Termiz davlat universiteti

O’ZBEKISTON RESPUBLIKASI OLIY VA O’RTA MAXUS TA`LIM VAZIRLIGI

TERMIZ DAVLAT UNIVERSITETI

TABIIY FANLAR FAKULTETI

Geografiya ta’lim yo'nalishi 3-kurs

G-211-guruh talabasi Aliyarov Akmalning

Jahon geografiyasi fanidan tayorlagan

KURS ISHI



TASDIQLAYMAN

Geografiya kafedrasi mudiri

__________ g.f.n.M.Erdonov

Kurs ishini bajarish yuzasidan

topshiriqlar

___________________________________________ fani bo’yicha

guruh ____ talaba ______________________ rahbar _____________________

TOPShIRIQ

1. Ishlanadigan kurs ishi (mavzu) ____________________________________

_______________________________________________________________

2. Boshlang’ich ma’lumotlar _______________________________________

_____________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

3. Qo’llanmalar _________________________________________________

______________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

4. Chizma qismining tuzilishi ______________________________________

1. _____________________________________________________________

2. _____________________________________________________________

3. _____________________________________________________________

4. _____________________________________________________________

5.Yozma qismining tuzilishi _______________________________________

______________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

6. Qo’shimcha vazifa va ko’rsatmalar ___________________________________

_______________________________________________________________

7. Kurs ishini bajarish rejasi _______________________

1	2	3	4	5	himoyalandi

Rahbar __________________ ____________________________________

(imzo) (f.i.sh.)

TASDIQLAYMAN

Geografiya kafedrasi mudiri

__________ g.f.n.M.Erdonov

Termiz davlat universiteti, Tabiiy fanlar fakulteti «Geografiya» kafedrasida bajarilgan kurs ishlarini baholash mezonlari

№	Mezonlar	Maksimal ball	To’plagan ball
1	Mavzuning dolzarbligi	5 bal
2	Ishning ilmiy-uslubiy yangiliklari va ijodiy yondoshish darajasi	10 bal
3	Mavzu bo’yicha natijalarning ilmiy to’garaklarda, konferensiyalarda ishtirok etishi	5 bal
4	Tushuntirish qismining rasmiylashtirilishi (natijalarning ilmiy texnikaviy, ishlab chiqarish iqtisodiy, madaniy sohalarga mosligi va ishning ilmiy, ijodiy tahlil etilishi)	20 ball
5	Ilmiy-amaliy xulosalar	10 ball
6	Imlo xatolari (orfografik)	5 ball
7	Tinish belgilari (punktiatsion) xatolari	5 ball
8	Uslubiy xatolari (stilistik)	5 ball
9	Husni xati (kolligrafiya)	5 ball
10	Talabaning himoya qilish darajasi, pedagogik mahorati	15 ball
11	Savollarga aniq va to’liq javob berishi	10 ball
12	Ko’rgazmali va texnik vositalari	5 ball
	Jami	100

Ushbu baholash mezonlari kafedra yig’ilishida muhokama qilinib ma’qullangan. №___ «___» _______ 20___ yil

TERMIZ DAVLAT UNIVERSITETI KURS IShI ga TAQRIZ

Talaba ________________________________________________________

(ismi va familiyasi)

Mavzu _________________________________________________________

_________________________________________________________________________________________________________________________________

1. Mavzuning dolzarbligini asoslash _______________________________

_________________________________________________________________________________________________________________________________

2. Ishning tarkibini baholash _____________________________________

________________________________________________________________________________________________________________________________

3. Mavzuning baholanishi va uning afzallik tomonlarini ko’rsatish

___________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

4. Ishda foydalanilgan adabiyotlarga baho berish

____________________________________________________________________________________________________________________________________

5. Ilmiy munozara yuritish qobiliyatiga baho berish

____________________________________________________________________________________________________________________________________

6. Xulosa va takliflarning ochiqligi va dalillari asoslanganligi

____________________________________________________________________________________________________________________________________7. Jadval va grafiklar, chizmalar sifatiga berilgan baho, ishni rasmiylashtirishning talab darajasiga javob berishi ________________

________________________________________________________________________________________________________________________________

8. Ishdagi kamchiliklar __________________________________________

________________________________________________________________________________________________________________________________

_______________________________________________________________

9. Ishning qo’yilgan talab darajasiga mosligi to’g’risida umumiy xulosa va baho

___________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

Taqrizchining (F.I.Sh.) ish joyi, unvoni ____________________________

_______________________________________________________________

«__» _________ 20__ yil ___________

imzo

O`rta Osiyo iklimi

. R Е J A

1. 
   Urta Osiyo iklimi va unga ta'sir etuvchi gеografik urin omili.
   
2. 
   O‘rta Osiyo tog‘larining iqlimi 
   

3. Kuyosh radiattsiyasi va Atmosfеra sirkulyatsiyasi omili.

4. Еr yuzasi xolati va rеlеf omili.

5. Iklimga kishilar xujalik faoliyatining ta'siri.

6.Xulosa

7.Foyalanilgan dabiyotlar

Osiyoning shimoliy yarim shardagi barcha geografik kengliklarda joylashganligi uning yer yuzasiga quyoshdan keladigan issiqlikning turli miqdorda tushishiga sabab bo`ladi. Chunonchi, quyosh radiatsiyasining umumiy miqdori ekvatorda yiliga xar bir sm2 maydonda 140--160 k kal ni tashkil etadi.

Osiyo ustidagi havo massalarining sirkulyatsiyasi yuqori hamda past bosim markazlarining mavsumiy joylashishiga bog`liqdir. Qish vaqtida materik ustidagi atmosfera bosimining eng muhim markazi Yer sharida qishki iqlimiy markazlarning eng qudratli markazi xisoblangan Osiyo antitsiklonidir. Bu antitsiklondan hamma tomonga sovuq va quruq kontinental mo`tadil havo tarqalib, bir necha tarmoq hosil qiladi. Osiyoning janubi-sharqida qishda sovuq quruqlik bilan iliq okean o`rtasida havo bosimining juda katta grdaiyenti vu-judga keladiki, u quruqlikdan dengizga esuvchi, kuchi va yunalishi barqaror bo`lgan havo oqimlarining, ya`ni qishki kontinental mussonning vujudga kelishiga sabab bo`ladi.

Tinch okeanining shimoliy qismi ustida qishda Aleut minimumi vujudga keladi. U asosan Kamchatkaning sharqiy sohili va Kuril orollariga ta`sir ko`rsatadi.

Subtropik mintaqadagi Tiber va Armaniston tog`liklariga dalandlik antitsiklonlari ta`sir ko`rsatadi va u yerda havo yil bo`yi kuchli darajada sovib turadi.

Osiyoning O`rta dengiz bo`ylarida, Arabistonning shimolida, Eron tog`ligining janubi va Panjobda ko`pincha bosim yuqori, lekin balandlik antitsiklonlaridagiga qaraganda pastroq bo`ladi. Mo`tadil va tropik havolar frontida siklonlar kuchayib, ular to Himolaygaa yetib borishi mumkin va yo`lda yog`inlarga sabab bo`ladi.

Janubiy Osiyo ustida passat sirkulyatsiyasi, ya`ni qishki musson shakllanadi.

Yozda atmosfera bosimi mintaqasi o`zgarishi bilan birga havo oqimlari ham o`zgaradi. Panjob, Eron tog`ligining janubiy yarmi, Rabiston yarim orolining janubiy va markaziy qismlari ustida past bosim vujudga kelib bu bosimni Old Osiyo depressiyasi deb ataladi. Bu bosim markazi tomonga Hind okeanidan nam havo esib Hind mussonini hosil qiladi.Hind okeani ustidagi janubiy tropik antitsikloni bu mussonni kuchayishiga sabab bo`ladi. Bu musson shamollari Janubiy va janubi-sharqiy Osiyo ustida hukmronlik qiladi, G`arbiy Pokiston va Rajasxanda Arabiston va Erondan kontinental havoning depressiyaga tortilishidan qurg`oqchil iqlim shakllanadi. Markaziy Osiyo ustida past bosim vujudga keladi, lekin qator tog` tizmalari bu yerga Hind va Tinch okeanlaridan havo massalarini kirib kelishiga yo`l qo`ymaydi. Sharqiy Osiyoga Gavayi antitsiklonining g`arbiy chekkasidan dengiz tropik havosi kirib keladi.

Kichik Osiy va Levant (Suriya, Isroil, Livan) sohillari Azor maksimumi ta`sirida qoladi va iqlimning quruq va issiq bo`lishiga sabab bo`ladi.

Osiyo iqlimining qaror topishida, uning cho`llari iqlimining, xususan baland tog` tizmalari va berk tog`lar iqlimining, shakillanishida relyef juda katta rol o`ynaydi. Yuqorida qayd qilib o`tilganidek, Markaziy Osiyo iqlimining arid iqlim ekanligiga ko`p jihatdan uning okeanlardan uzoqligi va orografik jihatdan berk xavza ekanligi sabab bo`lgan.

Okean oqimlaridan materikning sharqiy qirg`oqlari bo`ylab oquvchi Kuro-Sivo iliq oqimi ayniqsa katta ahamiyatga ega. Bu oqim ta`sirida materikning sharqida iqlim mintaqalari bir oz shimolda joylashgan. Shimoliy Amerika qirg`oqlari yaqinidagi Golfstrim oqimi kabi Kuro-Sivo oqimi ham 35-36 shimoliy kenglikka yetgandan keyin shimoli-sharqka qarab buriladi. Shuningdek Osiyoning shimoli-sharqiy sohillariga Sovuq Kuril oqimi kata ta`sir ko`rsatadi. Bu oqim Kuril orollarining janubidan o`tgan Oya-sivo nomini oladi.

Qit`ada eng past harorat 600-700 sh.k.oralig`ida kuzatiladi. Verxoyansk va Oymyakonda -700S harorat kuzatilgan. Bu yerlarda yanvarning o`rtacha harorati -550 S. Biroq yuqori bosim mintaqasi Mongoliyaning shimoliy rayonlarida kuzatiladi va u Markaziy Osiyo yoki Sibir maksimumi deb ataladi.

Osiyo xududiga yuqorida qayd qilib o`tilgan iqlimiy omillar va meteorologik elementlarni xisobga olib, bu bepoyon kontinentda quyidagi iqlim tiplarini ajratib ko`rsatish mumkin.