Omuxta yem bir kancha afzalliklarga ega. Masalan, ularning tarkibiga mazasi, xidi, strukturasi yomonligi uchun yakka tartibda ishlatib bulmaydigan, ammo tarkibida yukori darajada ozuka moddalari mavjud bulgan yemlarni xam kullash mumkin. Omuxta yem ishlab chiqarishda ba’zi komponentlarga ularning ozuqaviyligini oshirish uchun maxsus ishlov beriladi, shuningdek yetishmagan biologik faol moddalar tabiiy kelib chikishga ega bulgan preparatlar kurinishida, maxsus mikrobiologik yoki kimyoviy sintez kurinishidagi preparatlar kushiladi. Omuxta yemga bokish mexanizatsiyasi va tozalash xamda xayvonlar, parrandalar, baliqlar iste’moli uchun qulay bulgan shaklda ishlab chikariladi.

Omuxta yemning va ozuqa maxsulotlarining ozuka birligini baxolashda turli kursatkichlar kullaniladi. Ulardan eng asosiysi ozuka birligi xisoblanadi va u namligi 13 %, xajmiy ogirligi 450-480 g/m 53 bulgan 1kg sulining ozuka kiymatiga ekvivalentdir. Ozuka birligi yemning yirik shoxli xayvonlarda 150 g mikdorida yog katlamini xosil kilish kobiliyatini ifodalaydi.

Omuxta yemning assortimenti. Omuxta yem ishlab chikarish sanoati kuyidagi turdagi omuxta yem maxsulotlarini ishlab chikaradi: tulikratsionli omuxta yem; omuxta yem- konsentrat; oksil-vitaminli kushimchalar (OVK); premikslar; karbamid konsentrati; karbamid

konsentrati asosida oksil vitaminli kushimchalar; ozuka aralashmalari.

Omuxta yem ishlab chikarish uchun turli ozuka, mineral va biologik faol moddalarning keng kulamli assortimentidan foydalaniladi.

Omuxta yem ishlab chikarish sanoatining asosiy xomashyosiga donlar (makkajuxori, arpa, suli, bugdoy, nuxat, tarik va boshkalar), shuningdek donni kayta ishlovchi korxonalarning chikindilari - kepak, ozuka uni, kipik

va boshkalar kiradi.

Mamlakatini rivojlantirish, yangilash va modernizatsiya qilish bo‘yicha tanlagan strategiyamizni va Inqirozga qarshi qabul qilgan dasturni amalga oshirish natijasida yurtimiz dunyodagi sanoqli davlatlar qatorida iqtisodiy va ijtimoiy rivojlanishning barqaror suratlarini taminlash, aholimizning moddiy farovonligini yuksaltirishga erishgani barchamizga katta mamnuniyat va iftixor bag‘ishlaydi.

2009 yilda O‘zbekistonda yalpi ichki mahsulotning o‘sishi 8,1 foizni tashkil etdi. Sanoat mahsulotlari ishlab chiqarish 9,0 foizga ko‘paydi, qishloq xo‘jaligidagi o‘sish 5,7 foizni tashkil etdi, chakana savdo aylanmasi 16,6 foiz, aholiga pullik xizmat ko‘rsatish 12,9 foizga oshdi.

Shuni alohida takidlash kerakki, o‘tgan yili yuzaga kelgan murakkab iqlim sharoitiga qaramay, mamlakatimizda ilk bor 7,3 million

tonnadan ortiq don, shu jumladan, 6 million 600 ming tonna bug‘doy yetishtirildi, 3,4 million tonna paxta xomashyosi tayyorlandi.

O‘tgan yili iqtisodiyotga investitsiyalar kiritish hajmi 8,2 milliard dollarni tashkil etdi, bu esa 2008 yilga nisbatan 24,8 foizdan

ko‘p demakdir. Jalb etilgan xorijiy investitsiyalar hajmi 68 foizga o‘sdi,

eng muhimi, ularning asosiy qismi to‘g‘ridan-to‘g‘ri kiritilgan investitsiyalar bo‘lib, ularning hajmi 1,8 barobar oshdi.

Bu o‘rinda, mamlakatimiz va mintaqamizdagi mavjud sharoitdan kelib chiqqan holda, gazni qayta ishlash, neft-kimyo, kimyo sanoati, energetika, avtomobilsozlik, elektrotexnika sanoati, mashinasozlik, farmasevtika kabi zamonaviy sohalar va ishlab chiqarish tarmoqlarini va albatta, axborot texnologiyalari va telekommunikatsiya tizimlarini jadal

rivojlantirishga alohida ahamiyat berish, yaqin kelajakda raqamli va keng formatli televideniega o‘tish haqida so‘z bormoqda.

Shular qatorida birinchi navbatda yengil, to‘qimachilik va oziq- ovqat sanoatida paxta tolasi, boshqa qishloq xo‘jaligi mahsulotlari va xomashyo resurslarini chuqur qayta ishlash bo‘yicha ishlab chiqarishni,

qurilish materiallari sanoatini yanada rivojlantirish, sifatli va

barqaror talabga ega bo‘lgan tayyor mahsulotlar tayyorlaydigan korxonalar tashkil etishga alohida etibor qaratish darkor.

Vazirlar Mahkamasi qabul qilingan tarmoq dasturlarini yana bir bor tanqidiy qayta ko‘rib chiqishi, ularga tuzatishlar kiritish va jadal amalga oshirish bo‘yicha qo‘shimcha chora-tadbirlar ko‘rishi lozim.

Respublika sanoat yarmarkasi va kooperatsiya birjasi ishini sifat jihatidan yangi bosqichga ko‘tarish lozim.

Shuni nazarda tutish kerakki, kooperatsiya aloqalarini rivojlantirish hozirgi sharoitda korxonalar va iqtisodiyot tarmoqlari

faoliyati barqarorligining kuchli omili, mahsulotlarning yangi turlarini o‘zlashtirish va eng asosiysi – yangi ish o‘rinlarini yaratish, aholi bandligi va daromadlarini ko‘paytirishning eng muhim yo‘nalishi hisoblanadi.