Termiz Davlat Unversiteti Iqtisodiyot va Turizm fakulteti

Termiz Davlat Unversiteti

Iqtisodiyot va Turizm fakulteti
2-bosqich 321-guruh talabasi
Abdiyev Safaralining Statistika fanidan tayyorlagan mustaqil ishi.

Refarat.

Tayyorladi: Abdiyev S
Qabul qildi : Bobomurodov I
Mavzu:Taqsimot qatorlari turlari. Atributiv va variatsion qatorlar.
Reja:
1. Statistik to’plam belgilari
2. Variatsion qatorlar va ularning turlari .
3. Atributiv qatorlar.

To`plam birliklari –
statistik to`plamni bunyod
etuvchi unsurlardir.

Statistika o`rganadigan to`plamni

bunyod etuvchi unsurlar uning birliklari
deb ataladi. To`plam tuzish, demak, uni
tarkibiga kiruvchi birliklarni aniqlashdir.
Bu jarayonda ikkita masala yechiladi: birinchidan, birlik ta`riflanadi, ya`ni
ularni bir-biridan va boshqa birliklardan ajratuvchi chegaralar belgilanadi;
ikkinchidan mazkur statistik to`plam tarkibiga kiradigan va kirmaydigan
birliklar aniqlanadi.
To`plam birligi turli belgilarga ega. Ularning asosiy turlari

Belgi – to`plam birligining
alomatlari, xislati va h.k.
quyidagilardan iborat .
Har qanday to`plam birligi o`ziga
xos alomatlar, xislatlar, xossalar majmui
bilan xarakterlanadi va ular uning belgilari
deb ataladi. Statistik to`plamlar muhim belgilar asosida tuziladi. Ular ayrim birliklarda turli shakllarda namoyon bo`ladi, natijada birliklar birbiridan farq qiladi.


Variatsion belgi –
birlikdan-birlikka farq
lanuvchi belgidir.
Atributiv belgi –
mazmunan bir - biridan
farqlanuvchi belgi, miq
doriy belgi esa
–
qiymatga ega bo`luvchi,
son bilan ifodalanuvchi
belgi.

Bunday belgilar variatsion belgilar deb

ataladi. Belgilar so`z bilan yoki son bilan ifodalanishi mumkin. Birinchi holda
atributiv (sifat) belgilar, ikkinchisida -
miqdoriy belgilar deb yuritiladi. Atributiv belgilar to`plam tarkibiga kiruvchi birliklarni
aniqlashga bevosita aloqadordir. Bunday belgilarning o`zgaruvchanligi birliklarni
muqobil holatda talqin etganda ko`zga tashlanadi.
Miqdoriy belgilar hamma to`plam birliklari uchun teng bo`lishi, bir son bilan ifodalanishi mumkin. Masalan, barcha avtomashinalar to`rtta g`ildirakka ega, bir xil markali mashinalar motori odatda teng quvvatga ega. Odamlarning sezish, ko`rish, hid bilish, ishlash va harakat qilish
organlari son jihatdan teng va h.k. Bunday miqdoriy belgilar statistic to`plam tuzish uchun asos bo`la olmaydi. Aksariyat, miqdoriy belgilar
to`plam birliklarida turlicha ifodalanadi, bir-biridan farqlanadi,
variatsiyaga (o`zgaruvchanlikka) ega. Avtomashinalar bosib o`tgan yo`l, bajargan ish (tashigan yuk hajmi), korxonalar ishlab chiqargan mahsulot
hajmi, ularda ishlayotgan ishchilar soni va h.k. bunday miqdoriy belgilarga misol bo`la oladi. Aynan shunday birlikdan birlikka o`zgaruvchanlikka ega
bo`ladigan belgilar asosida statistik to`plam tuziladi. Ular statistikaning o`rganish predmeti hisoblanadi. Miqdoriy belgilar uzluksiz
o`zgaruvchanlikka yoki tadrijiy (darajama-daraja) o`zgaruvchanlikka ega bo`lishi mumkin. Bu hol jarayonning tabiatidan kelib chiqadi.