Termiz davlat universiteti tabbiy fanlar fakulteti norboyeva madinaning

Dengiz yulduzlari oziqlanishi. Dengiz yulduzlari deyarli barcha dengiz yashash joylarida yashaydi. Ular ifloslanishdan himoyasiz, chunki ular erigan kislorodni filtrlash uchun tanangizga to‘g‘ridan-to‘g‘ri suv soladilar. Shunday qilib, agar suv ifloslangan bo‘lsa, ular mast bo‘lib cho‘kib ketishadi.
Dengizlar va okeanlarda bu hayvonlar mavjud bo‘lgan biomassaning katta qismini tashkil qiladi. Ular, shuningdek, okean tubida va unda yashovchi jamoalarda muhim rol o‘ynaydi. Biz ularni topa oladigan yashash joylari - ba’zi tubsiz baliqlar yashaydigan 9.000 metrgacha qorong‘ulikdagi dengizlar, dengiz qirg‘og‘i, marjon riflari, dengiz o‘tlari, dengiz suv havzalari va qumli tublar.
Oziq-ovqat mahsulotlariga kelsak, dengiz yulduzlari asosan ba’zi istiridyalar, salyangozlar va mollyuskalar kabi mollyuskalar bilan oziqlanadi. Ovqatlanish uchun ularning evolyutsiyasi va moslashuvi natijasi bo‘lgan ba’zi shakllari mavjud. Dengiz yulduzi tanasini yutmoqchi bo‘lgan o‘ljasiga yopishtirgandan so‘ng, oshqozonini og‘zidan chiqarib, tashqariga qarab kengaytiradi. Oshqozon o‘z o‘ljasini butunlay yutguncha uni parchalashga qodir bo‘lgan fermentlarni hosil qiladi. Bu ovqatning to‘g‘ridan-to‘g‘ri oshqozonga o‘tishiga yordam beradi va u oson va to‘liq hazm bo‘lishi mumkin. Kichik organizmlar dengiz yulduzlari uchun oson o‘lja.
Ulardan farqli o‘laroq, bu echinodermlarning asosiy yirtqichlari akula kabi Oq akula, buqa akulasi, stingrays, boshqa yirik dengiz yulduzlari va ba’zi baliq turlari.
Ushbu dengiz hayoti asosan axlatxonalar va yirtqichlardir. Ular ko‘plab sohalarda yuqori darajadagi yirtqichlardir. Ular yirtqichni tutib ovqatlanadilar, so‘ngra oshqozonlarini burab, ustiga birlamchi fermentlarni ajratadilar. Ovqat hazm qilish sharbatlari jabrlanuvchining to‘qimalarini yo‘q qiladi, keyinchalik ularni dengiz yulduzi so‘rib oladi.
Ularning dietasi sekin harakatlanadigan o‘ljadan iborat, jumladan:

• 
  gastropodlar;
  
• 
  mikro suv o‘tlari;
  
• 
  ikki tomonlama mollyuskalar;
  
• 
  qoraquloq;
  
• 
  ko‘p qavatli yoki ko‘p qavatli qurtlar;
  
• 
  boshqa umurtqasizlar.
  

Ba’zi dengiz yulduzlari plankton va organik detritni iste’mol qiladilar, ular tananing yuzasida shilimshiqqa yopishib, siliya bilan og‘izga boradi. Bir nechta turlar pedicellaria-dan o‘lja olish uchun foydalanadilar va ular hatto baliq bilan oziqlanishi mumkin. Tikanlar toji, mercan poliplarini iste’mol qiladigan tur va boshqa turlar chirigan organik moddalarni va najasni iste’mol qiladi. Turli xil turlar atrofdagi suvdan ozuqaviy moddalarni iste’mol qilishlari mumkinligi va bu ularning ratsionining muhim qismini tashkil qilishi mumkinligi kuzatilgan. Amerikaning G‘arbiy qirg‘og‘idagi pushti dengiz yulduzi yumshoq chig‘anoq substratiga chuqur kirib borish uchun maxsus quvurli oyoq to‘plamidan foydalanadi. Yulduz mollyuskalarni ushlab, uning qo‘shimchali mushaklarini charchatib, qurbonning qobig‘ini asta-sekin ochadi va keyin teskari oshqozonni yumshoq to‘qimalarni hazm qilish uchun yoriqqa yaqinlashtiradi. Klapanlar orasidagi masofa faqat oshqozonning kirib borishini ta’minlash uchun kengligi millimetrning bir qismi bo‘lishi mumkin.
Dengiz yulduzlari to‘liq ovqat hazm qilish tizimiga ega. Og‘iz o‘rta oshqozonga olib keladi, dengiz yulduzi o‘ljasini hazm qilish uchun foydalanadi. Ovqat hazm qilish bezlari yoki pilorik jarayonlar har bir nurda joylashgan. Maxsus fermentlar pilorik kanallar orqali yo‘naltiriladi. Qisqa ichak anusga olib keladi.
Xarakter va turmush tarzining xususiyatlari. Harakatlanayotganda dengiz yulduzlari o‘zlarining suyuq idishlari tizimidan foydalanadilar. Hayvonning mushaklari yo‘q. Ichki kasılmalar, tananing qon tomir tizimida bosim ostida bo‘lgan suv yordamida sodir bo‘ladi. Suv qon tomirlari tizimi epiteliysi ichidagi naychali "oyoqlar" suv bilan harakatlanadi, ular teshiklar orqali tortilib, ichki kanallar orqali oyoq-qo‘llarga aralashtiriladi. Quvurli "oyoqlarning" uchlari substratga yopishgan assimilyatsiya stakanlariga ega. Yumshoq asoslarda yashovchi dengiz yulduzlari siljish uchun "oyoqlari" (so‘rg‘ichlar emas) bor.
Markazlashtirilmagan asab tizimi echinodermalarga atrofini har tomondan sezish imkoniyatini beradi. Epidermisdagi sezgir hujayralar yorug‘lik, aloqa, kimyoviy moddalar va suv oqimlarini sezadi. Naychaning oyoqlarida va ovqatlanish kanalining chekkalarida sezgir hujayralarning yuqori zichligi aniqlanadi. Qizil pigmentli ko‘z dog‘lari har bir nurlanish oxirida topiladi. Ular fotoreseptorlar vazifasini bajaradi va pigmentli kaliks ko‘zlarining klasterlari. Voyaga etgan feromonlar lichinkalarni jalb qilishi mumkin, ular kattalar yaqinida joylashadi. Ba’zi turlardagi metamorfozga kattalar feromonlari sabab bo‘ladi. Ko‘plab dengiz yulduzlari ko‘plab linzalarga ega bo‘lgan nurlarning uchlarida qo‘pol ko‘zga ega. Barcha linzalar tasvirning bitta pikselini yaratishi mumkin, bu esa jonzotni ko‘rishga imkon beradi.
Dengiz yulduzlari jinsiy yoki jinssiz ko‘payishi mumkin. Erkaklar va ayollar bir-biridan farq qilmaydi. Ular sperma yoki tuxumni suvga tushirish orqali jinsiy yo‘l bilan ko‘payadilar. Urug‘lantirilgandan so‘ng, bu tuxumlar erkin yuruvchi lichinkalarga aylanib, asta-sekin okean tubiga joylashadi. Dengiz yulduzlari jinssiz regeneratsiya orqali ham ko‘payadi. Dengiz yulduzi nafaqat nurlarni, balki deyarli butun tanani qayta tiklay oladi.
Dengiz yulduzlari deuterostomalardir. Urug‘langan tuxumlar uch tomonlama juftlashgan seliomalarga ega bo‘lgan ikki tomonlama nosimmetrik planktonik lichinkalarga aylanadi. Embrional tuzilmalar radial nosimmetrik kattalarga aylanib boradigan nosimmetrik lichinkalar kabi aniq taqdirga ega. Voyaga etgan feromonlar lichinkalarni jalb qilishi mumkin, ular kattalar yaqinida joylashadi. Joylashgandan so‘ng, lichinkalar o‘tiradigan bosqichdan o‘tib, asta-sekin kattalarga aylanadi.
Jinsiy ko‘payishda dengiz yulduzlari asosan jinsiy aloqada bo‘linadi, ammo ba’zilari germafroditdir. Odatda ularning har bir qo‘lida ikkita gonad va og‘iz yuzasiga ochiladigan gonopora mavjud. Gonopores odatda har bir qo‘l nurlari bazasida uchraydi. Ko‘pgina yulduzlar sperma va tuxumni suvga bo‘shatishlari mumkin. Bir nechta germafrodit turlari o‘zlarining yoshlarini tug‘diradi. Urug‘lantirish asosan kechasi sodir bo‘ladi. Urug‘lantirishdan keyin odatda ota-ona birikmasi bo‘lmasa-da, ba’zi germafrodit turlari o‘z-o‘zidan tuxum qo‘yadi.