Termiz davlat universiteti professor A. N. Ro’ziev
Joydagi tavsilotlarni konturli planga olish usullari
Download 1.81 Mb. Pdf ko'rish
|
topografiya asoslari va kartografiya
|
2. Joydagi tavsilotlarni konturli planga olish usullari
Karta yoki planga joydagi turli -tuman tavsilotlarning konturlari, M: derngiz va daryolarning kirgok chiziklari, kanallar, yullar, uy va binolar, usimlik va tuprok - gruntlarning konturlari xamda boshkalar tushiriladi. Xar kanday kontur kator uzluksiz nuktalardan iborat. Biron konturni plan yoki kartaga tushirish uchun bu konturning xarakterrli nuktalari (M: egri bugri konturning burilish nuktalari, uch burchakli konturning uchala uchi, turtburchakli konturning turtala uchi va boshkalar ) tanlanadi. Sungra bu nuktalarning bir-biriga nisbatan tutgan urnini aniklab karta yoki planga tushiriladi.Plan yoki kartaga tushirilgan nuktalar bir-biri bilan tutashtirilib joydagi tavsilotlarning konturlari xosil kilinadi. Shuning uchun tavsilotlarni planga olish derganda , bu tavsilotlar xarakterrli 86 nuktalarining urnini aniklash nazarda tutiladi. 87 M: A,B,V,G,D va ER nuktalarni plan olish nuktalari, bu nuktalarni birlashtiruvchi AB,BV, VG,GD,DER, va ERA chiziklarni tayanch chiziklar derylik Bu nukta va chiziklar yordamida joydagi tavsilotlar (bog, yul yakka usgan daraxt, soy va boshkalar)ning urnini aniklashda tugri burchakli koordinatalar, kutbiy koordinatalar, kersishtirish va aylanib chikish usullari kullaniladi. a) Tugri burchakli koordinatalar usuli. Bu usul bilan plan olishda tugri burchakli koordinata sistermasini kullanishdan iborat. Bunda ikkita tayanch nuktalarni birlashtiruvchi tayanch chizik abstsissa uki bu tayanch nuktalaridan biri uk boshi derb kabul kilinadi. Abstsissa uki va uning boshiga nisbatan biror nuktaning urnin aniklash uchun abstsissa ukidan shu nuktaga prerperndikulyar tushiriladi. M: K. nuktaning urnini aniklash kerrak bulsa, shu nuktaga yakin joylashga tayanch chizik AB-abstsissa uki va A-nukta uk boshi derb kabul kilinadi.Sungra urni aniklanilayotgan K.- nuktaga AB abstsissa ukidan LK-perrperndikulyar chikariladi. Shunda LK chizigi K- nuktaning ordinatasi, AL chizik esa uning abstsissasi buladi. Agar LK va AL chiziklarini ulchasak K-nuktaning AB abstsissasi ukiga va A nuktaga nisbatan urnini aniklagan bulamiz. Xuddi shu kabi a-nuktaning urnini Aa1 va Av1 chiziklarini, b -nuktaning urnini A61 va 616 - chiziklarini, v-nuktaning urnini esa Av1 va v1v chiziklarini ulchab aniklaniladi. Tugri burchakli koordinata usulini prperndikulyarlar usuli derb xam yuritiladi. Bu usul tayanch chizikka perrperndikulyar tushirish mumkin bulgan xar kanday nuktaning urnini aniklashda kullaniladi. Download 1.81 Mb. Do'stlaringiz bilan baham: 
|